شهرستان ازنا

ازنا

    ازنا یکی از شهرستان‌های ییلاقی استان لرستان است که در فاصله ۱۳۲ کیلومتری شرق مرکز استان شهر خرم آباد و در مناطق مرتفع زاگرس در ارتفاع ۱۸۷۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است.  حدود این شهرستان جذاب و زیبا از جنوب با رشته کوه اشترانکوه و قله سفید کوه و از غرب شهرستان دورود از شمال به شهرستان‌های شازند و خمین واقع در استان مرکزی و از شرق به شهرستان الیگودرز راه ارتباطی دارد.

    آب و هوای شهرستان ازنا معتدل و نیمه خشک به شمار می‌رود که زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل دارد و از مناطق ییلاقی عشایر بختیاری نیز به حساب می‌آید. رودهایی به نام روداب چالسپار گرجی سور چغازال و کمندان از اشترانکوه سرچشمه می‌گیرند و در ادامه به رودخانه ماربره و سپس رود تیره و سزار درد رود سرازیر شده و در نهایت به رودخانه دز در خوزستان می‌ریزد که از توابع این شهرستان هستند.

پیشینه تاریخی شهرستان ازنا

    دشت ازنا به دلیل شرایط مساعد زیست محیطی یکی از مناطق مهم فرهنگی در باستان شناسی شرق زاگرس است این دشت از یک سو با فلات مرکزی و سوی دیگر با غرب زاگرس مرکزی همسایه است در نتیجه بررسی‌های انجام شده باستان شناسی در محدوده جغرافیایی دشت ازنا تاکنون بیش از ۲۵۰ اثر فرهنگی تاریخی شناسایی شده است که تعداد ۱۷۶ اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.

    دوران فرهنگی تاریخی این سرزمین را می‌توان در آثار به یادگار مانده پیشینیان آن نظیر آثار تپه قلاع گپ، تپه رودخانه شرقی، محوطه‌های باستانی کمندان، امامزاده زید و قاسم، امامزاده دوخواهران و ... آثار دیگر مشاهده نمود.

جاذبه‌های گردشگری شهرستان ازنا

چشمه تیان

    تیان یا به نگارشی دیگر طیان نام چشمه‌ای است که در میان روستاهای بیدستانه و تیان شهرستان ازنا قرار گرفته است این چشمه که گودالی سنگی به قطر ۳ الی ۴ متر و عمق ۵ متر دارد یکی از پدیده‌های جالب زمین شناسی و در اوایل بهار به طور ناگهانی و به یکباره فوران کرده و پر آب می‌گردد. آبدهی آن زیاد بوده و تا ماه‌ها ادامه می‌یابد پس از مدتی در اواخر تابستان و اوایل پاییز به همان نحو به یکباره خشک شده و تا سال آینده و دوره جدید بی‌آب می‌گردد.

    کارشناسان احتمال داده‌اند این امر ناشی از ذوب شدن برف‌های اشترانکوه و تونل‌های زیر زمینی بوده و آب برف‌ها در این محل از زمین فوردان کرده و تشکیل چشمه می‌دهند با سرد شدن هوا و بارش برف در اواخر تابستان و اوایل پاییز در اشترانکوه این چشمه نیز تا دوره یا سال آینده خشک می‌گردد چشمه تیان و روستاهای اطراف آن از جاذبه‌های مهم گردشگری در شهرستان ازنا به شمار می‌آید.

    حال که از روستای تیان حرف به میان آمده است باید اضافه کرد این روستا در بین کوهنوردان نیز بسیار شناخته شده است و بسیاری این روستا را به عنوان پای صعود و مسیر معمول صعود به قله سنبران می‌شناسند. از این رو هر ساله کوهنوردان زیادی به منظور صعود به قله سنبران راهی شهرستان ازنا و روستای تیان می‌شوند.

امامزادگان زید و قاسم

    در فاصله ۲۵ کیلومتری شمال شهر ازنا و در روستایی به نام امامزاده قاسم مقبره امامزادگان زید و قاسم قرار گرفته است بر اساس متن وقف نامه‌ای که در سال ۵۹۸ ه.ق تنظیم شده شش دانگ روستای امامزاده که قبلاً کنده سفید نام داشته توسط سید احمد المدنی ملقب به امیر نظام الدین خریداری و پس از احداث بنای مقبره امام زادگان تمامی درآمد آن را وقت امامزاده گردیده است. بنای مقبره با پلان مربع است و از نوع چهار ایوانی بوده و شامل ورودی هشتی صحن و فضای گنبدخانه است گنبد مقبره از نوع رک ۱۶ ترکی و دو پوسته است.

تونل برفی شهرستان ازنا

    مهمترین اثر طبیعی این شهرستان تونل برفی است که در دامنه شمالی قله ۴۸۵۰ متری کول ازنا در ۳ کیلومتری روستای تاریخی کمندان واقع شده است. این تونل شگفت انگیز برفی یکی از زیبایی‌های کم نظیر طبیعت ایران است که در ۱۸ کیلومتری جنوب شهر ازنا قرار گرفته است این تونل در سال ۱۳۴۰ توسط کارشناسان وقت شکاربانی و نظارت بر صید لرستان شناسایی شده است.

    طول و ضخامت آن بستگی به بارش برف سالیانه دارد که معمولاً بین ۱۰۰ تا ۸۰۰ متر و ارتفاع آن ۴ تا ۵ متر از این اثر طبیعی منحصر به فرد از کف رودخانه متغیر است. بهترین زمان برای بازدید از این اثر طبیعی ماه‌های اردیبهشت خرداد و تیر است این اثر با شماره ۵۷۳ در فهرست آثار طبیعی استان به ثبت ملی رسیده است.

روستای دره تخت

    دره تخت یکی از روستاهای زیبا و دیدنی جنوب شهرستان ازنا می‌باشد که در کوهپایه‌های قلل سر به فلک کشیده اشترانکوه در ازنا قرار گرفته است. در منطقه استخرهای متعدد پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان با ظرفیت‌های گوناگون وجود دارد از جمله دیدنی‌های این روستا می‌توان به سر آب‌های گوناگون که به رودخانه ماربره ختم می‌شوند و همچنین طبیعت زیبای آن اشاره کرد در فصل بهار لاله‌های واژگون از زمین می‌رویند و دشت‌های اطراف روستای دره تخت ازنا یکپارچه سرخپوش می‌شوند.

قلعه مرزیان

    این قلعه در روستایی به همین نام از توابع بخش جاپلق شهرستان ازنا واقع شده است مرزی آن از بزرگترین روستاهای ازنا می‌باشد که در ۱۰ کیلومتری این شهرستان قرار گرفته است.

قلعه اربابی سید آباد

    قلعه اربابی روستای سیدآباد مربوط به اواخر دوره قاجار است و در شهرستان ازنا روستای سید آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ اسفند ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۴۸۷۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

گذری بر مردم شناسی ازنا

    برخورداری از مرزها و مشترکات فرهنگی حوزه‌های الیگودرز درود و حتی مناطقی از استان مرکزی حضور اقوام مختلف از جمله لرهای بختیاری چهارلنگ ترک‌ها و فارسی زبان‌ها و تاثیر و تاثر فرهنگی آثار بر یکدیگر موجب تنوع در گویش، خوراک و پوشش، آیین‌ها و آداب و سنن و مراسم و ... در این منطقه گردیده است.

    در گذشته‌ای نه چندان دور در بسیاری از روستاهای بروجرد در چاپلق رعایای ارمنی و و مسلمان در کنار هم زندگی مسالمت آمیز داشتند و سنگ قبرها و گورستان‌های ارمنی تا چند دهه پیش در برخی از روستاهای ازنا از جمله روستای زرنان قابل رویت بود. ازنا دارای مردمانی خونگرم و مهمان نواز است که از سطح بالایی از فرهنگ برخوردار می‌باشند بسیاری از نمودهای فرهنگی قوم بختیاری از جمله پوشاک و مراسم سوگواری تاز در این منطقه قابل مشاهده است.

صنایع دستی شهرستان ازنا

    در شهرستان‌های ازنا از دیرباز رشته‌های مختلف صنایع دستی همچون گلیم بافی ساخت آلات موسیقی کمانچه و انواع مختلف صنایع دستی رواج داشته است در این شهر می‌توان به ساخت آلات موسیقی سنتی اشاره کرد. کمانچه یکی از سازهای اصلی موسیقی ایرانی است و احتمالاً بتوان گفت بعد از تار مهمترین ساز موسیقی ایرانی است.

    کاسه کمانچه از جنس چوب است اما اندازه‌ها و شکل یکسان و تثبیت شده‌ای ندارد. از نظر شکل کاسه‌ها را به صورت کروی یا مخروطی ناقص درست می‌کنند. استفاده از این کمانچه‌ها در قسمت مرکزی ایران به خصوص در لرستان متداول است در گذشته کمانچه دارای سه سیم بوده است گاهی دو سیم اول و دوم مضاعف انداخته می‌شد اما امروزه با چهار سیم ساخته می‌شود. روی دهانه کمانچه پوست کشیده می‌شود و جنس آن معمولاً پوست شکم گاو پوست ماهی پوست آهو و ... است.

کلام آخر

    در این مقاله نگاهی انداختیم به شهرستان ازنا از توابع استان لرستان. شهرستانی که در حوزه کوهنوردی و طبیعت گردی و صنایع دستی و گردشگری و هر چه بگوییم حرفی برای گفتن دارد. اینجا دکوول است و در مقاله‌ای دیگر در کنار شما بودیم. خوشحالمان خواهید کرد که اگر نظری پیرامون این شهرستان داشتید یا موضوعی بود که به آن اشاره نکرده بودیم لطفا در بخش نظرات آن را با ما در میان بگذارید.