استان کرمانشاه: راهنمای جامع

راهنمای جامع سفر به استان کرمانشاه

    استان کرمانشاه یکی از مناطق غربی ایران است که با کشور عراق مرز مشترک دارد. از همسایگان داخلی این استان می‌توان به استان کردستان، استان لرستان و استان ایلام اشاره کرد. کرمانشاه دارای 25 شهر، 32 بخش و 84 روستا است.

    کرمانشاه قدمتی دور و دراز دارد و بنابراین بدیهی است که این استان پر از جاذبه های گردشگری از نوع تاریخی باشد. جاذبه‌های زیادی در این منطقه وجود دارد که در نامشان از خسرو، بیستون، شیرین و ... استفاده شده و ناخودآگاه ما را به یاد داستان خسرو و شیرین و شیرین و فرهاد می‌اندازند اما تاریخ کرمانشاه که در ادامه به آن خواهیم پرداخت بسیار گسترده‌تر از یک داستان است. این منطقه یک استان چهار فصل است که هر قسمت از آن آب و هوای مخصوص به خود را دارد. اما به طور کلی در بهار آب و هوای استان معتدل است و بنابراین بهترین زمان سفر به استان کرمانشاه را باید همین فصل بهار دانست.

    در مطلب راهنمای جامع سفر به استان کرمانشاه قصد داریم اطلاعاتی درباره تاریخ، جغرافیا و فرهنگ این منطقه در اختیار خواننده قرار دهیم. سپس به معرفی جاذبه‎ های گردشگری استان بپردازیم تا این مطلب، لیستی جامع برای کسانی که قصد سفر به استان کرمانشاه را دارند، باشد. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

آشنایی با پیشینه استان کرمانشاه

    کرمانشاه یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مناطق در زمان حکمرانی مادها بوده است. تا جایی که در زمان هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان نیز این منطقه را به نام ایالت مادها می‌خواندند. از دوره سلجوقیان نام این منطقه به طور کلی ایالت کردستان ذکر شده است. تا زمان صفویه، وقتی نام کرمانشاه به میان می‌آمد منظور همان شهر کرمانشاه بود. تا بعدها در تقسیمات کشوری استان کرمانشاه به شکل کنونی درآمد.

    تاریخ شناسان بر این باورند که کرمانشاه یکی از اولین مراکز تمدن بشر بوده است. در تمام دوره‌های تاریخی، این منطقه بدون وقفه به عنوان محلی برای سکونت انسان‌ها استفاده می‌شده. از زمان مادها به بعد استان کرمانشاه همیشه مورد توجه حاکمان بوده است. این مساله را به راحتی می‌توان از قصرها، کتیبه‌ها و دیگر آثار به جای مانده از دوره‌های تاریخی مختلف فهمید. یکی از مهم‌ترین دلایل این اهمیت هم مرزی با عراق و جایگاه راهبردی منطقه است.

    کرمانشاه در طول تاریخ مانند بیشتر مناطق ایران از جنگ‌ها، حمله بیگانگان و بلایای طبیعی در امان نبوده. جالب است بدانید حتی در جنگ جهانی اول که بسیاری از شهرهای ایران امن ماندند،کرمانشاه برای مدتی توسط نیروهای عثمانی تصرف شد. در جنگ جهانی دوم هم تنها نیروهای انسانی در ایران که مقاومت کردند در این منطقه قرار داشتند. در جنگ تحمیلی ایران و عراق هم این استان به دلیل هم مرزی با عراق در معرض آسیب‌های بسیار زیادی قرار گرفت.

آشنایی با فرهنگ استان کرمانشاه

    در کرمانشاه هموطنان کردمان زندگی می‌کنند که اکثرشان به دین اسلام اعتقاد دارند. اگر چه اکثر مردم کرمانشاه به زبان کردی و لهجه کرمانشاهی صحبت می‌کنند اما گویش‌های زیادی مانند کلهری، اورامی، لکی و سورانی نیز در این استان وجود دارد. زبان کردی یکی از دلنشین‌ترین زبان‌های موجود در جهان است و می‌توان پس از لباس کردی آن را دومین جذابیت فرهنگی کرمانشاه دانست. اگر چه مردم کرمانشاه هم دیگر کمتر از لباس‌های محلی خود استفاده می‌کنند اما هنوز هم استفاده از این لباس‌ها رایج است. عشایر کرمانشاه لباس‌های مخصوص به خود را دارند که کمی از نظر رنگ و نقش و نگار با لباس کردی متفاوت است.

    لباس محلی زنان کرمانشاه شامل سربند (چندین دستمال کلاغی ریشه دار)، پیراهن گشاد و بلند، کلنجه (لباسی با برش، دوخت و تزئیتات خاص)، قبا (پیراهن تمام قد از جنس مخمل)، روپوش (چادری از جنس ابریشم) و جافی (شلوارکار) است. مردان کرمانشاهی نیز از عرقچین، سربند، کرواسی فقیانه (پیراهنی با آستین‌های بلند) قبا، سخمه، شال دور کمر، جافی و سلته (لباس کار) و گیوه ملکی و گپنک (لباس زمستانی) به عنوان لباس محلی استفاده می‌کنند.

    یکی از اصلی‌ترین بخش‌های فرهنگی کردها را باید موسیقی دانست زیرا، موسیقی هیچگاه از این مردم جدا نبوده است. آنها جشن‌های خود را با موسیقی رنگ و لعاب می‌دهند. بخش دیگری از فرهنگ این مردم غذاهای محلی آنهاست. از میان این غذاها می‌توان به ونوشک پلو، دنده کباب، آش عباسعلی، کوکوی پاغازه، آش سورانه، والک پلو و شرمین اشاره کرد.

    در پایان بخش فرهنگ مطلب راهنمای جامع سفر به استان کرمانشاه باید درباره صنایع دستی این استان نیز حرف بزنیم تا در صورتی که خواستید سوغات و یادگاری از هنر مردم کرمانشاه تهیه کنید، این صنایع را بشناسید. از میان مهم‌ترین صنایع دستی استان کرمانشاه می‌توان به گیوه کشی، کوج بافی، قالی بافی، چیخ بافی و چاقوسازی اشاره کرد.

آشنایی با جغرافیای استان کرمانشاه

    کرمانشاه یک منطقه کوهستانی میان فلات ایران و جلگه بین‌النهرین است. این استان در شمال غربی کوه زاگرس قرار گرفته است. همانطور که ذکر شد، کرمانشاه پر از کوه‌ها و ارتفاعاتی مانند دالاهو، شاهو، بدر، دالاخانی، سیروله و ... است و وجود رشته کوه‌های موازی در استان به تشکیل دشت‌های کوهستانی کمک کرده است. آب و هوای کرمانشاه به دلیل جریان هوای مدیترانه‎ای و وجود ارتفاعات، به دو بخش گرمسیری (در غرب استان) و سردسیری تقسیم می‌شود. از آنجایی که آب و هوای استان متنوع است بهترین زمان سفر را باید بسته به آن نقطه از استان که قصد دارید بدان سفر کنید، انتخاب نمایید.

    کرمانشاه دارای چهار حوضه آبریز به نام‌های حوضه آبریز سیروان، حوضه آبریزگاه یا گاماسیاب و یا گاوماسی، حوضه آبریز قره سو مشتمل بر رودخانه قره سو، قسمتی از حوضه آبریز سیمره، رود اروند رود و هزارخانی و حوضه آبریز الوند است.

آشنایی با جاذبه های گردشگری استان کرمانشاه

    تا این قسمت از مطلب راهنمای جامع سفر به استان کرمانشاه، با فرهنگ، تاریخ و جغرافیای این استان آشنا شدیم. در ادامه به معرفی جاذبه های گردشگری این منطقه خواهیم پرداخت. طبق روال معمول ابتدا به بررسی آثاری که در فهرست جهانی یا ملی ثبت شده‌اند خواهیم پرداخت و سپس دیگر جاذبه‌های استان کرمانشاه را به شما معرفی می‌کنیم. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

کتیبه بیستون

• ثبت در میراث جهانی یونسکو: سال 2006
• ثبت در فهرست آثار ملی: 15 دی 1310

    شاید بتوان کتیبه بیستون را یکی از مشهورترین جاذبه‌های تاریخی استان کرمانشاه دانست. قدمت این جاذبه به زمان حکومت هخامنشیان باز می‌گردد. سنگ نوشته بیستون را به عنوان نخستین متن شناخته شده به زبان ایرانی و همچنین بزرگ‌ترین سنگ نوشته جهان می‌شناسند. محتوای این کتیبه تاریخی شامل شرحی از پیروزی داریوش شاه بر گئومات مغ را نشان می‌دهد. جالب است بدانید کتیبه بیستون یک داستان را به سه زبان روایت می‌کند و از این رو باید آن را یک سنگ نوشته سه زبانه دانست.

    در این کتیبه ابتدا روایت عیلامی روی چهار صفحه سمت راست حک شده، سپس روایت اکدی بر تخته سنگ بلندی که سمت چپ قرار دارد نوشته شده، پس از آن شاهد روایت پارسی باستان در چهار صفحه زیر نقش برجسته هستیم. در سال 518 قبل از میلاد یک نسخه دوم از روایت ایلامی زیر روایت اکدی اضافه شده زیرا یک شورش نسخه اولیه از روایت عیلامی را خراب کرده بود. برای بازدید از این کتیبه باید به شهر بیستون، 30 کیلومتری کرمانشاه بروید.

عمارت مسعودیه

• ثبت در فهرست آثار ملی: 24 شهریور 1310

    عمارت مسعودیه کرمانشاه یک بنای دو طبقه با آینه کاری‌ها و گچبری‌های منحصر به فرد است. دستور ساخت این عمارت را حاکم وقت کرمانشاه، عمادالدوله صادر کرد. با وجود اینکه در تزیین این بنا از نقوش ساسانی استفاده شده اما دیرینگی آن به زمان قاجار باز می‌گردد. در سال 1342 متاسفانه این بنا به بهانه آزادسازی چشمه آناهیتا و نمایان کردن دیگر آثار باستانی در این منطقه تخریب شد. اما دلیل اصلی این بود که گمان می‌کردند در زمینی عمارت مسعودیه، می‌توانند آثار و عتیقه‌های مربوط به دوره ساسانی را پیدا کنند که با تخریب این عمارت چنین چیزی اثبات نشد.

کاخ خسرو

• ثبت در فهرست آثار ملی: 24 شهریور 1310

    کاخ خسرو و قصر شیرین دو بنای به جا مانده از دوره ساسانیان در کرمانشاه هستند که قصر شیرین درون شهر قرار دارد. این دو بنا به نام دو بنای ساسانی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌اند. به همین علت هم در این قسمت نام قصر شیرین را نیز به میان آوردیم. کاخ خسرو بنایی است که خسروپرویز آن را برای همسر افسانه‌ای خود شیرین در نخلستان‌های شهرستان قصر شیرین ساخته است. جالب است بدانید یک باغ بسیار بزرگ در این کاخ وجود دارد که در آن حیوانات وحشی زیادی زندگی می‌کنند. این باغ توسط آبی که از رودخانه الوند می‌گیرد، آبیاری می‌شود. از ویژگی‌های معماری کاخ خسرو می‌توان به وجود یک کاخ بزرگ و مستطیل شکل با سقف‌های آجری اشاره کرد که انتهایش به شکل گنبدی است.

نیایشگاه آناهیتا

• ثبت در فهرست آثار ملی: 24 شهریور 1310

    در شهر کنگاور یک بنای تاریخی از عهد اشکانیان به نام آناهیتا وجود دارد که شهرت ملی و جهانی پیدا کرده است. این معبد که پس از تخت جشید دومین بنای سنگی بزرگ ایران به حساب می‌آید، بر سر راه هگمتانه-تیسفون بوده است. آناهیتا مقام بزرگی نزد ایرانیان داشته است. او را به عنوان فرشته زیبایی، باروری و فراوانی می‌شناختند و همچنین نگهبان آب می‌دانستند. بنابراین معبد آناهیتا در یک زمین حدودا 6 هکتاری ساخته شده است. خود بنای معبد یک مستطیل 209 در 244 متری است و بر فراز این مستطیل ستون‌‌های سنگی با حدود 54 متر ارتفاع قرار دارد. معبد آناهیتا حدود 300 سال پیش از میلاد به سبک غربی ساخته شده است.  

طاق بستان

• ثبت در فهرست آثار ملی: 15 دی 1310

    یکی از مشهورترین جاذبه‌هایی که در مطلب راهنمای جامع سفر به استان کرمانشاه حتما باید درباره آن حرف بزنیم، طاق بستان است. طاق بستان که در محله‎ای به همین نام در شمال غربی شهر کرمانشاه قرار دارد، از یک مجموعه سنگ نوشته و سنگ نگاره تشکیل شده است. این کتیبه‌ها تاریخ تاج گذاری خسروپرویز، اردشیر دوم و شاپور دوم و سوم را نشان می‌دهند. البته کتیبه‌های دیگری درباره شکار گراز و آلات موسیقی و ... نیز در این مکان قرار دارد. شما می‌توانید یک روز از سفرتان را به بازدید از طاق بستان اختصاص دهید زیرا، کوه و چشمه و دریاچه نیز در این منطقه وجود دارد و آن را به مکان مناسبی برای پیک نیک تبدیل کرده است.

خانه خواجه باروخ

• ثبت در فهرست آثار ملی: 16 فروردین 1377

    خانه خواجه باروخ متعلق به زمان حکومت قاجارهاست. جالب است بدانید این خانه یکی از معدود بناهای مربوط دوره قاجار در کرمانشاه است که در آن حمام وجود دارد. این خانه که به نام رنده کش نیز معروف است در منطقه یهودی‌نشین محله فیض‌آباد قرار گرفته است. برای رسیدن به اندرونی این خانه باید از یک حیاط، یک هشتی و در نهایت از دالان سراسری عبور کنید.

قلعه یزدگرد

• ثبت در فهرست آثار ملی: 27 اسفند 1386

    نمایشنامه مرگ یزدگرد، اثر بهرام بیضایی را خوانده‌اید؟ هر بار نام یزدگرد را می‌شنوم به یاد این اثر و قصه شاه و آسیابان می‌افتم. اما در واقع قلعه یزدگرد زیاد به آسیابی که قصه بیضایی در آن می‌گذشت ربطی ندارد. این قلعه که در قدیم به عنوان زندان نیز از آن استفاده می‌کرده‌اند، در شهرستان دالاهو قرار دارد و قدمت ساختش به زمان اشکانیان می‌رسد.

بام استان کرمانشاه

    استان کرمانشاه در کنار داستان‌های عاشقانه خسرو شیرین و تاریخچه بی بدیل خود طبیعتی بکر نیز دارد که هر  ساله گردشگران بسیاری را به دیدن خود دعوت می‌کند، در این بخش از مقاله قصد داریم در ارتباط با بام استان کرمانشاه صحبت کنیم، قله حوی خانی(شاهو).

    این کوه را باید قسمتی از رشته کوه زاگرس به حساب آورد که  بین دو استان کردستان و کرمانشاه قرار گرفته است و دنبال کننده پروژه سیمرغ کوه‌های ایران هر ساله صعود‌های متعددی به این کوه داشته‌اند. این قله نزدیک به رودخانه زیبای سیروان قرار گرفته است. به قله شاهو حوی خانی نیز گفته می‌شود. درواقع اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم شاهو نام رشته کوهی است که از شهر سلیمانیه تا شمال شهر روانسر گسترده شده و قله حوی خانی بلندترین قله این کوهستان محسوب می‌شود. اگر مایل هستید بیشتر درباره این قله بخوانید با مقاله قله حوی خانی (شاهو) از وب سایت دکوول همراه باشید.

کلام آخر

    در استان کرمانشاه، جاذبه های گردشگری فراوان دیگری نیز وجود دارد که در مطلب راهنمای جامع سفر به استان کرمانشاه مجال معرفی آنها را پیدا نکردیم. اما یقینا بازدید از تک تک این جاذبه‌ها لطف سفر به کرمانشاه را دو چندان می‌کند. از میان این جاذبه‌ها می‌توان به کاروانسرای فیض آباد، قلعه ساری اصلان، شهر باستانی چمچال، پل خسرو، عمارت خسروی، کوه نوا و ... اشاره کرد.

    کرمانشاه منطقه‎‌ای کردنشین با ویژگی‌های مخصوص به خود است. کردها به مهمان نوازی معروف هستند. بهترین امکانات خود را برای پذیرایی از مهمان استفاده می‌کنند. کردها مردمی شیرین و خونگرم هستند که معاشرت با آنها بخش زیبایی از سفرتان خواهد بود و بیشتر از بازدید از هر جاذبه گردشگری در ذهنتان خواهد ماند. سعی کنید اگر مهمان خانه آنها شدید به آداب و رسوم، زبان و لباس محلی این مردم احترام بگذارید. سعی کنید با معاشرت بیشتر فرهنگ اصیل این مرز و بوم را درک کنید و با حفظ و نگهداری از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی این استان در طول بازدید، لطف و مهمان نوازی کردها را جبران و همچنین به حفظ این گنجینه برای آیندگان کمک نمایید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد.