قلعه رودخان

قلعه رودخان کجاست؟

    قلعه رودخان در 432 کیلومتری تهران و 50 کیلومتری رشت در جنوب غربی فومن از توابع گیلان واقع شده است. این قلعه عظیم که در نزدیکی روستایی زیبا به نام رودخان قرار دارد بر فراز ارتفاعات جنگلی منطقه حیدر آلات قرار گرفته و به همین دلیل طبیعت اطراف آن زیبا و جذاب است. بهار، تابستان و پاییز زمان‌های مناسبی برای سفر به رودخان و بازدید از قلعه است، اما در زمستان به دلیل برفگیر بودن ارتفاعاتی که قلعه در آن واقع شده است، رسیدن به آن کار مشکلی است.

    علاوه بر اینکه در این فصل تردد در مسیر قلعه رودخان به سختی امکان‌پذیر است، بعد از رسیدن به آنجا برای بالا رفتن از پله‌های قلعه نیز به مشکل برمی‌خورید. با وجود اینکه بالا رفتن از 1600 پله قلعه رودخان کاری سخت به نظر می‌رسد، اما شک نکنید که در سفر خود به گیلان یکی از بهترین انتخاب‌ها رفتن به فومن و سپس قلعه رودخان است. اگر با تاریخچه، معماری و اسرار قلعه رودخان آشنا شوید مشتاق دیدن این قلعه خواهید شد.

    قلعه رودخانه بزرگ‎ترین قلعه آجری ایران است. این سازه عظیم که در اواخر دوره ساسانیان ساخته شده 2.6 هکتار مساحت، 65 برج و بارو و دیواری به طول 1500 متر دارد. با وجود اینکه این ویژگی‌ها به تنهایی می‌توانند هر مسافری را وسوسه کنند که به بازدید این قلعه برود، اما اینها تنها بخشی از اسرار قلع‌های است که در سال 1354 شمسی به ثبت ملی رسیده است. پیش از پرداختن به ویژگی‌های منحصر به فرد قلعه رودخان بهتر است کمی درباره تاریخچه آن بدانیم.

    قلعه رودخان نام خود را از عنوان گیلکی روخان قلعه گرفته است. این قلعه اسامی دیگری هم داشته است؛ دژ سکسار، دژ حسامی و دژ هزار پله از جمله معروف‌ترین این اسامی هستند. در آخرین روزهای حکومت ساسانیان این قلعه نقشی مهم در مقاومت ایرانیان در برابر اعراب بازی کرده است. چند قرن بعد یعنی در دوره سلجوقیان نیز قلعه تجدید بنا و به پایگاهی برای مقاومت اسماعیلیان تبدیل شده است. در سال 918 هجری قمری یعنی در زمان صفویان شخصی به نام امیر حسام‎الدین دباج فومنی، قلعه رودخان را بازسازی کرد تا از آن برای مقاومت در برابر حکومت مرکزی استفاده کند.

    او که به سلطان مظفر هم معروف بود نتوانست موفقیتی در این زمینه به دست آورد. بعد از شکست او تا چندین سال بعد قلعه رودخان از رونق افتاد. در زمان شورش جنگل وقتی میرزا کوچک خان برای مدتی از آن به عنوان یکی از پایگاه‌های خود استفاده کرد، بار دیگر قلعه رودخان نقشی مهم در تاریخ سیاسی و نظامی ایران بازی کرد. یکی از دلایلی که قلعه رودخان سر پاست و بعد سال‌ها نه تنها کلیت قلعه حفظ شده که سازه‌ها مختلف آن نیز سالم مانده است، بازسازی آن در دوره‌ها مختلف است.

    بر این اساس می‌توانید رد معماری دوره‌های مختلف تاریخ ایران را در بیرون و نمایی داخلی قلعه رودخان ببینید. ثبت ملی قلعه در سال 1354 به حفظ آن کمک شایانی کرده است. علاوه بر این، شهرت قلعه رودخان و نزدیکی آن به مرکز استان گیلان باعث شده سالانه تعداد زیادی از گردشگران به این قلعه بروند و هزینه ورودی که از هر گردشگر گرفته می‌شود، موقعیت مناسبی ایجاد کرده تا مسئولان میراث فرهنگی بتوانند آن را حفظ کنند و برای مرمت خرابی‌های احتمالی که به ویژه در پله‌های ورودی قلعه رخ می‌دهد دستشان باز باشد.

ویژگی های قلعه رودخان

    احتمالا از خود می‌پرسید قلعه رودخان چه ویژگی‌هایی دارد که همواره مورد توجه افراد مختلف برای استفاده نظامی بوده است؟ جز ارتفاع، دیوار طولانی و برج و باروهای بزرگی که نگهبانان قلعه را بر منطقه مشرف می‌کرده، ساختار جالب و معماری بی‌نظیر آن نیز بر اهمیت قلعه رودخان افزوده است. رفتن در مسیر قلعه و دیدن موقعیت آن به شما ثابت می‌کند که در زمان‌های قدیم رسیدن به چنین مکانی چقدر می‌توانسته سخت بوده باشد.

    ورودی قلعه رودخان معماری جالبی دارد که ابهت یک قلعه تسخیرناپذر را نشان می‌دهد. این ورودی که در دو طرفش دو باروی 12 متری است، وسط دیوار آجری قلعه قرار دارد که ارتفارع آن به 10 متر می‌رسد. بخش غربی و شرقی قلعه رودخان به دلیل کاربرد متفاوت‌شان از همدیگر قابل تفکیک هستند. ارگ قلعه در بخش غربی واقع شده و قراوال‎خانه آن در بخش شرقی است. قراول‎خانه یا قورخانه دو طبقه‌ای قلعه رودخان نورگیرها و روزنه‌های متعددی دارد که از آنها سربازان بر اطراف قلعه مسلط بوده‎اند.

    بخش غربی یعنی ارگ قلعه ساختار پیچیده‌تری دارد. این بخش با 12 ورودی شامل زندان، در اضطراری، حمام، آبریزگاه شاه نشین، چند واحد مسکونی و ... می‌شود. شاه‌نشین قلعه که به نوعی مرتفع‌ترین سازه داخل قلعه به حساب می‌آید، ساختمانی سه طبقه رو به مناظر زیبای اطراف قلعه است. این ساختمان محل استقرار حاکمان یا فرماندهان نظامی بوده است.

    برج‌های دیده بانی قلعه که 40 برج هستند، اتاق‌هایی هشت ضلعی با طاق‌های گنبدی‌اند. دور تا دور دیوارها و برج‌ها روزنه‌هایی شیب‌دار دیده می‌شوند که برای ریختن مواد مذاب و تیراندازی ساخته شده‌اند. عنوان می‌شود قلعه رودخان یک تونل مخفی در بخش غربی خود داشته که به دهکده شانیس در طارم کنار سفیدرود راه داشته است. به قلعه رودخان، قلعه تسخیرناپذیر می‌گویند و جالب است بدانید که هیچ دشمنی در طول تاریخ موفق به نفوذ به قلعه و فتح آن با جنگ نشده و در مواردی که ساکنان قلعه شکست خورده‌اند ، خود بعد از محاصره‌ای طولانی مدت تسلیم شده‌اند.

مسیر قلعه رودخان

    اگر تصمیم دارید در سفر خود به شمال کشور علاوه بر لذت بردن از جاذبه‌های طبیعی، جاذبه‌های تاریخی و میراثی را هم ببینید، غرب گیلان مقصد مناسبی است. مسیر رسیدن به فومن سر راست است. مسافران شمال برای رسیدن به این شهر زیبا جاده رشت یا سراوان را می‌پیمایند. وقتی به فومن می‌رسید باید از چند روستا از جمله گشت، کردمحله، گشت رودخان، سیاه کش، گوراب پس، ملسکام و سعیدآباد بگذرید تا به قلعه رودخان برسید. مسیر خود را به سمت ارتفاعات آلات حیدر ادامه دهید. قلعه کم کم پیدا می‌شود، اما باید بدانید که رسیدن به آن با ماشین ممکن نیست، بلکه باید مسافتی را پیاده طی کنید و بعد از آن هم 1600 پله را بالا بروید تا به داخل قلعه برسید.

    شاید از کسانی که به قلعه رودخان سفر کرده‌اند شنیده باشید که از تعداد بالای پله‌های این قلعه شکایت می‌کنند. باید حساست نسبت به این موضوع را کنار بگذارید، چرا که 1600 پله‌ای که از آن حرف زدیم تنها پله‌هایی هستند که شما را به داخل قلعه می‌رسانند. در داخل قلعه رودخان هم هزار پله دیگر وجود دارد و اصلا برای همین است که به این قلعه، دژ هزار پله هم می‌گویند.

    سفر به فومن که شاید به قصد بازدید از قلعه رودخان صورت می‌گیرد، سفری لذت‌بخش خواهد بود، چرا که جز این قلعه در خود فومن و اطراف آن جاذبه‌های زیادی وجود دارد. یکی از این جاذبه‌ها که حتما در مسیر قلعه به آن بر می‌خورید بازار قلعه رودخان است. ویژگی اصلی این بازار پر جنب و جوش عرضه غذاها و خوراکی‌های محلی است. اسکمو که یکی از خوراکی‌های خوشمزه و محبوب تابستانی است در این بازار عرضه می‌شود و علاوه بر آن صنایع دستی شمال را نیز می‌توانید با کیفیت مناسب در این مکان پیدا کنید.

    احتمالا در سفر خود به شمال یکی از برنامه‌هایتان دیدن دریا و نشستن در ساحل خزر است. فاصله قلعه رودخان تا دریا حدود یک ساعت و نیم است و برای دیدن خزر باید به فومن بر گردید، مسیر رسیدن به رشت را ادامه دهید و بعد از آن به سمت بندر انزلی بروید. در واقع یک برنامه‎ریزی مناسب برای سفر به گیلان این است که وقتی به فومن رسیدید مسیر قلعه رودخان را پیش بگیرید و شبی را در این منطقه بگذرانید. از ساعت هشت صبح تا پنج و نیم بعد از ظهر قلعه باز است. وقتی از آن دیدن کردید می‌توانید سفر خود را ادامه دهید، به رشت بروید و بعد از آن هم به بندر انزلی رفته و از دریای شمال لذت ببرید.

کلام آخر

    در مطلب آشنایی با قلعه رودخان همه چیز را درباره این جاذبه گردشگری جذاب بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که قلعه رودخان یکی از زیباترین و جذاب‌ترین جاذبه‌هایی است که می‌توان در سفر به گیلان به بازدید از آن پرداخت. اگر گذرتان به قلعه رودخان افتاد حتما از دیگر جاذبه‌های شهر فومن و اطراف آن نیز دیدن کنید. حتی می‌توانید شبی را در این منطقه بگذرانید.

    اقامت در قلعه رودخان به روش‌های مختلفی امکان‌پذیر است. بسته به هزین‌های که می‌خواهید بکنید و همچنین حال و هوایی که دارید، می‌توانید از کمپ کردن تا ماندن در هتل را در دسترس داشته باشید. چندین هتل مجهز در اطراف قلعه رودخان وجود دارد که می‌توانید از قبل اتاقی در این هتل‌ها برای خود رزرو کنید. اگر نکته دیگری درباره قلعه رودخان وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.