آزمایش لاکتیک خون: استاندارد نقرهای
در حالی که تست تبادل تنفس (Gas Exchange Test) توسط بسیاری از آزمایشگاهها توصیه میشود، اگر تست به خوبی انجام شود میتوان آن را به عنوان استاندارد طلایی در این زمینه در نظر گرفت. تست ارزانتر و سادهتر دیگری نیز وجود دارد که میتوان به عنوان جایگزین از آن بهره برد. بسیاری از آزمایشگاهها تست خون را پیشنهاد میدهند و تستی است که حتی مربیان ورزشکار نیز میتوانند با رعایت شرایط به سادگی انجام دهند.
فهرست:
چرا آزمایش لاکتیک خون توصیه میشود؟
اندازهگیری مقدار و غلطت لاکتیک در خون در طی انجام تمرین در شرایطی که مربی در کنار ورزشکار قرار گرفته است از زمانی که دستگاههای آنالیز لاکتیک حدود 15 سال پیش روانه بازار شد محبوبیت پیدا کردهاند. این دستگاهها شباهت بسیاری از نظر اندازه و کارکرد به دستگاههای سنجش خون دارند که توسط بیماران دیابتی مورد استفاده قرار میگیرد. یک قطره خون روی کیت تست قرار میگیرد و آن کیت تست در دستگاه قرار میگیرد و نتیجه تست در بین 10 تا 60 ثانیه نمایش داده میشود.
با افزایش تدریجی شدت تمرین و همچنین ثبت ضربان قلب در حین نمونهگیری، میتوانید به نمودار ضربان قلب در مقابل مقدار لاکتیک دست پیدا کنید. این نمودار چه اطلاعاتی به شما میدهد؟
از آنجایی که لاکتیک محصول متابولیزم سوختن گلیکوتیک میباشد، بنابراین با افزایش متابولیزم گلیکوتیک که در نتیجه افزایش تمرین رخ میدهد مقدار لاکتیک موجود در خون نیز افزایش مییابد. زمانی که غلظت لاکتیک در خون افزایش مییابد و به مقدار mMol/L 1 نسبت به مقدار پایه افزایش بیابد و به مقدار mMol/L 2 برسد، شخص به آستانه هوازی رسیده است. البته مدت زمان زیادی را صرف توضیح و تفکر پیرامون آستانه هوازی کردیم و تمام ورزشکاران حرفهای باید آستانه هوازی خود را بدانند، در واقع این مقدار از لاکتیک مقدار حد نهایی آستانه هوازی را مشخص میکند.
تست آزمایشگاهی
این تست معمولا برای مشخص کردن آستانه بی هوایی یا آستانه لاکتیک ورزشکاران به کار گرفته میشود. در واقع این مقدار حد استقامت به شمار میرود و سرعتی است که شما میتوانید به مدت 45 تا 60 دقیقه با آن بدوید. این زمان برای دویدون چیزی در حدود 10 کیلومتر برای یک ورزشکاری است که تقریبا تناسب اندام قابل قبولی دارد. به عبارت دیگری، انجام این کار تا حدی سخت به شمار میرود! اما آنچیزی که واقعا برای شما مهم است آستانه کمینه این حد یا به عبارتی آستانه هوازی است.
تست آزمایشگاهی به شما کمک میکند که بدانید" چرا نیاز دارید تا پاسخ این سوالات را داشته باشید؟" به آنها بگویید که شما نیاز دارید تا شدت z2 یا ناحیه 2 خود را بدانید. توجه کنید که تغذیه و استراحت کافی داشته باشید و حتما قبل از انجام تست به مدت حدود 15 دقیقه خود را گرم کنید.
تست میدانی
امکانات آزمایشگاهی خاص یا حتی تردمیل نیز برای انجام این تست نیاز نیست. اگر تپه یا مسیری که میخواهید بر روی آن راه بروید یا بدوید را انتخاب کردهاید نیز کافی است و یک ابزار سنجش لاکتیک کافی خواهند بود، همچنین نیاز دارید تا یکی از دوستانتان نیز همراهتان باشد تا بتواند فرآیند اندازهگیری و ثبت را به درستی انجام دهد و نمونه خون را بگیرد. همچنین شما میتوانید این آزمایش را به تنهایی نیز انجام دهید اما بهتر است کسی شما را همراهی کند.
بعد از حدود 15 دقیقه گرم کردن در حرکاتی که فشار زیادی نداشتند، شروع کنید تا روی تپه در حدود 3 دقیقه با سرعت بالا حرکت کنید. در بالای تپه همراه شما باید مقدار لاکتیک شما را اندازه بگبرد و شما به سمت پایین برگردید تا دوباره مسیر را ادامه دهید. این فرآیند را با سرعت بسیار کم شروع کنید و ضربان خود را در محدود 110-120 حفظ کنید. در فرآیند دوم ضربان خود را 7 تا 10 ضربه افزایش دهید. تا جای ممکن سعی کنید ضربان قلب خود با پایین نگه دارید. اگر در خواندن اعداد مشکل دارید باید فرآیند را تکرار کنید و بعد از حصول نتیجه به سراغ شدت زیاد بعدی بروید. در پایان، اگر تناسب اندام کافی داشته باشید، نموداری مطالبق با شکل زیر خواهید دید.
و اگر از نظر هوازی نیاز به بهود و ارتقاء داشته باشید نمودار شما به این شکل خواهد:
نکاتی پیرامون تست DIY
تقریبا با هزینه دوبار تست روی تردمیل خودتان میتوانید دستگاه خودتان را خریداری کنید. شما همیشه به این دستگاه نیاز نخواهید داشت و میتوانید آن را با ورزشکاران دیگر نیز به اشتراک بگذارید در واقع برای انجام سنجش پیشرفت خودتان کافی است هر چند ماه یکبار نسبت به انجام این تست اقدام کنید. اگر در نمونه شما عرق بدنتان وجود داشته باشد دستگاه در حین ایجاد خروجی و نتیجه با خطا مواجه خواهد شد.
سنگنوردان و صعود کنندگان معمولا پوست دست ضخیمی دارند و ممکن است گرفتن نمونه از دستشان مشکلاتی داشته باشد. در این صورت بهترین جا برای گرفتن نمونه گوش خواهد بود.
یوسف تقی زاده
علاقه شخصی من به کوهنوردی و صعودهای بلند هیمالیایی منجر شد که به شکل حرفهای این ورزش رو دنبال کنم و به سمت مربی شدن و راهنمای کوهستان شدن برم.