راهنمای جامع سفر به استان اردبیل
در شمال غربی ایران، گروهی از آذریهای نازنین، در استانی به نام اردبیل زندگی می‌کنند. این استان با مرکزیت شهر اردبیل، دارای 13 شهرستان، 25 بخش، 21 شهر، 66 دهستان است. استان اردبیل را می‌توان یکی از زیباترین مناطق ایران و همچنین یک مقصد مناسب برای سفر دانست که هم جاذبه‌های فراوان تاریخی برای بازدید دارد و هم پر از جذابیتهای طبیعی است. این استان از سمت شرق با استان گیلان و از سمت جنوب با استان زنجان همسایه است.
استان اردبیل آب و هوای مطبوعی دارد اما زمستانهایش نسبتا سرد است. بنابراین بهترین زمان سفر به استان اردبیل را باید فصلهای بهار و تابستان دانست. در این فصول نه تنها طبیعت بینظیر این منطقه در انتظار شماست بلکه می‌توان از چشمه‌های معروف آبگرم در این استان نیز دیدن کرده و از خواص درمانی و تفریحی آن استفاده نمایید.
در مطلب راهنمای جامع سفر به استان اردبیل قصد داریم با هم به این استان زیبا سفر کنیم و از جاذبه‌های گرشگری این استان دیدن نماییم. اما قبل از آن مختصری درباره تاریخ، فرهنگ و جغرافیای این دیار حرف خواهیم زد. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با دکوول تا انتهای این مطلب همراه باشید.
گزیده‌ای از تاریخ استان اردبیل
نام اردبیل را از دو کلمه ارد و ویل گرفته‌اند. ارد نام یک فرشته زرتشتی است و همچنین به بیست و پنجمین روز هر ماه نیز می‌گویند. ویل نیز به معنای شهر است. این واژه ریشه آریایی دارد و در زبانهای اروپایی هنوز از آن استفاده می‌کنند. بنابراین این منطقه در ابتدا اردويل نام داشته که به مرور زبان و در تحریف‌های زبانی به اردبیل تبدیل شده است. خود شهر اردبیل را باید یکی از شهرهای قدیمی کشورمان دانست که بیش از 5 هزار سال قدمت دارد. در مناطق دیگر استان نیز آثار و جاذبه‌های تاریخی کشف شده خبر از قدمت دور و دراز می‌دهد. در کتاب‌های تاریخی مانند یاقوت حمودی تاسیس اردبیل را به فیروز ساسانی نسبت میدهند. در این منابع آمده است قبل از اسلام این منطقه را به عنوان یکی از مناطق مهم ایران و همچنین از محوریترین بخشهای آذربایجان می‌شناختند.
پس از اسلام نیز این منطقه خصوصا خود شهر اردبیل اهمیت خود را از دست نداد. در زمان حکومت بنی امیه، مرکز آذربایجان از مراغه به اردبیل تغییر پیدا کرد. متاسفانه در جریان حمله مغول، اردبیل نیز مانند بسیاری دیگر از نقاط ایران به کلی نابود شد و بعدها دوباره شهرهای این منطقه را ساختند. شیخ صفی الدین اردبیلی که سلسله صفویه از کیان اوست در اردبیل به خاک سپرده شده است. در اواخر حکومت این سلسله یک بار دیگر استان اردبیل به دست بیگانگان افتاد که نادرشاه افشار آن را پس گرفت.
گزیده ای از فرهنگ استان اردبیل
اگر بخواهیم درباره فرهنگ استان اردبیل حرف بزنیم، باید فاکتورهایی همچون دین، زبان، لباسها، غذاها و موسیقی محلی، صنایع دستی و ... این استان را بررسی کنیم. مردم استان اردبیل آذری هستند و به زبان ترکی سخن می‌گویند. همچنین زبان تالشی و زبان تاتی نیز در میان برخی از مردم این استان رایج است. زبان مردم در این منطقه در گذشته آذری بوده اما با مروز زمان، فارسی و ترکی با هم درآمیخته شده و اکنون به جز در برخی مناطق استان همه مردم استان اردبیل به زبان ترکی کنونیشان حرف می‌زنند.
این منطقه غذاهای محلی خوشمزه فراوانی دارد که اگرچه نمی‌توان همه آنها را در طول سفر امتحان کرد اما چشیدن طعم یکی دو مورد از آنها خالی از لطف نیست. از میان این غذاها می‌توان به یرآلما کبابی، لپه خورشت، اوماج آشی، سوتلی آش، ترحلوا، باستریما پلو، ترشی قرمه و ... اشاره کرد. از میان بازیهای محلی استان نیز باید به گزلین پاچ، گریجنه بازی، چلینگ آغاچ، بش داش و گلین بیگچه اشاره کرد.
موسیقی بومی مردم اردبیل، موسیقی اصیل آذربایجان است که این موسیقی را از تاریخ و فرهنگ این خطه گرفته‌اند و آن را می‌توان به دو دسته ردیف یا مقام و عاشیقی تقسیم کرد. جالب است بدانید در استان اردبیل به نوازندگان زن سازاندا و به نوازندگان مرد عاشق مطرب می‌گویند.
اگر چه اکنون در شهرهای بزرگ این استان دیگر کمتر از لباس‌های محلی استفاده می‌کنند اما هنوز هم در برخی از مناطق مانند ارسباران و مغان و همچنین در میان عشایر استفاده از لباس‌های محلی رایج است. از میان معروف‌ترین آنها می‌توان به لباس‌های محلی ایل شاهسون اشاره کرد. مردان این ایل کت و شلوار رایج در کشور را همراه با کلاه کپی یا ترک دار استفاده می‌کنند اما لباس محلی زنان ایل شامل تنبان شلیته‌ای و جلیقه شاهسون می‌شود.
گزیده‌ای از جغرافیای استان اردبیل
اردبیل که یک درصد از مساحت کل کشور را شامل می‌شود، یکی از استان‌های غربی ایران است و از شمال با جمهوری آذربایجان مرز مشترک دارد و این هم مرزی بر اهمیت استراتژیک این استان افزوده است. اردبیل در ابتدا یکی از شهرستان‌های آذربایجان شرقی بوده اما بعدها مردم درخواست دادهاند در تقسیمات کشوری در قالب استانی جدا قرار گیرد.
این استان دارای آب و هوای سرد سیری است و آب و هوای آن از ارتفاع، تودههای هوای مهاجر، عرض جغرافیایی و منابع آبی تاثیر می‌پذیرد. دو سوم استان از بافت کوهستانی تشکیل شده و بلندترین و معروف‌ترین قله این منطقه قله سبلان نام دارد. به دلیل شرایط جغرافیایی استان به طور کلی آب و هوای آن را می‌توان متنوع دانست. رودخانه‌های فراوان، ارتفاعات زیبا و چشمه‌های آب گرم از جمله مهمترین جاذبه‌های طبیعی استان هستند. همچنین وجود این آب و هوای متنوع باعث ایجاد جنگل‌های زیبا در این استان شده است. بیشتر این جنگلها در شهرستان‌های خلخال و اردبیل قرار گرفته‌اند و با رطوبتی که از آب دریای خزر به آنها می‌رسد، سبز می‌مانند.
استان اردبیل همچنین شرایط زیستی مناسبی برای زندگی گونه‌های مختلف جانوری دارد. در بیشتر ارتفاعات این استان جانورانی مانند قوچ، میش، شغال، روباه، گرگ، خرس و ... زندگی می‌کنند. دشت مغان نیز محل زندگی آهو و جوندگان به شمار می‌رود. در سبلان نیز به گزارش سازمان حفاظت از محیط زیست، 11 گونه از حیوانات وحشی زندگی می‌کنند. همچنین سالانه شمار زیادی از پرندگان مهاجر مناطق مختلف این استان را به عنوان مقصد خود انتخاب می‌نمایند.
جاذبه‌های گردشگری استان اردبیل
تا اینجای مطلب راهنمای جامع سفر به استان اردبیل با فرهنگ، جغرافیا و تاریخ این اقلیم آشنا شدیم. حالا وقت آن رسیده که به معرفی جاذبه‌های گردشگری استان بپردازیم. طبق روال معمول ابتدا درباره آن جاذبه گردشگری حرف خواهیم زد که در فهرست‌های ملی و جهانی ثبت شده و سپس به معرفی دیگر جاذبه‌ها خواهیم پرداخت. در ادامه با ما همراه باشید.
آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی
- ثبت در میراث جهانی یونسکو: سال 2010
- ثبت در فهرست آثار ملی: 15 دی 1310
شیخ صفوی الدین اردبیلی، بزرگ خاندان صفویان در اردبیل میزیسته است. آرامگاه او یکی از جاذبه‌های تاریخی مهم شهر و استان اردبیل به حساب می‌آید. در کنار مقبره این شیخ، شاه اسماعیل اول، مادرش و برخی دیگر از افراد این خاندان نیز به خاک سپرده شده‌اند. جالب است بدانید شهدای جنگ چالدران نیز در بخش‌هایی از این مقبره مدفون شده‌اند. قبل از اینکه این مکان به بقعه شیخ صفی تبدیل شود، منزل و خانگاه این شیخ بوده و این که او را در منزلش به خاک بسپارند وصیت خودش بوده است.
در یک کلام بقعه شیخ صفی را می‌توان یک اثر هنری دانست که بهترین کاشی کاری‌های معرق، گچبریها و کتیبههای زیبا را می‌توان در این مکان دید. بقعه شیخ صفی همچنین با نقره‌کاری، طلاکاری، تذهیب و نقاشی تزئین شده است. کتاب‌های قدیمی این شیخ نیز در خانه‌اش بوده که در جریان جنگ‌های ایران و روس توسط روس‌ها دزدیده شده و اکنون در موزه سن پترزبورگ نگهداری می‌شود.
پل آغلاغان نیر
- ثبت در فهرست آثار ملی: 5 بهمن 1378
یکی دیگر از جاذبه‌های استان اردبیل پل تاریخی آغلاغان نیر نام دارد. این پل که ساخت آن مربوط به دوره حکومت صفویه است، بر روی رودخانه آغلاغان ساخته شده. از ویژگی‌های این پل می‌توان به دارا بودن چهار چشمه، پایه‌های سنگی، چهار دهانه آجری با قوس‌های مربع، موج شکن‌های سنگی و طاق‌های آجری اشاره کرد. پل آغلاغان یک بار در سال 1377 توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت شده است. جالب است بدانید بومی‌ها به آغلاغان پل قرمز نیز می‌گویند. این پل دارای 38 متر طول و 5 متر عرض است و آن را باید یکی از مستحکم‌ترین پل‌های تاریخی اردبیل دانست.
خانه‌های تاریخی استان اردبیل
در استان اردبیل نیز مانند بسیاری دیگر از مناطق ایران خانه‌های تاریخی وجود دارد. بازدید از این خانه‌ها به ما اطلاعات زیادی درباره تاریخ و فرهنگ یک منطقه می‌دهد. برخی از خانه‌های تاریخی استان اردبیل در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند. در ادامه چند نمونه از مهمترین و مشهورترین آنها را به شما معرفی خواهیم کرد.
- خانه سید هاشم ابراهیمی واقع در شهر اردبیل، مربوط به دوره زندیه (ثبت در فهرست آثار ملی: 25 اسفند 1379)
- خانه ارشادی واقع در شهر اردبیل، مربوط به دوره قاجار (ثبت در فهرست آثار ملی: 10 دی 1381)
- خانه صادقی واقع در شهر اردبیل، مربوط به دوره قاجار (ثبت در فهرست آثار ملی: 14 اسفند 1386)
از دیگر خانه‌های تاریخی استان اردبیل می‌توان به خانه منافزاده، خانه مشروطه، خانه نوری زینال، خانه وکیلالرعایا، خانه شریعت، خانه خلیل‌زاده و ... اشاره کرد.
دریاچه نئور
یکی از جاذبه‌های طبیعی بسیار زیبای استان اردبیل، دریاچه نئور نام دارد. این جاده در مسیر اردبیل به خلخال قرار گرفته. جالب است بدانید نئور در زبان ترکی آذربایجانی به معنی دریاچه کوچکی است که به رودخانه نمی‌ریزد. این دریاچه دارای آب شیرین است و باید آن را یکی از مهمترین مقاصد پرندگان مهاجر و از زیستگاه‌های اصلی محیط زیست در استان اردبیل دانست. دریاچه نئور آب خود را از نزولات باران و چشمه‌هایی که در اطرافش وجود دارند، تامین می‌کند.
قله سبلان
قله سبلان به عنوان سومین کوه بلند در ایران یکی از اصلی‌ترین جاذبه‌های استان اردبیل به حساب می‌آید. این قله را به عنوان یکی از 1515 قله مهم در جهان می‌شناسند. این کوه یک آتشفشان نیمه فعال است اما این مساله باعث نشده تا کوهنوردان و گردشگران در طبیعت زیبا، آب و هوای فوق‌العاده و دیگر مزایای آن بگذرند و از این کوه بازدید نکنند. جالب است بدانید برخی از مردم کوه سبلان را محل بعثت زرتشت می‌دانند. مقدس بودن این کوه در ذهن بومیان آنقدر زیاد است که از نام آن برای قسم استفاده می‌کنند. این قله در 35 کیلومتری شهر اردبیل و در 25 کیلومتری مشگین شهر قرار گرفته است. سه قله معروف به نان سلطان، هرم و کسری در این کوه وجود دارند که در طول سال کوهنوردان زیادی برای فتح آنها به این دیار سفر می‌کنند. در این بازدید پیاده روی از نئور تا سوباتان را فراموش نکنید.
چشمه‌های آب گرم سرعین
یکی از مهمترین عواملی که باعث جذب گردش به استان اردبیل می‌شود، چشمه‌های آب گرم شهر سرعین است. این چشمه‌ها علاوه بر اینکه مکان مناسبی برای گردش و تفریح هستند، خاصیت درمانی نیز دارند. چشمه‌های آب گرم به قدری مورد استقبال گردشگران قرار گرفته‌اند که هتل‌ها، استراحتگاه‌ها و رستوران‌های فراوانی در اطرافشان ساخته شده. جالب است بدانید استان اردبیل دارای 118 دهانه چشمه آب معدنی است که از میان مهمترین آنها می‌توان به شابیل اردبیل، لاهرود، گاومیش، مشگین شهر و قورتورسویی اشاره کرد. مشگین شهر و قورتورسویی از اسیدی‌ترین چشمه‌های این استان نیز به حساب می‌آیند.
خلخال
خلخال یکی از شهرستان‌های زیبای استان اردبیل است که باید آن را به عنوان جاذبه طبیعی این استان نیز شناخت. این شهر همچنین 12 هزار سال قدمت دارد و از این لجاظ هم یک گنجینه تاریخی برای استان اردبیل به حساب می‌آید. خلخال در همسایگی استان گیلان قرار دارد و به همین دلیل انتظار می‌رود از نظر آب و هوایی و نوع پوشش گیاهی شباهت‌های زیادی به این استان داشته باشد اما به دلیل وجود رشته‌کوه‌های تالش و تاثیری که بر شرایط جوی خلخال می‌گذارند، در خلخال شاهد بارش کمتر باران و خشکی هوا هستیم.
بام استان اردبیل
یکی از جاذبه های گردشگری زیبا که شاید بتوان گفت علاوه بر کوهنوردان، گردشگران را نیز راهی استان اردبیل می‌کند قله سبلان، قله‌ی منفرد در این استان است. قله سبلان، با ارتفاع ۴۸۱۱ متر، به عنوان سومین قله بلند ایران شناخته می‌شود. این کوه، که در شمال غربی کشور و در استان اردبیل قرار دارد، یکی از ۱۵۱۵ قله برجسته جهان به شمار می‌آید. سبلان یک کوه آتشفشانی نیمه فعال است که در مرحله فومرولیو( خارج شدن بخار و گازهای گوگردی از حفره‌های آن ) قرار دارد. در بالای این قله، دریاچه سبلان واقع شده است که تنها دریاچه در ایران با ارتفاع ۴۷۸۴ متر و همچنین یکی از بلندترین دریاچه‌های جهان نیز محسوب می‌شود. این دریاچه دارای مساحت ۱٫۰ هکتار، عمق تا ۱۵ متر و حجم تا ۸۰۰۰۰ متر مکعب است.
سبلان به دلیل آبگرم‌های طبیعی، طبیعت زیبا و منحصربه فرد و پیست اسکی آلوارس، مورد توجه گردشگران قرار گرفته است. علاوه بر این، برخی از پیروان دین زرتشتیان، سبلان را محل بعثت پیامبر زرتشت اهورامزدا می‌دانند. این اعتقاد در کتاب "چنین گفت زرتشت" نوشته نیچه نیز اشاره شده که به پایین آمدن زرتشت از کوه سبلان اشاره کرده است. از این نظر، سبلان به عنوان مکانی مقدس و مورد احترام شناخته می‌شود، به طوری که حتی در میان بومیان و عشایر منطقه به نام آن قسم یاد می‌شود. یکی از گمانه‌های موجود در مورد نام سبلان این است که در زبان ترکی "ساو" به معنای وحی و "الان" به معنای منطقه است که ترکیب این دو واژه به معنی "منطقه وحی" است. در زبان سانسکریت است، سبلان به نام "صبلیمن" (śabaliman) خوانده می‌شود که به معنی "رگه یا همان جوی" است، زیرا در دامنه‌ی این کوه، چشمه‌های آب گرم و آب سرد با فاصله‌ی نزدیک یک متر از هم قرار دارند، به طوری که یک جوی آن گرم و جوی دیگرش سرد است.
- برای مطالعه بیشتر پیشنهاد می‌گردد به مقاله قله سبلان نیز سری بزنید.
کلام آخر
جاذبه‌های فراوان دیگری نیز برای بازدید در استان اردبیل وجود دارند که در مطلب راهنمای جامع سفر به استان اردبیل فرصت معرفی آنها را به عنوان یک جاذبه گردشگری نیافتیم. به طور کلی اردبیل را می‌توان یک مقصد مناسب هم برای کسانی که علاقمند به طبیعت‌گردی هستند و هم برای علاقمندان به جاذبه‌های تاریخی دانست. جدا از جاذبه‌ها، اردبیل یکی از مناطق قدیمی ایران است که گوشه گوشه آن می‌توان خاطرات تاریخ پر از ماجرای ایران را مشاهده کرد. این مساله باعث شده شاهد فرهنگی جذاب و غنی در این منطقه باشیم. در طول سفر به اردبیل معاشرت با مردم و آشنایی با این فرهنگ را از دست ندهید. نکته دیگری که در خصوص این سفر باید بدانید این است که مردم استان اردبیل، بسیار به اعتقادات و باورهای خود حساس هستند. بنابراین سعی کنید با احترام به سنتها، اعتقادات و زبان و فرهنگ آنها مهمان نوازیشان را جبران کنید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید در طول سفر به استان اردبیل از آن استفاده نمایید.
عضویـــت در خبـــرنامه
تمامی حقوق برای هلدینگ دکووِل محفوظ می‌باشد.
