آثار ثبت جهانی یونسکو

آثار ثبت شده ایران در یونسکو

    برای کسانی که اهل سفر و بازدید از جاذبه‌ های گردشگری هستند، اصطلاح میراث جهانی یونسکو نامی آشنا است. این اصطلاح برای مجموعه مکان‌های فرهنگی و طبیعی استفاده می‌شود که زیر نظر کمیته میراث جهانی یونسکو در فهرستی به ثبت رسیده‌اند. حفاظت و نگهداری از آثار ثبت شده به جز کشوری که این جاذبه‌ها در آن قرار دارد، بر عهده تمامی کشورهای عضو یونسکو است.

    از آنجایی که ایران جاذبه‌های گردشگری زیادی دارد، طبیعتا بخش زیادی از این فهرست را در برگرفته است. ۲۶ مورد از مکان‌های تاریخی-فرهنگی و طبیعی ایران در این فهرست به ثبت رسیده است. در نوشته پیش رو قصد داریم بیشتر درباره آثار میراث جهانی یونسکو از ایران که در میراث جهانی یونسکو حرف بزنیم. ابتدا لیستی از این آثار ارائه خواهیم داد و سپس درباره دیگر موارد مهم مربوط به آن حرف خواهیم زد. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.

میراث جهانی یونسکو چیست؟

    میراث جهانی یونسکو World Heritage Sites به مجموعه‌ای از مکان‌های فرهنگی یا طبیعی می‌گویند که به عنوان میراث جهانی در فهرست یونسکو ثبت شده باشد و کشورهای عضو یونسکو موظف باشند از آن مخافظت کنند. این مکان‌ها می‌تواند شامل جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا حتی شهر باشد. کشورهای مختلف دنیا می‌توانند جاذبه‌های گردشگری خود را نامزد قرارگیری در این فهرست کنند تا همه اعضای یونسکو موظف به حفاظت از این جاذبه‌ها شوند و دیگر نژاد و ملیت و فاکتورهای دیگر نیز در این وظیفه تاثیری نداشته باشد.

    همانطور که ذکر شد تعداد جاذبه‌های ثبت شده ایران در این فهرست جهانی 26 است و کشور ایتالیا را با 58 اثر ثبت شده باید در رتبه اول کشورهایی قرار دارد که جاذبه‌‎های گردشگری خود را در این فهرست به ثبت رسانده‌اند.

معیارهای ثبت آثارثبت جهانی یونسکو

    برای اینکه یک جاذبه در فهرست جهانی یونسکو به ثبت برسد باید معمارهایی داشته باشد که در ادامه این معیارها را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

معیارهای فرهنگی

• نشان‌دهنده خلاقیت و نبوغ انسانی باشد.
• ارزش‌های بشری در یک بازه زمانی در یک منطقه فرهنگی را بازگو کند.
• نشان‌دهنده یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از بین رفته باشد.
• یک نمونه مهم از معماری یا تکنولوژی باشد که یک مرحله مهم از تاریخ بشر را نشان دهد.
• یک نمونه برجسته از تعامل میان انسان و محیط زیست باشد.
• با رویدادها و سنت‌‌ها و به طور کلی فرهنگ مردم به صورت مستقیم یا ملموس در ارتباط باشد.

معیارهای طبیعی

• یک پدیده طبیعی بی‌نظیر باشد.
• یک نمونه برجسته از مراحل و تغییرات زمین‌شناسی باشد.
• یک نمونه برجسته از فرایندهای زیست‌شناسی و بیولوژی باشد که در تکامل و توسعه زمینی، اکوسیستم‌های ساحلی و دریایی و جوامع از گیاهان و حیوان‌ها ایفای نقش کرده باشد.
• زیستگاه‌های طبیعی مهم، متنوع و غنی را شامل شود.

میراث جهانی یونسکو ایران

    ایران در سال 1975 به کنوانسیون میراث جهانی یونسکو پیوست و اولین مکان خود را در سال 1979 در این فهرست به ثبت رساند. برای اولین بار میدان نقش جهان، چغازنبیل و تخت جمشید بودند که در این فهرست ثبت شدند. در ادامه بیشتر درباره آثار ثبت شده ایران در فهرست جهانی یونسکو حرف خواهیم زد. با ما همراه باشید.

نیایشگاه چغازنبیل، خوزستان، سال 1979

    نیایشگاه چغازنبیل یکی از جاذبه‌های تاریخی استان خوزستان است که در سال 1979 میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این نیایشگاه را باید تمام چیزی دانست که از شهر دوراونتاش به جا مانده و در حال حاضر باید آن را یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر شوش دانست.

تخت جمشید، فارس، سال 1979

    تخت جمشید یکی دیگر از آثار ثبت شده در این فهرست است که باید آن را در لیست محبوب‌ترین و مشهورترین جاذبه‌های تاریخی استان فارس در ایران دانست. این جاذبه که میراثی از حکومت داریوش هخامنشی، خشایارشاه و اردشیر اول است، در شهر مرودشت استان فارس قرار دارد.

میدان نقش جهان، اصفهان، سال 1979

    میدان نقش جهان به عنوان یکی از شناخته شده‌ترین جاذبه‌های تاریخی شهر اصفهان نیز یکی از قدیمی‌ترین جاذبه‌های ثبت شده ایران دراین فهرست است. این میدان یکی از بناهای دوره صفوی است که جاذبه‌هایی همچون عمارت عالی قاپو، مسجد امام، مسجد شیخ لطف الله و سردر قیصریه را در خود جای داده است.

تخت سلیمان، آذربایجان غربی، سال 2003

    تخت سلیمان را باید یکی از عجیب‌ترین بناهای ثبت شده در این فهرست دانست. در این جاذبه، مجموعه‌ای از بناهای تاریخی در اطراف یک دریاچه ساخته شده‌اند این سازه‌ها مربوط به دوره اشکانیان، ساسانیان و ایلخانیان است. تخت سلیمان در روستایی به همین نام در نزدیکی تکاب قرار دارد.

ارگ بم، کرمان، سال 2004

    مگر می‌‌شود مجموعه بی‌نظیری مانند ارگ بم در این فهرست نباشد؟ این ارگ یا مربوط به دوره هخامنشیان یا مربوط به دوره اشکانیان است که تا دوره قاجاریه هم در آن زندگی می‌کرده‌اند. متاسفانه این مجموعه در زلزله 1382 ویران شد.

پاسارگاد، فارس، سال 2004

    جاذبه بعدی دراین لیست که باید به معرفی آن بپردازیم، مجموعه پاسارگاد است. این مجموعه را باید مربوط به دوره هخامنشیان دانست که آرامگاه کوروش کبیر، باغ سلطنتی پاساگارد، کاخ دوازه پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، کوشک و آب نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، استحکامات دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری و محوطه مقدس در آن قرار دارد.

گنبد سلطانیه، زنجان، سال 2005

    گنبد سلطانیه را باید جاذبه ثبت شده بعدی در فهرست میراث جهانی یونسکو دانست. این بنا درواقع مقبره محمد خدابنده است که بین سال‌های 1302 تا 1312 در شهر زنجان ساخته شد و از نظر معماری بسیار ارزشمند است.

محوطه بیستون، کرمانشاه، سال 2006

    محوطه بیستون یکی دیگر از مشهورترین جاذبه‌های تاریخی ایران است که در استان کرمانشاه قرار دارد. بزرگ‌ترین سنگ نوشته تاریخی جهان را می‌توانید در بیستون ببیند.

مجموعه کلیساهای آذربایجان، سال 2008

    این مجموعه شامل سه کلیسای ارمنی به نام‌های قره کلیسا، کلیسای استپانوس مقدس و کلیسای زور زور می‌شود. این کلیسا در قرن‌های هفتم تا چهاردهم میلادی در استان‌های آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی ساخته شده‌اند.

سازه‌های آبی شوشتر، خوزستان، سال 2009

    سازه‌های آبی شوشتر را باید یکی از مدرن‌ترین سازه‌های تاریخی در جهان دانست که در دوران ساسانیان ساخته شده است. این مجموعه بزرگ شامل مواردی همچون ساختمان آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب و سیکا ( جایی برای استراحت و تفریح) می‌شود.

بازار تبریز، آذربایجان شرقی، سال 2010

    بازار تبریز را باید یکی از بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده ایران، آسیا و حتی جهان دانست که دارای بازارچه‌ها، تیمچه‌ها، سراها و کاروانسراهای متعدد است و معماری فوق‌العاده‌ای نیز دارد.

بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی، اردبیل، سا ل 2010

    بقعه شیخ صفی الدین که در شهر اردبیل قرار دارد متعلق به بزرگ خاندان صفوی است و جدا از اینکه شخصیت مهمی در آن به خاک سپرده شده است، معماری ویژه‌ای دارد.

مجموعه باغ‌های ایرانی، سال 2011

    این مجموعه چند باغ منحصر به فرد در شهرهای مختلف ایران را شامل می‌شود که هر کدام از این باغ‌ها به صورت جداگانه یک جاذبه گردشگری مهم محصوب می‌شوند. این باغ‌ها عبارتند از، باغ دولت آباد یزد، باغ ارم شیراز، باغ پاسارگاد، چهلستون، باغ فین کاشان، باغ شازده، باغ اکبریه و باغ پهلوان‌پور.

مسجدجامع اصفهان، اصفهان، سال 2012

    مسجد جامع اصفهان را باید یکی دیگر از آثار تاریخی ثبت شده در این فهرست دانست که از حیث معماری بی‌نظیر است. این مسجد در سبزه میدان اصفهان قرار دارد و شامل بخش‌هایی همچون گنبد نظام الملک، گنبد تاج الملک، ضمن چهار ایوانی شبستان‌ها، مدرسه مظفری و محراب الجایتو است.

برج گنبد قابوس، گلستان، 2012

    برج گنبد قابوس، یک سازه مربوط به قرن چهارم هجری است که در شهر گنبد کاووس استان گلستان قرار دارد. این برج را به عنوان بلندترین برج آجری در جهان می‌شناسند.

کاخ گلستان، تهران، سال 2013

    نام کاخ گلستان برای همه آشناست این کاخ خوشرنگ و لعاب در شهر تهران قرار دارد. این کاخ ارگ سلطنتی بوده که بخشی از آن در زمان صفویه و بخشی هم در زمان قاجاریه ساخته شده است.

شهر سوخته، سیستان و بلوچستان، سال 2014

    شهر سوخته را باید بقایای یک دولت شهر باستانی دانست که زمانی آن را در ساحل رودخانه هیرمند ساخته‌اند. به نظر می‌رسد دوره ساخت این شهر با عصر برنز تمدن جیرفت همزمان است و قدمت آن را باید مربوط به 6000 سال پیش دانست. این شهر پنج بخش اصلی شامل مسکونی؛ بخش‌های مرکزی؛ منطقه صنعتی؛ بناهای یادمانی؛ و گورستان داشته است که به صورت تپه‌های جداگانه به هم متصل بوده‌اند.

منظر فرهنگی روستای میمند، کرمان، سال 2015

    روستای میمند را باید یک روستای دستکند صخره‌ای دانست که دارای چند هزار سال قدمت است و باید آن را یکی از اولین سکونتگاه‌های بشری در ایران دانست. این روستا جدا از معماری ویژه‌اش، آداب و رسوم مخصوص به خود را نیز دارد.

محوطه باستانی شوش، خوزستان، سال 2015

    شوش را باید یکی از زیباترین شهرهای استان خوزستان دانست که قدمت بسیار بالایی دارد. شهر باستانی شوش را به عنوان یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های بشر در جهان معرفی کرده‌اند. این شهر روزگاری یکی از تمدن‌های مهم جهان بوده است.

مجموعه قنات‌های ایرانی، سال 2016

    یکی دیگر از 26 اثر ثبت شده در فهرست میراث چهانی یونسکو مجموعه قنات‌های ایرانی است که شامل 11 قنات با نام‌های قنات قصبه گناباد، قنات بلده فردوس، قنات حسن‌آباد مشیر و قنات باغ زارچ، قنات ابراهیم‌آباد اراک، قنات مزدآباد و قنات عمومی وزوان، قنات مون، قنات گوهرریز جوپار، قنات اکبرآباد بم و قنات قاسم‌آباد بم است.

کویر لوت، سال 2016

    کویر لوت را باید یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی ایران دانست که نام آن در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. دراین کویر سابقه بیش از پنج هزار سال تمدن ثبت شده است. همچنین نزدیک به سه هزار اثر تاریخی در این منطقه وجود دارد که درفش شهداد با 5 هزار سال قدمت یکی از آنهاست.

شهر تاریخی یزد، یزد، سال 2017

     نام شهر یزد به طور کلی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است چراکه در این شهر معماری مخصوص اقلیم‌های خشک در جهان را می‌توانید همچنین شمار زیادی بناهای تاریخی در یزد وجود دارد که همه آنها بسیار ارزشمند هستند.

منظر باستان شناسی ساسانی استان فارس، فارس، سال 2018

    منطور از این چشم‌انداز آثار به جا مانده از دوره ساسانیان در در شهرستان‌های فیروزآباد، کازرون و سروستان است که همه آنها را به صورت یک پرونده به ثبت جهانی رسانده‌اند. شهر باستانی بیشاپور، غار شاپور، کاخ ساسانی سروستان، شهر باستانی اردشیر خوره، کاخ اردشیر بابکان، قلعه دختر، نقش برجسته دیهیم گذاری و نقش برجسته پیروزی اردشیر بر اردوان بخشی از این آثار است.

جنگل‌های هیرکانی، سال 2019

    جنگل‌های هیرکانی را باید یکی از ارزشمندترین گنجینه‌های طبیعی جهان دانست که در استان‌های گیلان، گلستان و مازندران قرار دارد.  این جنگل‌ها بین 25 تا 50 میلیون سال قدمت دارند و آنها را باید فسیل‌های زنده دانست.

راه آهن سراسری ایران، سال 2021

    راه آهن سراسری ایران هم از نظر تاریخی و هم از نظر صنعتی اهمیت زیادی دارد. از انجایی که این راه آهن نقش مهمی در جنگ جهانی ایفا کرده است، ویژگی‌های آن با فاکتورهای مورد نظر یونسکو برای ثبت مطابقت دارد و به همین دلیل نام آن را نیز در این فهرست می‌توان دید.

چشم‌انداز فرهنگی اورامانات یا هورامان، کرمانشاه و کردستان، سال 2021

    منطقه اورامانات یا هورامان بخش وسیعی از استان‌های کرمانشاه و کردستان را دربرمی‌گیرد که طبیعتی فوق‌العاده بی‌نظیر دارد. جدا از طبیعت زیبا، معماری خانه‌ها نیز به صورت پلکانی است و فرهنگ ویژه و مخصوصی نیز در میان مردم این منطقه رواج دارد.

کلام آخر

    در مطلب فهرست آثار ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو علاوه بر اینکه این آثار را به شما معرفی کردیم کمی هم درباره چیستی این لیست و فاکتورهای لازم برای ثبت یک جاذبه در این لیست حرف زدیم. اگر نکته دیگری در این باره وجود دارد که در این نوشته بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و از خواندن آن لذت ببرید.