راهنمای بازدید از آرامگاه حکیم عمر خیام

آرامگاه حکیم عمر خیام کجاست؟

    زمانی که خیام نیشابوری دار فانی را وداع گفت، پیکرش را در گورستان مرکزی نیشابور به خاک سپردند و درواقع مقبره ویژه‌ای برای آن در نظر گرفته نشد. خیام چه در زمان خود و چه در قرن‌های پس از مرگش شخص مهمی و سرشناسی بود اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید، تا سال 1335 مقبره او یک خرابه بیش نبوده است.

    در این زمان عده‌ای برای بازگشایی آرامگاه فردوسی به شهر توس رفتند و از آرامگاه خیام نیز دیدن کردند. اینجا بود که پیشنهاد بازسازی این آرامگاه با طرحی بهتر و شایسته‌تر داده شد. مهندس هوشنگ سیحون که آن زمان یکی از ناظران سازمان انجمن آثار ملی بود، آرامگاه قبلی را به مکان فعلی انتقال داد و ساخت و ساز را از سال 1338 آغاز کرد. ساخت این آرامگاه عظیم تا سال 1341 به طول انجامید.

    آرامگاه  به شکل یک سکوی چهارگوش است که ساختمانی رو باز روی آن ساخته‌اند. این مقبره در یک باغ 20 هزار متری قرار گرفت. یک یادبود برای عمر خیام در این باغ ساختند که ارتفاعش 18 متر است و اطراف این یادبود را کاج‌های همیشه سبز احاطه کرده‌است. بنای آرامگاه را با آهن و سنگ به صورت یک گنبد با 10 پایه ساخته‌اند. اطراف این پایه‌ها را آبنماها و هرم‌های سنگی فراگرفته که زیبایی زیادی به این مکان بخشیده است.

    اما سوال آرامگاه خیام نیشابوری کجاست را به گونه دیگری هم می‌توان پاسخ داد. این جاذبه گردشگری در شهر استان خراسان رضوی شهر نیشابور، بلوار خیام، یابان عرفان قرار دارد. شما هم می‌توانید با ماشین شخصی به راحتی به این جاذبه دسترسی پیدا کنید و هم می‌توانید با وسایل حمل و نقل عمومی خود را به این مجموعه زیبا برسایند.

مختصری از تاریخچه آرامگاه خیام نیشابوری

    همانطور که می‌دانید و در بالا هم بدان اشاره شد، خیام یکی از شخصیت‌های برجسته در دوره زندگی خود و سایر ادوار بوده است. با این حال این شخصیت را پس از فوتش در گورستان مرکزی نیشابور به خاک سپرند و برایش آرامگاه ویژه‌ای تدارک ندیدند. بعدها در عصر حاضر برای مقبره این دانشمند ادیب یک اتاقک ساختند. تا قبل از آن آرامگاه او در ضلع شرقی مسجد محروق قرار داشت.

    تا قبل از اینکه آرامگاه امروزی ساخته شود، بسیاری از گردشگران خارجی که برای بازدید از قبر عمر خیام به نیشابور سفر می‌کردند، درخواست داشتند آرامگاهی درخور این دانشمند، برایش بسازند حتی برخی از آنها حاضر بودند خودشان این کار را انجام دهند اما دولت ایران چنین مجوزی برایشان صادر نکرد.

    تا اینکه در تاریخ هشت تیر 1306 شخصی به نام ارباب کیخسرو که نماینده زرتشتیان در مجلس ملی بود، پیشنهاد داد که بیست هزار تومان از بودجه مجلس صرف ساخت آرامگاه فردوسی شود. سپس شخصی به نام عبدالله یاسایی که نماینده سمنان و دامغان بود پیشنهاد داد برای خیام نیشابوری هم با همین بودجه آرامگاهی بسازند. با این پیشنهاد موافقت نشد اما از این نماینده خواستند که طرحی جداگانه برای ساخت آرامگاه خیام نیشابوری به مجلس ارائه دهد. 

    تا سال 1313 همان مقبره قدیمی برپا بود تا اینکه در مراسم بازگشایی آرامگاه فردوسی مقامات کشور از مقبره قدیمی خیام نیز بازدید کردند و پس از دیدن وضعیت آن تصمیم جدی برای ساخت آرامگاهی درخور این شخصیت گرفتند. طرح ریزی آرامگاه در نهایت در سال 1338 توسط هوشنگ سیحون انجام شد. مقبره کنونی را که سومین مقبره خیام به حساب می‌آید در نهایت فرح پهلوی در سال 1342 بازگشایی کرد.

مختصری از ساختار آرامگاه عمر خیام

    مقبره حکیم عمر خیام، در یک باغ قدیمی در شهر نیشابور قرار دارد که مساحت آن بالغ بر بیست هزار متر مربع است. این باغ را  درواقع باید یک مجموعه شامل موزه، آرامگاه، کتابخانه و مهمانخانه دانست که وقتی یک تندیس از خیام را خواهید دید که بسیار قابل توجه است.

    خود گور بنا 18 متر طول دارد و در طراحی آن هنر معماری مدرن و سنتی را با هم تلفیق کرده‌اند. آرامگاه با کتیبه‌های لوزی کاشی کاری شده است که اگر در این کاشی کاری‌ها دقت کنید، 20 رباعی از خیام خواهید دید که با خط خوش مرتضی عبدالرسولی در آنها نقش بسته است. آرامگاه خیام نیشابوری 10 پایه دارد که در هر پایه دو تیغه به صورت مارپیچ بالا می‌روند تا به سقف برسند و آن را بسازند.

    بسیاری معتقدند که طراحی این ستون‌ها به نوعی نشانگر ریاضی‌دان بودن خیام بوده است. برخورد تیغه‌ها به هم یک فضای پر و خالی و درواقع شکل‌هایی شبیه به ستاره‌‌های کوچک و بزرگ را تشکیل داده است که بسیاری از افراد آن را نماد منجم بودن خیام می‌دانند. در باره وجه شاعری خیام نیز اشعار او را در تزئیات بنا می‌توان مشاهده کرد. درواقع طراح این بنا سعی کرده‌ است در طراحی خود جنبه‌های مختلف شخصیت و زندگی این شخصیت برجسته یعنی شاعری، منجمی و ریاضی‌دانی را وارد کند و به نظر می‌رسد در رسیدن به این منظور موفق عمل کرده است.

نکات مهم درباره آرامگاه عمر خیام

• مسیر دسترسی به این آرامگاه از طریق نیشابور، بلوار خیام، خیابان عرفان، مجتمع آرامگاه و باغ خیام قابل دسترسی است.
• بهترین زمان بازدید از این جاذبه گردشگری را باید اواخر بهار تا اوایل پاییز دانست زیرا آب و هوای نیشابور در این فصول بسیار متعتدل است.
• آرامگاه خیام نیشابوری در تاریخ 18 آذر 1354 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
• این جاذبه یک مجموعه شامل آرامگاه، موزه، مهمانخانه و کتابخانه است.
• برای بازدید از این جاذبه به یک تا دو ساعت زمان نیاز دارد.
• اگر گذرتان به نیشابور خورد و تصمیم گرفتید از آرامگاه خیام بازدید کنید، حتما سری هم به آرامگاه کمال الملک، آرامگاه عطار، بازار نیشابور و دیگر جاذبه های گردشگری این شهر بزنید.

کلام آخر

    در مطلب راهنمای بازدید از آرامگاه حکیم عمر خیام هر آنچه را که لازم بود درباره این جاذبه گردشگری بدانید بیان کردیم. ابتدا به معرفی آن پرداختیم و سپس کمی درباره تاریخچه ساخت و ساختارش حرف زدایم و در واقع معماری آرامگاه حکیم عمر خیام را بررسی کردیم. حالا برای بازدید از این جاذبه گردشگری آماده هستید. توصیه می‌شود که قبل از بازدید کمی درباره حکیم عمر خیام اطلاعات کسب کنید و بیشتر با او آشنا شوید تا بازدید دلچسب‌تری داشته باشید. همچنین بازدید از موزه و باغ زیبای این مجموعه را نیز فراموش نکنید.

    در صورتی که تصمیم داشتید در نزدیکی آرامگاه اقامت کنید، هتل‌ها و اقامتگاه بوم گردی در حوالی این جاذبه گردشگری وجود دارد که می‌توانید سری به آنها بزنید. اگر نکته دیگری درباره آرامگاه حکیم عمر خیام نیشابوری وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.