استان خوزستان: راهنمای جامع

راهنمای جامع سفر به استان خوزستان

    وقتی نام خوزستان به میان می‌آید، بسیاری از افراد یاد جنگ تحمیلی ایران و عراق می‌افتند. بسیاری هم یاد نخلستان و خرما و هوای بی‌نهایت گرم، عده‌ای دیگر هم به یاد بی‎آبی‌ها و گردو غبارهایی که این سال‌ها بر چهره شهرهای جنوبی کشورمان نشسته است. اما من به یاد شگفتی و عظمت می‎افتم. به یاد شهرهای سبزی که در این استان وجود دارد و به یاد فرهنگ رنگارنگ، غنی و گرم مردم این دیار. خوزستان خطه شگفتی‌هاست، دیار قرار گرفتن متضادها در کنار هم.

    بسیاری از افراد براین باور هستند که بهترین زمان سفر به استان خوزستان زمستان است زیرا در فصل‌‌های دیگر، گرمای هوا اجازه مسافت به این خطه را نمی‌دهد. تا حدی هم این حرف درست است. قطعا فصل‌های سرد سال انتخاب بهتری برای سفر به خوزستان است اما اگر در تابستان هم گذرتان به این خطه بیافتند، امکان آشنایی با زندگی شبانه در شهرهای جنوبی را خواهید داشت و این یقینا تجربه‎ لذت‌بخشی است که به دست خواهید آورد.

    در مطلب راهنمای جامع سفر به استان خوزستان قصد داریم، خوزستان را به‎ عنوان یک مقصد جذاب برای سفر به شما معرفی کنیم. ابتدا درباره تاریخ، فرهنگ و جغرافیای این دیار حرف خواهیم زد و سپس به معرفی جاذبه های گردشگری آن خواهیم پرداخت. اگرچه هر شهری در استان خوزستان خود یک جاذبه گردشکری محسوب می‌شود اما، در مطالب دیگر درباره هرکدام از این شهرها مفصل حرف خواهیم زد. این مقاله سعی دارد شما را به طور مختصر با استان خوزستان آشنا کند. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتهای این مطلب از دکوول همراه باشید.

آشنایی با پیشینه استان خوزستان

    خوزستان را باید یکی از قدیمی‌ترین استان‌های ایران دانست که در آن تمدن وجود داشته است. این منطقه بسیار مورد توجه ساسانیان قرار گرفته بود و زمان حکومت این سلسله را می‌توان آبادترین دوران این منطقه دانست. همچنین جاده ابریشم به این منطقه نزدیک بود و تاجران و بازرگانان زیادی از این طریق به آن رفت و آمد داشتند. این مساله هم بر اهمیت خوزستان در آن دوران افزوده بود. هنوز هم آثار و بناهای زیادی از دوره ساسانیان در این دیار باقی مانده است.

    بعد از ورود حکومت اسلامی به ایران مردم خوزستان از اولین افرادی بودند که به اسلام گرویدند. از آن زمان تا حکوما صفویه این دیار بارها و بارها مورد هجوم و حمله قرار گرفت. از آنجایی که این منطقه نوعی شاهراه به حساب می‌آید، در طول تاریخ اهمیت فراوانی داشته و دارد و همین مساله باعث شده است تا جنگ‌ها و حملات بسیاری این خاک را تهدید کند. این آسیب‌ها تا حدی خوزستان را از دوره عظمت و شکوهش دور کرده بود. اگرچه در زمان حکومت صفویه برخی از این آسیب‌ها جبران شد. اما این بدان معنا نیست که از زمان صفویه به بعد این خاک طلاخیز از بلا به دور مانده است. در طی این دوران یک بار عثمانی‌ها به این خاک تجاوز کردند. انگلیسی‌ها نیز سالیان سال از این خاک سود جستند. پس از انقلاب اسلامی نیز جنگ تحمیلی زخمی دیگر به پیکر این دیار زد که هنوز هم تمام خسارات مربوط به این جنگ جبران نشده است.

آشنایی با فرهنگ استان خوزستان

    وجود تیره‌های گوناگون در استان خوزستان نوعی تنوع فرهنگی به وجود آورده است. به عبارت ساده‌تر خرده فرهنگ‌هایی مانند عرب‌ها، فارس‌ها، بختیاری‌ها، لرها و ... در کنار هم خوزستان را به وجود آورده‌اند. این مساله باعث شده که زبان‌های مختلفی نیز به عنوان زبان محلی در استان خوزستان وجود داشته باشد. همچنین به دلیل وضعیت آب و هوای این استان نیز عشایر هم از قدیم تاکنون در آن وجود داشته‌اند.

    عیدها و مراسمات ملی و مذهبی در خوزستان جشن گرفته می‌شود. جدا از مراسمات رایج، روزهای دیگری نیز از نظر مذهبی برای مردم خوزستان اهمیت دارد. برای مثال مردم شوشتر جمعه آخر ذیحجه را جشن می‌گیرند زیرا آخرین جمعه‌ای قبل از محرم و صفر است. برای عید نورز نیز از چند روز پیش از عید در خوزستان جشن و پایکوبی برپاست. جالب است بدانید خوزستانی‌ها دو روز را به عنوان سیزده به در جشن می‌گیرند. یک بار با احتساب عید نوروز و بار دیگر بدون احتساب آن.

    چند فرهنگی بودن خوزستان بر موسیقی بومی مردم این دیار نیز تاثیر گذاشته است. از میان موسیقی‌های محلی در استان خوزستان می‌توان به موسیقی بختیاری، موسیقی شوشتری و ... اشاره کرد. اما جذاب‌ترین بخش فرهنگ این خطه غذاهای محلی آن است. از میان غذاهای بومی این دیار می‌توان به آو تفتالو، تلیکه، شله ماستی، کوردیم، کمنه، اش بگ و ... اشاره کرد.

آشنایی با جغرافیای استان خوزستان

    استان خوزستان با مرکزیت اهواز، یکی از استان‌های جنوبی کشور است که از از شرق آن را کوه‌های زاگرس احاطه کرده و باید به دو بخش کوهستانی و جلگه‌ای تقسیمش کرد. این منطقه را با وجود پنج رود که از زاگرس سرچشمه می‌گیرند باید پرآب‌ترین استان ایران دانست. این رودها به سیرآب کردن زمین‌های جلگه‌ای این خطه کمک می‌کنند و در نهایت مستقیم یا غیرمستقیم به خلیج فارس می‌ریزند. بزرگ‌ترین و معروف‌ترین این رودها کارون نام دارد.

    خوزستان از شمال با استان لرستان از شمال شرقی و شرق با استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری و از شمال غربی نیز با استان ایلام همسایه است. همچنین در جنوب این خطه نیز استان بوشهر قرار دارد. یکی از مهم‌ترین جلگه‏‌هایی که در این استان وجود دارد، جلگه خوزستان است که از رسوب‌های نرم رودخانه‌ای که رشته‌های چین خورده زاگرس را پوشش داده‌اند ، شکل گرفته است.

در مناطق کوهستانی استان تابستان‌ها شاهد هوایی معتدل و زمستان‌ها شاهد هوایی سرد هستیم. نواحی کوهستانی استان نیز آب و هوای بیابانی دارند. به طور کلی زمستان‌ها در خوزستان کوتاه و معتدل و تابستان‌ها بسیار طولانی است. بنابراین باید بهترین زمان سفر به استان خوزستان را اواخر شهریور تا اوایل اردیبهشت ماه دانست.

معرفی جاذبه های گردشگری استان خوزستان

    تا اینجای مطلب راهنمای جامع سفر به استان خوزستان درباره تاریخ، جغرافیا و فرهنگ خوزستان اطلاعاتی به دست آوردیم. حالا وقت آن رسیده با بررسی جاذبه های گردشگری این استان اطلاعاتمان را برای سفر به آن تکمیل کنیم. طبق روال همیشه ابتدا جاذبه هایی را معرفی خواهیم کرد که در فهرست جهانی یا ملی ثبت شده‌ها و سپس به حرف زدن درباره جاذبه‌های دیگر استان خواهیم پرداخت. در ادامه با ما همراه باشید.

معبد چغازنبیل

• ثبت در میراث جهانی یونسکو: 1979
• ثبت در فهرست آثار ملی: 1 دی 1348

    معبد چغازنبیل یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی استان خوزستان است که هم در فهرست میراث یونسکو و هم در فهرست آثار ملی ثبت شده است. این معبد در شهرستان شوش، منطقه هفت تپه خویش قرار دارد. نام دیگر این بنا ریگورات دوراونتاش است و قدمت آن 1250 سال پیش از میلاد باز می‌گردد. معماری منحصر به فرد چغازنبیل برای باستان شناسان جهان بسیار جذاب است و از آن اطلاعات زیادی درباره تمدن ایلام به دست آورده‌اند. به اعتقاد بسیاری از خاورشناسان جغازنبیل قدیمی‌ترین ساختمان مذهبی ساخته شده در ایران است. این بنا را در ستایش ایزد نگهبان، اینشوشیناک ساخته‌اند. جغازنبیل در سال 1936 توسط یک کارشناس نیوزلندی که در شرکت نفت ایران و انگلیس کار می‎‌کرد کشف شد.

سازه های آبی شوشتر

• ثبت در میراث جهانی یونسکو: سال 2009
• ثبت در فهرست آثار ملی: 17 آذر 1377

    یکی از جذاب‌ترین جاذبه های گردشگری استان خوزستان سازه‌های آبی شوشتر است. این سازه‌ها آنقدر مدرن هستند که اصلا در عقل نمی‌گنجد که تاریخ ساختشان به دوره حکومت ساسانیان بازگردد. سازه‌های آبی مجموعه‎ای به هم پیوسته است که 13 جاذبه تاریخی از جمله پل‌ها، آسیاب‌ها، بندها، کانال‌ها، تونل‌ها، آبشارها و ... در این مجموعه قرار دارند. جالب است بدانید مادام ژان دیولافوآ، باستان شناس فرانسوی، در سفرنامه خود از این مجموعه به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی، قبل از انقلاب صنعتی یاد می‌کند. اگر قصد سفر به خوزستان را دارید این مجموعه عظیم تاریخی را در صدر لیست خود برای بازدید قرار دهید.

شهر شوش

• ثبت در فهرست آثار ملی: 24 شهریور 1310

    شهر شوش را به طور کلی باید یک جاذبه گردشگری دانست که در مطالب دیگر مفصلا درباره‌اش حرف خواهیم زد. جاذبه‎ های گردشگری فراوانی در شوش وجود دارد، بنابراین نمی‌توان یک فرصت کوتاه برای بازدید از آن در نظر گرفت. درواقع شوش را یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان می‌دانند و از این جهت اهمیت تاریخی آن بسیار بالا است. این شهر در اوایل سده چهارم قبل از میلاد ساخته شده و به سرعت به یکی از مراکز هنری، علمی و اقتصادی جهان قدیم بدل شده است. در دوره‌های دیگر تاریخی مانند دوره ساسانیان و دوره حکومت اسلامی نیز شوش یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران به شمار می‌رفته است. درواقع شوش را باید موزه‌ای از دوره‌های مختلف تاریخی ایران دانست. از میان جاذبه‌هایی که در سفر به این شهر می‌توانید از آن دیدن کنید باید به کاخ اردشیر، ایوان کرخه، رود کرخه، کاخ آپادانا، قلعه شوش، پارک بادی و... اشاره کرد.

خرابه های عهد ساسانی

• ثبت در فهرست آثار ملی: 24 شهریور 1310

    از آنجایی که استان خوزستان یکی از مهم‌ترین مناطق در زمان حکومت ساسانیان بوده است، آثار و جاذبه‌های فراوانی از آن زمان در جای جای این منطقه به یادگار مانده. یکی از این جاذبه‌ها خرابه‌های عهد ساسانی است. این خرابه‌ها در شهر بهبهان قرار دارد. برای بازدید از این جاذبه تاریخی باید به شمال شرق این شهر، در کنار رودخانه  مارون مراجعه کنید. این خرابه‌های تاریخی در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است.

طاق نصرت

• ثبت در فهرست آثار ملی: 24 شهریور 1310

    طاق یا تاق نصرت یکی دیگر از جاذبه‌های مربوط به دوره ساسانیان در خوزستان است که در شهر رامهرمز قرار دارد. براساس اطلاعاتی که در کتاب‌های تاریخی درباره این بنا وجود دارد، طاق نصرت بارها مورد تعمیر قرار گرفته است. متاسفانه آخرین بقایای این بنا در سال 1380 کاملا ویران شد و به جای آن سازه‌های جدید ساختند اما عکس‌هایی از دهه‌های 40 و 50 از این جاذبه گردشگری وجود دارد که یک دالان را به نمایش می‌گذارد.

آرامگاه دانیال نبی

• ثبت در فهرست آثار ملی: 24 شهریور 1310

    یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری در استان خوزستان را باید آرامگاه دانیال نبی دانست. این جاذبه که در شهر شوش قرار دارد، مربوط به دوره‌های تاریخی پس از اسلام است. روایت‌های ضد و نقیض زیادی درباره این مقبره وجود دارد. برای مثال برخی می‌گویند جسد دانیال نبی ابتدا در شوشتر بوده و پس از جنگ شوشتر به شوش انتقال پیدا کرده است و عده دیگر هم می‌گویند که این جسد ابتدا در شوش بوده و بعدها پس از حمله اعراب به ایران به کنار رودخانه شاوور انقال یافته است. اما آنچه مشخص است بنای مقبره دانیال نبی درحال حاضر به عنوان یک جاذبه گردشگری در شهر شوش قرار دارد.

    سال 1287 شیخ جعفر شوشتری دستور به بازسازی مقبره دانیال نبی داد و در سال 1330 نیز دو گلدسته برای این مقبره ساخته شد. این آرامگاه همچنین گنبدی اورچین و دو پوسته دارد که با 20 متر ارتفاع و 5 متر قطر در زمان سلجوقیان ساخته شده است. از دیگر ویژگی‌های این بنا می‌توان به آینه‌کاری در بخش‌هایی از ضریح، کاشی‌کاری‌های زیبا و وجود حوض در اطراف اتاق‌هایی که برای استراحت زائران ساخته شده است، اشاره کرد.

برج کلاه فرنگی شوشتر

• ثبت در فهرست آثار ملی: 25 اسفند 1378

    یکی دیگر از جاذبه‌های که در مطلب راهنمای جامع سفر به استان خوزستان باید به آن اشاره کرد، برج کلاه فرنگی شوشتر است. این بنا نیز از دوره ساسانیان به یادگار مانده و آن چیزی است که از یک برج هشت ضلعی در کنار رود شطیط به یادگار مانده است. مردم شوشتر معتقدند این برج را برای نظارت بر کار کارگران و همچنین دیده‌بانی ساخته‌اند و بعدها برای نظارت بر جریان رودخانه نیز از آن استفاده می‌شده است.

بام استان خوزستان

استان خوزستان یکی از استان‌های زیبا کشورمان ایران است که به لحاظ طبیعت و پیشینه تاریخی خود بسیار پر آوازه است. خوزستان به دلیل موقعیت استرانژیک خود و وسعتش هم بر کرانه‌های خلیج همیشه فارس قرار دارد و هم با استان‌های سرد سیری مانند چهارمحال بختیاری هم مرز است که این موضوع سبب شده است که رشته کوه زردکوه بختیاری که قسمتی از رشته کوه زاگرس است از آن عبور کند.

بام استان خوزستان کوه کینو بختیاری با ارتفاع 3701 متر از سطح دریا است و درشهرستان اندیکا قرار دارد و در پروژه سیمرغ کوه‌های ایران نیز مطرح شده است، شایان ذکر است سرچشمه دریاچه‌ی تمی که آب آن از برف‌های قله کینو تامین می‌شود دردامنه همین کوه قرار دارد. دامنه‌های این قله محل ییلاق عشایر دامدار استان‌های همسایه خوزستان هستند و با توجه به موقعیت خاص این کوه، محل عبور عشایر بختیاری به سمت ییلاق یا قشلاق نیز می‌باشد. جهت مطالعه بیشتر در ارتباط با بام استان خوزستان مقاله قله کینو را مطالعه نمایید.

کلام آخر

    خوزستان مرکز شگفتی‌های تاریخی است. این دیار پر است از یادگارهایی که حاکمان مختلف در آن باقی گذاشته‌اند. پر است از زخم‌هایی که جنگ‌ها و یورش‌های مختلف بر تنش زده‎ و پر است از قصه‌هایی که تاریخ ما و سرزمین‌های را روایت می‌کند. آن چیزی که در این مطلب خواندید تنها بخشی از جاذبه های گردشگری این استان بود. بازدید از جاذبه‌های دیگری همچون خور موسی، هفت تپه، شهر تاریخی قلعه تل، مسجد جامع شوشتر، قلعه ارجان، سد دز و ... قعلا سفر شما را جذاب‌تر خواهد کرد. از آنجایی که خوزستان از قدیم یکی از مهم‌ترین مناطق ایران بوده و بخش اعظمی از تاریخ ما در این منطقه رقم خورده است، اگر قبل از سفر و بازدید از جاذبه‌های تاریخی کمی درباره پیشینه این استان بخوانید قطعا درک بهتری از آنچه می‌بینید خواهید داشت. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد.