احتمالا شما هم زمانی که نام کوه بیستون را میشنوید به یاد قصه عاشقانه شیرین و فرهاد میافتید چراکه داستان این عشق آتشین با داستان کوه بیستون گره خورده است اما همه آن نیست. محور تاریخی و فرهنگی بیستون یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری استان کرمانشاه است که در تاریخ 7 مهر 1381 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. قدمت این مجموعه به دورههای گوناگون تاریخی مثلا پیش از اسلام، پس از اسلام و دوره پیش از تاریخ باز میگردد. از قدیم مسیر بیستون محلی برای عبور کاروانها و همچنین نظامیانی که از بابل و بغداد به سوی کوههای زاگرس و اکباتان حرکت میکردهاند؛ بوده است. به همین دلیل و همچنین به علت افسانههایی که درباره این مکان گفته میشود. کوه بیستون توانسته نام خود را به عنوان یکی از مشهورترین کوههای ایران در تاریخ به ثبت برساند.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید 28 اثر تاریخی موجود در مجموعه تاریخی - فرهنگی بیستون، در فهرست آثار ملی و 13 تای آن نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند. یکی از مهمترین دلایل شهرت کوه بیستون در طول تاریخ و دلیل اینکه پادشاهان مختلف این مکان را برای ثبت سنگ نبشتههایشان انتخاب کردهاند؛ قرار گرفتن این کوه در مسیری پر رفت و آمد است.
در مطلب راهنمای بازدید از بیستون کرمانشاه قصد داریم همه چیز را درباره این مجموعه عظیم تاریخی-فرهنگی بررسی نماییم. ابتدا به معرفی بیستون کرمانشاه خواهیم پرداخت، سپس تاریخچه آن را بررسی میکنیم و در نهایت درباره دیگر مسائل مهم مربوط به این جاذبه مانند مسیر دسترسی، جاذبه های گردشگری، اقامت و ... حرف خواهیم زد. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر درباره بیستون کرمانشاه هستید، با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.
معرفی بیستون کرمانشاه
مجموعه بیستون نامش را از واژه بغستان به معنای جایگاه خدایان وام گرفته است. در ابتدا اصلا این کوه را با همین نام میشناختند. بغستان از ترکیب واژه "بغ" به معنای خدا و"ستان" که پسوند مکان است و به جایگاه و سرزمین اشاره دارد؛ تشکیل شده است. اولین بار به این کوه در کتاب "دیوروس سیکولوس" اشاره شده است. در این کتاب درباره سنگ نبشته بیستون، سمیرامیس ملکه اسطورهای آشوری و پیشکش شدن کوه بیستون به اهورامزدا مطالبی وجود دارد.
کوه بیستون، در نزدیکی شهری به همین نام و در فاصله 32 کیلومتری شهر کرمانشاه قرار دارد. سنگ نبشته مشهور بیستون، روی دیواره همین کوه با بلندای یک 1200 متر و پهنای پنج هزار متر قرار گرفته است. واژه بیستون در زبان پهلوی، ابتدا بهیستان و سپس بهیستون بوده است. سپس در اوایل حکومت اسلامی به بهستون به معنای ستون نیکوتر بدل گشته و در زبان امروزی با تغییراتی که در طول تاریخ روی این کلمه اعمال شده آن را بیستون میخوانند. برخی به اشتباه این کوه را "بی ستون" معرفی میکنند که این واژه فاقد اعتبار، پیشینه و معنای صحیح است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید کوه بیستون، هفتمین صخره مرتفع جهان را در خود جای داده است و به همین دلیل نیز مکان مناسبی برای صخره نوردی محسوب میشود. همچنین جاذبههای تاریخی و طبیعی فراوانی در دل این کوه جای گرفته که بر ارزش گردشگری آن اضافه میکند. سالانه عده زیادی گردشگر داخلی و خارجی برای بازدید از این مجموعه تاریخی- فرهنگی، راهی استان کرمانشاه میشوند. با توجه به آب و هوای استان کرمانشاه، بهترین زمان بازدید از این مجموعه را میتوان اردیبهشت تا آبان دانست.
کوه بیستون تقریبا در همه دورههای تاریخی به دلیل قرارگیری در شاهراه، مورد توجه بوده اما، دستور ساخت کتیبه بیستون که این کوه را به همه جهانیان شناسانده و نامش را جاودان کرده است، توسط داریوش، پادشاه هخامنشی صادر شد. او دستور ساخت این سنگ نبشته را پس از پیروزی بر گئومات مغ (بردیای دروغین) صادر کرد. این پیروزی یکی از مهمترین دستاوردهای هخانشیان در طول تاریخ حکومتشان بوده است. شاید جالب باشد که بدانید برای سالهای طولانی کسی این سنگ نبشته را به یاد نمیآورد. تا زمانی که هنری والیتسون، شرقشناس بریتانیایی به کرمانشاه سفر کرد و در جریان این سفر متوجه سنگ نبشته شد.
این شرق شناس کتیبه را تمیز کرد و از آن نسخه برداشت و توانست یکی از مهمترین اسناد تاریخی جهان را کشف و رمزگشایی کند. این اتفاق در سال 1231 شمسی افتاد و در حال حاضر بیستون یکی از مهمترین و مشهورترین سنگ نبشتههای تاریخی جهان به حساب میآید. این کتیبه دو بخش بابلی و فارسی دارد. جالب است بدانید رمزگشایی از این کتیبه باعث شد برای مطالعه تمدن آشوریان، خطوط بابلی و عیلامی را نیز مطالعه کنند.
والیتسون نتوانسته بود همه کتیبه را بررسی نمایید بنابراین، در سال 1904 میلادی، لئونارد کینگ و گروهش، بار دیگر این کتیبه را مورد بررسی قرار دادند اما آنها هم نتوانستند از تمام کتیبه نسخه برداری کنند. در نهایت در سال 1948 میلادی، جورج کامرون، زبانشناس و استاد تاریخ در آمریکا توانست از تمام کتیبه بیستون نسخه بردارد. کتیبه بیستون حداقل مربوط به دو هزار و 500 سال پیش است.
اگرچه تا سال 1835 میلادی هنوز نوشته روی کتیبه بیستون رمزگشایی نشده بود اما، همانطور که گفتیم این کوه و این کتیبه در شاهراه و محل عبور کارانها و نظامیان قرار داشته و به همین جهت برخی کسانی که از این محل عبور کرده بودند درباره کتیبه ستون چیزهایی نوشته بودند. قدیمیترین آنها دیوور سیسیلی است که در قرن نخست پیش از میلاد زندگی میکرده است. او معتقد بوده که بیستون کوه مقدسی است که به زئوس خدای بزرگ یونانیان تعلق دارد و دستور ساختش را سمیرامیس داده است.
همانطور که ذکر شد، بیستون یک مجموعه تاریخی- فرهنگی است که جاذبههای گردشگری فراوانی را در خود جای داده است. برخی از این جاذبهها در فهرست میراث ملی و برخی در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیدهاند. در ادامه برخی از جاذبههایی که میتوان هنگام بازدید از بیستون از آنها نیز دیدن کرد را معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
یکی از جاذبههای طبیعی که در بیستون قرار دارد، غار شکارچیان، مربوط به دوران پارینه سنگی است. در این غار که در اسفند 1380 به ثبت ملی رسیده، ابزار سنگی مربوط به فرهنگ موستری و همچنین بقایایی از استخوانهای حیوانات شکار شده، کشف شده است که به نظر میرسد این کشفیات بین 40 تا 70 هزار سال قدمت داشته باشند.
سنگ نبشته بیستون که در بالا نیز کمی درباره تاریخچه آن حرف زدیم، یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری در این مجموعه است. این کتیبه را یکی از مهمترین اسناد تاریخی جهان میدانند که ماجرای یکی از پیروزیهای مهم داریوش را روایت میکند. کتیبه بیستون در سال 2006 در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. در این کتیبه اطلاعات مهمی درباره داریوش، شکلگیری دودمان هخامنشی، مرگ کمبودجه و پیروزیهای داریوش وجود دارد که همگی این اطلاعات از زبان خود داریوش روایت شده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید، این کتیبه در سراسر قلمرو هخامنشی به زبانهای میخی، فارسی باستان، بابلی و عیلامی منتشر شده است.
یکی دیگر از جاذبههایی که در کوه بیستون قرار دارد؛ نقش مهرداد اشکانی است. این پیکره پایین دیوار روبهرویی کتیبه بیستون قرار دارد. در این پیکره مهرداد دم در برابر پنج تن از بزرگان اشکانی ایستاده که این پنج تن دست پیشکشی را تا رو به روی چهره بالا آورده و به مهرداد دوم نشان میدهند. مهرداد نیز روبهروی آنها همین کار را کرده است. در سنگ نبشته یونانی که بالای سر این سنگ نبشتهها وجود دارد، به ترتیب کوهزاد، مهراد، مهرداد رازدار، گودرز شهربان شهربانان به عنوان بزرگان اشکانی و شاه شاهان بزرگ مهرداد معرفی شدهاند.
کاخ بیستون یکی دیگر از جاذبههای تاریخی موجود در این مجموعه است که قدمت آن به دوره حکومت ساسانیان در ایران باز میگردد. این کاخ ناتمام، تاکنون شش بار کاوش شده است. بر اساس اطلاعات به دست آمده از این کاوشها، کاخ بیستون که به دلایلی ناتمام مانده است، در دورههای بعد از ساسانیان تبدیل به کاروانسرا و بعدتر در جریان یک زلزله ویران شده است. کاروانسرایی که در جریان زلزله نابود شد مربوط به دوره ایلخانی بوده است. در دوران حکومت قاجارها در ایران، روستایی روی خرابههای این کاخ ساخته شد. در نهایت در سال 1354، 270 خانهای که روی این کاخ ساخته شده بود را خریداری و کاوشهای مربوط به این منطقه را آغاز کردند.
از دیگر جاذبه های گردشگری موجود در این منطقه میتوان به پل بیستون، مربوط به دوره حکومت صفویه در ایران اشاره کرد. این پل با نامهای، پل شاه عباسی، پل کهنه، پل نادرآباد، پل صفوی و پل دینورآب نیز شناخته میشود. این جاذبه گردشگری در تاریخ پنج بهمن 1346 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. به نظر میرسد پایههای پل بیستون در زمان ساسانیان ساخته شده اما این سازه نیز مانند بسیاری دیگر از جاذبههایی که ساسانیان در آن دوره در بیستون ساختش را شروع کردند اما نتوانستند به اتمام برسانند، ناتمام ماند. در سده چهارم فرمانروایان محلی این پل را کامل کردند. بخشی از پل بیستون یک بار در زمان ایلخانیان بازسازی شد و نمای ظاهری پل نیز در دوران صفویه ساخته شد و به همین دلیل نیز نام این سلسله روی پل بیستون ماند.
از دیگر جاذبههایی که در مجموعه تاریخی- فرهنگی بیستون وجود دارد، میتوان به گور دخمه فرهاد کن، غار مر آفتاب، کتیبه سیخ علی خان زنگنه، فرهاد تراش و ... اشاره کرد.
در مطلب راهنمای بازدید از بیستون کرمانشاه اطلاعات زیادی درباره این مجموعه تاریخی- فرهنگی به دست آوردیم. کمی درباره تاریخ آن و کمی هم درباره جاذبههای مهم موجود در این مجموعه حرف زدیم و در نهایت اطلاعات مهم دیگر آن را نیز بررسی کردیم. بیستون کرمانشاه یکی از مهمترین مجموعههای تاریخی این استان و کل ایران ایران است. کتیبهها و پیکرتراشیهای موجود در این مجموعه و همچنین ابزارهایی که در برخی از غارهای بیستون پیدا شده، اطلاعات تاریخی مهمی درباره امپراطوری هخامنشیان در اختیار علاقمندان به تاریخ قرار داده است. اگر ما در حال حاضر اطلاعاتی از جنگها و پیروزیها و نوع زندگی در زمان هخامنشیان داریم. مدیون همین سنگ نبشتهها هستیم.
اگر گذرتان به کرمانشاه افتاد حتما یک یا دو روز را برای بازدید از این مجموعه تاریخی عظیم و مهم کنار بگذارید اما خواندن درباره تاریخ جاذبههای موجود در بیستون به شما کمک میکند که بازدید لذتبخشتری داشته باشید. اگر نکته دیگری درباره بیستون کرمانشاه وجود دارد که در این نوشته بدان اشاره نشد، آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. همچنین اگر دوست دارید بیشتر درباره کرمانشاه بدانید میتوانید نگاهی به مطلب استان کرمانشا ه بیاندازید. امید است این نوشته برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده نمایید.