آشنایی با پارک ملی و پناهگاه حیات قمیشلو

پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو کجاست؟

    پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو در 45 کیلومتری شهر اصفهان در شهرستان تیران و کرون قرار دارد و باید آن را علاوه بر یک جاذبه طبیعی یک جاذبه تاریخی هم دانست زیرا شماری آثار فرهنگی و تاریخی را در دل خود جای داده است. برای مثال یک قلعه تاریخی در این منطقه وجود دارد که بسیار ارزشمند است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید برخی از روستاهای شهرستان تیران کرون از قبیل میرآباد، حسین آباد، محمدیه، تندران، ورپشت در مجاورت منطقه قرار دارند.

    مسیرهای متعددی برای دسترسی به پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو وجود دارد که برای مسیر اول باید وارد جاده‌ای شوید که از پلیس راه اصفهان تهران به علویجه و دهق می‌شود. قمشلو در شمال این منطقه قرار دارد. مسیر بعدی را باید جاده تیران به داران دانست که در جنوب این منطقه قرار گرفته است و از آن طریق نیز می‌توان خود را به این جاذبه طبیعی رساند.

مختصری درباره پیشینه پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو

    قمشلو حدود 150 سال پیش به عنوان به عنوان شکارگاه سلطنتی انتخاب شده بود. ظل السلطان پسر نخست ناصرالدین شاه، که حاکم اصفهان بود برای شکار به این منطقه می‌رفت و دستور داده بود آن را قرق کنند و حتی چوپانان نیز دام‌های خود را برای چرا به آنجا نبرند. اما پیشینه قمشلو به خیلی سال پیش از این باز می‌گردد چرا که در آن سنگ نگاره‌هایی مربط به سه هزار سال پیش پیدا کرده‌اند. تعداد این سنگ نگاره‌ها به بیش از 100 عدد می‌رسد و روی آنها اشکالی از انسان، بز کوهی، علائم خطی و نمادهای حلقه قدرت و اعتدال پاییز دیده می‌شود. کارشناسان معتقدند این سنگ نگاره‌ها مربوط به انسان‌های اولیه است.

    پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو همچنین به عنوان یکی از اولین مناطق حفاظت شده در جهان شناخته می‌شود. نام این منطقه در سال 1343 به صورت رسمی از سوی کانون شکار ایران به در لیست مناطق حفاظت شده قرار گرفت.

مختصری درباره جغرافیای پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو

    منطقه حفاظت شده قمشلو از شمال با شهرهای دهق و علویجه و روستاهای هسنیجه و حسین آباد و از غرب با روستای میرآباد، مبارکه، محمدیه، افجان، تندران، ورپشت، جاجا، از جنوب با شهرهای نجف‌آباد، ویلاشهر و خمینی‌شهر و از شرق با شهرهای اصفهان، شاهین‌شهر و روستای جهاد آباد همسایه است.

    میانگین بارش این منطقه به صورت میانگین 305 میلی متر است و فصل خشکسالی آن را نیز باید ابتدای خرداد تا پایان شهریور دانست. اسفند پرباران‌ترین ماه در این منطقه است. اقلیم بخش‌های زیادی از این منطقه را باید خشک سرد و نيمه‌خشک سرد دانست. به طور منطقه قمشلو دارای سه زیستگاه کوهستانی و برفگیر، زیستگاه تپه ماهوری و زیستگاه دشتی و اسنپی است.

    این منطقه دارای پوشش گیاهی و جانوری بسیار غنی است. گونه‌های متعددی از حیوانات خصوصا حیوانات گیاه‌خواری همچون کل و بز و قوچ و ميش اصفهانی در این منطقه زندگی می‌کنند. حدود 160 گونه پستاندار در این منطقه وجود دارد که هفت گونه در طبقه‌بندی IUCN و تعداد سه گونه در طبقه‌بندی Cites قرار دارند و 9 گونه نیز تحت حفاظت هستند.

    مجموع پرندگان شناسایی شده در قمشلو نیز به عدد 492 می‌رسد. از میدان این تعداد 16 گونه آنها در طبقه بندی Cites ، 23 گونه تحت حفاظت و سه گونه هم در حال انقراض هستند. همچنین 209 گونه خزنده در این منطقه زندگی می‌کنند که يک گونه آن در طبقه‌بندی IUCN و تعداد چهار گونه در طبقه‌بندی Cites  دارد. تعداد گونه‌های دو زیست در منطقه قمشلو را هم باید عدد 17 دانست. شاید جالب باشد که بدانید در این مطنقه تنها یک گونه ماهی از نوع ماهی قنات از خانواده  Cyprinidae وجود داد.

    درباره پوشش گیاهی منطقه نیز باید گفت، قمشلو در منطقه استپی از ناحيه بزرگ رويشی ايرانی و تورانی قرار گرفته است. پوشش گیاهی در ارتفاعات 1680 تا 1800 متر معمولا از نوع گونه شاخص درمنه دشتی است. به طور کلی در منطقه قمشلو 371 گونه گیاهی وجود دارد که 244 جنس و 63 تیره را شامل می‌شود. از میان گونه‌های شاخص گیاهی در این منطقه می‌توان به مواردی همچون Astragalus sp, Anabasis apylla, Artemisia siebri, Launaea acanthodes, Noaea mucrunatu ,Scariola orientalis اشاره کرد.

    منابع آب موجود در پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو، شامل بارش‌هال فصلی و همچنین چاه‌ها، قنات‌ها و آبشخورهای موجود در منطقه می‌شود. قلعه قميشلو، ياور، علويجه، دربند بالا و پايين، تنگ‌شيران را باید قنات‌های موجود در منطقه و  الهی‌آباد، ذلول، آب بادی و کززار را باید چاه‌های موجود در قمشلو دانست. لامو، سه چشمه، کرم خداداد، لاسميان، لامو، حوض، کهوک، موشی، چاله آبی، خرسک اول و دوم، ذولول، دم‌زرد، کر الياس، ننه منشور، چشمه سنجد علی قليان، قشلاق، هزار منی، تلمبه بادی چاه‌محمدی، تلمبه بادی چاه زينل، قلعه ياور و آغل‌جنی نیز شماری از آبشخورهای این منطقه هستند.

جاذبه های گردشگری پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو

    در پارک ملی و پناهپاه حیات وحش قمشلو جاذبه‌های زیادی برای بازدید وجود دارد که لطف این بازدید را دو چندان می‌کند. به طور کلی جاذبه‌های تاریخی این منطقه شامل قله‌ها و قنات‌ها می‌شود. از قنات‌ها که بالاتر نام بردیم در ادامه قلعه‌های موجود در قمشلو را نیز به شما معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

• قلعه قمشلو: قلعه اصلی قمشلو که همه آن را به همین نام می‌شناسند یک بنای زیبا و با معماری فوق‌العاده است که به نظر می‌رسد در دوران ناصرالدین شاه ساخته شده است. این قلعه دارای اتاق‌ها و برج و باروهای متعدد است. دستور ساخت این قلعه را ضل السلطان صادر کرده است تا زمانیکه برای شکار به منطقه می‌آید بتواند در قلعه سکونت کند.
• قلعه شاه ماهور: قلعه شاه ماهور که متاسفانه در حال حاضر بخش زیادی از آن تخریب شده در کنار قناتی به همین نام قرار دارد و باید آن را یکی از آثار تاریخی ارزشمند در منطقه قمشلو دانست.
• قلعه یاور: قلعه یاور را در حاشیه مزرعه قمشلو ساخته‌اند اما متاسفانه بخش زیادی از این قلعه هم در حال حاضر از بین رفته است.

تعارضات و تهدیدات پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو

    منطقه محافظت شده قمشلو را مانند هر جاذبه طبیعی دیگری تعارضاتی تهدید می‌کند که اگر برای آنها راه‌حلی تدبیر نشود این تعارضات و تهدیدتان می‌تواند به نابودی این گنجینه طبیعی بیانجامد. برخی از تعارضات و تهدیدات قمشلو به شرح زیر است:

• کنارگذر غرب اصفهان از این منطقه عبور کرده و آن را به دو قسمت غربی و شرقی تقسیم کرده است. این مساله تا حدی نظم منطقه را برهم زده است.
• در شمال شرق قمشلو شهرک صنعتی اصفهان ساخته شده که خود تهدید بزرگی برای منطقه محبوب می‌شود.
• در قسمت شرقی و جنوب ‌شرقی منطقه، میدان تیر و زاغه مهمات ارتش قرار گرفته است.
• در محدوده پارک ملی دام‌هایی برای چرا وجود دارند زیرا بودجه‌ای برای خرید حقوق عرفی، از سوی سازمان محیط زیست در نظر نگرفته شده است.
• در فصل‌هایی که چرای دام در منطقه مجاز است، دام‌هایی مازاد بر ظرفیت این منطقه وارد آن می‌شوند.
• تصرفات و واگذاری‌های غیر قانونی نتوسط ارگان‌های ذی ربط هم به این منطقه آسیب وارد می‌کند.
• در نهایت شکار غیرمجاز عامل دیگری است که گوشش جانوری منطقه قمشلو را به خطر می‌اندازد.

کلام آخر

    در مطلب آشنایی با پارک ملی و پناهگاه حیات وحش قمشلو هر آنچه را باید درباره این گنجینه طبیعی در استان اصفهان بدانید بیان کردیم. پس از خواندن این مطلب شما با یکی از قدیمی‌ترین و ارزشمندترین مناطق محافظت شده موجود در ایران آشنا شدید که شماری قلعه تاریخی در آن قرار دارد و از نظر پوشش گیاهی و جانوری نیز بسیار غنی است. باید توجه داشته باشید که برای بازدید از قسمت پارک ملی قمشلو باید از دادستانی و اداره محیط زیست تیران مجوز دریافت کنید. همچنین باید بدانید که در این منطقه هیچگونه امکانات رفاهی وجود ندارد و بنابراین قبل از شروع بازدید آنچه نیاز دارید را تهیه کرده و همراه خود ببرید.

    همچنین سعی کنید آب آشامیدنی کافی همراه با خود ببرید و درصورتی که مجبور شدید از آب قنات‌ها و دیگر منابع آب منطقه استفاده کنید حتما آن را قبل از مصرف بجوشانید. اگر نکته دیگری درباره منطقه محافظت شده قمشلو وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد و یا اگر تجربه بازدید از این پارک ملی زیبا را دارید، آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران نیز بتوانند از آن استفاده کنند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و از خواندن از آن لذت ببرید.