مسجد شیخ زاید را باید یکی از جاذبه های گردشگری شهر زیبای ابوظبی دانست که سالانه گردشگران زیادی را جذب خود میکند. این مسجد دارای یک ساختمان با شکوه و منحصر به فرد است که نمونهاش را در هیچ جای دیگری از کره زمین نخواهید یافت.
این جاذبه گردشگری و مذهبی دارای ویژگیهای بسیاری است که این ویژگیها آن را به جایی متفاوت از دیگر جاذبههای مشهور دنیا تبدیل کرده است. محبوبیت این مسجد در میان گردشگران آنقدر زیاد است که آن را به عنوان سومین دیدنی برتر دنیا در سال 2018 انتخاب کردهاند. در این مطلب قصد داریم همه چیز را درباره مسجد شیخ زاید بررسی کنیم. ابتدا به معرفی این جاذبه خواهیم پرداخت و سپس درباره دیگر موارد مهم آن حرف خواهیم زد. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.
وقتی مسجد شیخ زاید را از رو به رو نگاه کنید، بیشتر از هر چیز سه گنبد پیازی بزرگ و دو مناره اطرافش توجهتان را جلب خواهد کرد. همگی این موارد را از مرمر ساختهاند. اما زیبایی این جاذبه مذهبی فقط به این موراد محدود نمیشود. کافی است که کمی جلوتر بروید تا بتوانید مجموعهای 12 هکتاری شامل صحن و سرای وسیع و مجهز و 82 گنبد کوچک و بزرگ آن را از نزدیک ببینید.
وقتی از صحنی که با گلهای بزرگ زنبق و لاله منقوش شده، عبور کنید جلوه زیبای دیگری از مسجد را کشف خواهید کرد. شبستان این مسجد آنقدر زیباست که تمام ابهت و زیبایی که تا اینجای بازدیدتان از این سازه دیده بودید را فراموش خواهید کرد و جذب شبستان خواهید شد. رنگ و نقش فرش دست بافت ایرانی مسجد که بزرگترین در دنیاست و لوستر عظیم آن، از جمله ویژگیهای خاص این شبستان هستند.
مسجد شیخ زاید در شهر ابوظبی، پایتخت کشور امارات متحده عربی قرار گرفته است و باید آن را بزرگترین مسجد این شهر دانست. بیش از 41 هزار نمازگزار به راحتی در این مسجد جا داده میشوند و به همین دلیل هم جدا از بحث مذهب و گردشگری، مسجد شیخ زاید به مکانی برای گردهمایی مسلمانان هنگام برگزاری نمازهای جمعه و اعیاد مختلف نیز تبدیل شده است.
ساخت مسجد شیخ زاید در سال 1996 میلادی آغاز شد. نام آن را شیخ زاید گذاشتند زیرا به دستور خلیفه کشور یعنی زاید بن سلطان آل نهیان ساخته شده بود. در تاریخ 20 دسامبر 2007 میلادی ساخت این مسجد زیبا به اتمام رسید و برای افتتاح آمادهاش کردند.
زمانی که تصمیم گرفته شد مسجد شیخ زاید ساخته شود، قرار بود آن را به یک سازه نمادین در جهان اسلام تبدیل کنند و به همین خاطر ورودی شهر جزیرهای ابوظبی را برای ساخت مسجد در نظر گرفتند تا همه با ورود به شهر به راحتی بتوانند مسجد را پیداکنند و نمای آن را ببینند. برای ساخت این مسجد از ترکیب معماری ایرانی، مغولی، هندی و دیگر کشورهای اسلامی بهره گرفتهاند و در طراحی قسمتهای مختلف، بناهای شاخص این سرزمینها را منبع الهام خود قرار دادهاند. طراحی این مسجد را یوسف عبدلکی انجام داده و کار ساختش بر عهده شرکت صنعتی و ایتالیایی سالینی امپرگیلو بوده است.
با نگاهی به معماری خاص این ساختمان، بیش از هر چیز جزییات فراوانش توجهتان را جلب خواهد کرد که در نهایت تمامی این جزئیتات به یک ترکیب یکپارچه و منحصر به فرد ختم شدهاند. یعنی در مجموع هر عنصر معماری در مسجد شیخ زاید با چنان دقتی در کنار دیگر عناصر قرار گرفته که نه تنها زیباست بلکه در ساخت تصویری یکپارچه و چشمگیر هم نقش دارد.
از جمله نکاتی که باعث تفاوت شیخ زاید در معماری با سایر مساجد میشود، رنگ سفید و یک دست آن است که به خاطر استفاده از مرمر اعلاست. این سنگ مرمرها را از مقدونیه تهیه کردهاند. البته در کل مسجد از مصالح بادوام استفاده کردهاند. از میان مصالح استفاده شده در این مسجد میتوان به طلا، سنگهای نیمه قیمتی، بلور و سرامیک اشاره کرد.
این شاهکار را باید نتیجه همکاری هنرمندان سرتاسر دنیا در طول 11 سال دانست. از میان کشورهایی که در ساخت مسجد شیخ زاید سهم داشتهاند میتوان به کشور هند، کشور ایران، کشور ایتالیا، کشور آلمان، کشور مصر، کشور ترکیه، کشور مراکش، کشور پاکستان، کشور مالزی، کشور چین، کشور انگلیس، نیوزیلند و جمهوری مقدونیه اشاره کرد.
برخی از نکات جالب معماری مسجد شیخ زاید عبارت اند از:
مسجد شیج زاید از بخشهای مختلفی تشکیل شده که درباره هر کدام از این قسمتها ساعتها میتوان حرف زد. در ادامه تک تک این قسمتها را به شما معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
در کل مسجد شیخ زاید 82 گنبد دارد که در هفت اندازه مختلف ساخته شدهاند و بزرگترین آنها درست در وسط مجموعه قرار دارد. ارتفاع و قطر این گنبد به ترتیب برابر با 85 و 32.2 متر است و از داخل مسجد، رو به روی محراب دیده میشود. همه گنبدها به شکل پیازی با روکشی از مرمر هستند و مانند تمام گنبدهای مساجد سنی انتهایشان به یک هلال ماه ختم میشود که این هلالها را از سرامیکهای طلایی رنگ درست کردهاند. اگر به هر گنبد دقت نمایید در پایین و دورتادور هر یک، مجموعهای از پنجرههای کشیده را میتوانید ببینید که اجازه میدهند نور طبیعی وارد مسجد و شبستان شود.
اگر داخل مسجد شوید و به درون هر کدام از این گنبدها نگاه کنید میتوانید مجموعهای از نقوش سنتی مراکشی را ببینید که آنها را با استفاده از GRG (نوعی گچ مستحکم) درست کردهاند. همچنین در پایین دایره هر گنبد، یک ردیف طلایی از آیههای قرآن دیده میشود. علاوه بر گنبدهای مرمرین مسجد، 14 گنبد سبز، شیشهای و کوتاه نیز در ورودیهای مسجد شیخ زاید خواهید دید که درواقع سقف وضوخانههای زیرزمینی زنانه و مردانه هستند. جالب است بدانید که این گنبدها از جمله مهمترین عناصر در طراحی باغ اسلامی مسجد محسوب میشوند.
گلدستهها را باید یکی از مهمترین ارکان معماری اسلامی به حساب آورد. به همین دلیل است که مسجدهای مهم سعی میکنند گلدستههای بینظیری بسازند. مسجد شیخ زاید هم از این قائده مستثنی نیست. در کل این مجموعه چهار گلدسته بلند را میتوانید ببینید که ارتفاع هر یک از آنها به 106 متر می رسد و از سه شکل هندسی مربعی، هشتضلعی و استوانهای تشکیل شدهاند.
از جمله بخشهایی که در مساجد جامع سرتاسر دنیا میتوان یافت، صحنهاست. صحن ها معمولا شکلی مربعی یا مستطیلی دارند و در مراسم خاص مذهبی و به هنگام اجتماعات بزرگ مثلا عید فطر و عید قربان مورد استفاده قرار میگیرند. صحن مسجد شیخ زاید آنقدر وسیع است که میتواند 31 هزار نفر را یکجا در خودش جای دهد و وسعتی برابر با 17400 متر مربع دارد.
در صورتی که در یک روز خلوت به مسجد شیخ زاید رفته باشید، میتوانید نقوش کف صحن را به خوبی مشاهده کنید. در پسزمینه سفید و مرمری این صحنها، طرحهای رنگی و گلداری نظر شما را به خود جلب خواهند کرد. خالق این طراحیهای گلدار را باید، هنرمندی به نام کوین دین (Kevin Dean) دانست. کوین برای طراحی صحن مسجد شیخ زاید از گلهایی استفاده کرده که به طور معمول در خاورمیانه رشد میکنند. بنابراین با بررسی طرح های کف صحن، می توانید گلهای لاله، زنبق و سوسن را مشاهده کنید که درواقع به نوعی نماد خاورمیانه هستند.
محراب یکی دیگر از عناصر اساسی و خاص معماری اسلامی و مساجد است که معمولا به صورت قرینه و درست در میان دیوار ساخته میشود. همانطور که میدانید محرابها را به گونهای میسازند که رو به سوی کعبه باشند و محلی است که پیش نماز در آنجا به اقامه نماز مشغول میشود. محراب مسجد شیخ زاید را با الهام از آیه پانزدهم سوره محمد طراحی کردهاند. در این آیه معروف رودهای مختلف بهشت به عنوان رودهای عسل توصیف شده است. اگر به این محراب توجه کنید؛ متوجه نوارهای پیچان و طلایی رنگ روی دیوارش خواهید شد که درواقع نوعی تمثال از رودهای عسل بهشتی هستند.
در محراب ردیفی از موزاییکهای طلایی را خواهید دید که به صورت مواج و متناوب در کنار هم قرار گرفتهاند. انگار قصد دارند حرکت جریانی از عسل را نشان میدهند. جالب آنکه سالهاست محرابها را نیم دایرهای میسازند چرا که این ساختار به پخش شدن صدای پیش نماز در مسجد کمک میکند و به این ترتیب نمازگزاران به راحتی میتوانند صدای او را بشنوند.
منبر را باید جایی دانست که امام جماعت برای سخنرانی به روی آن میرود. منبر مسجد شیخ زاید دقیقا در سمت راست محراب قرار گرفته است. منبری چوبی با 11 پله که ارتفاع مناسب را برای پیش نماز فراهم میکند تا بر همگان تسلط کافی داشته باشد و بتواند صدای خود را به آنها برساند.
اگر شرایط آن را داشته باشید که تا نزدیکی منبر مسجد بروید، بر روی آن طرح و نقشهایی گلداری را خواهید دید که حکاکی شدهاند. همچنین متوجه خواهید شد که منبر از چوب سدر ساخته شده و برای تزیین بدنه آن از مروارید، طلای سفید و موزاییک شیشهای استفاده کردهاند. کمی که دقت کنید خواهید دید که منبر مسجد شیخ زاید بر خلاف منبرهای مرسوم در ایران، دارای یک سقف گنبدی کوچکی است که بر بالای آن هلال ماهی دیده میشود.
وقتی به شبستان و بخشهای داخلی مسجد شیخ زاید وارد شوید، یک فرش بسیار بزرگ و نفیس را خواهید دید که زیباییش شما را به خود خیره خواهد کرد. این فرش که اثری از طراح و بافندگان ایرانی است، بزرگترین فرش دستباف دنیا محسوب میشود که مساحتی برابر با 5700 متر مربع دارد! جالب است بدانید 1200 تا 1300 هنرمند ایرانی به مدت دو سال در سه کارگاه بزرگ در روستاهای اطراف نیشابور، بر روی این فرش زحمت کشیدند تا به سرانجام رسید.
70درصد از الیاف بزرگترین فرش دستباف دنیا از پشم و 30 درصد آن، از پنبه تشکیل شده است و در مجموع وزنی برابر با 38 تن دارد. این فرش بینظیر، از 2.2 میلیارد گره تشکیل شده است و در طرحهای رنگارنگش، 25 رنگ متفاوت به چشم میخورد که این به نوبه خود برای بافت قالی بسیار مساله متفاوتی است.
طراحی و مدیریت کار بر روی فرش مسجد شیخ زاید، به عهده هنرمند ایرانی دکتر علی خالقی قرار داشت. این هنرمند همدانی هشت ماه تمام برای طراحی فرش زمان صرف کرد. اگر نگاهی به رزومه این هنرمند بیندازید، خواهید دید به غیر از بزرگترین فرش دستباف دنیا که در مسجد شیخ زائد پخش شده، دومین و سومین رکورد فرشهای بزرگ و دستباف دنیا را نیز از آن خود کرده است.
برای انتقال بزرگترین فرش دستباف دنیا، تکههای فرش را با دو هواپیما به مسجد ابوظبی رساندند و تعدادی از هنرمندان نیز همراه فرشها اعزام شدند. سپس قطعات این فرش را داخل مسجد به هم وصل کردند. بد نیست بدانید برای بافت بزرگترین فرش جهان، 30 میلیون درهم امارات (معادل 67140000,000 تومان) هزینه صرف شده است.
پس از خیره شدن به فرش زیر پا، حالا سرتان را بالا بگیرید و از دیدن لوسترهای خارقالعاده موجود در این مسجد کیف کنید. در مسجد شیخ زاید هفت لوستر کریستالی از برند مشهور فاستیگ (Faustig) به چشم میخورد که بزرگترین آن درست در میان شبستان مسجد قرار دارد. این لوستر با وزن حدودا 12 تنیاش یکی از بزرگترین لوسترهای جهان نیز محسوب میشود. نکته جالب آن که قطر و ارتفاع این لوستر به ترتیب برابر است با 10 و 15 متر و برای خریدش مبلغی بالغ بر 30 میلیون درهم (معادل 65190000000 تومان) هزینه شده است.
دو نمونه کوچکتر از همین لوستر در شبستان اصلی به چشم میخورد که وزن آنها در حدود هشت تن ارزیابی شده است. چهار لوستر باقی مانده همگی طرحی مشابه دارند؛ اما به رنگ آبی هستند و در ورودی راهروی مسجد قرار گرفتهاند. وزن هر یک از این لوسترها به دو تن میرسد. نکته قابل توجه درباره لوسترها آن است که همگی از فولاد ضد زنگ و برنج طلاکاری شده ساخته شدهاند. در مجموع وزن طلای 24 عیار به کار رفته در این لوسترها حدود 40 کیلوگرم است. همچنین در تمام لوسترها، صفحاتی شیشهای و مزین به نگینهای سواروفسکی وجود دارد.
اگر در صحن مسجد شیخ زاید باشید، یکی از چیزهایی که به سرعت نظرتان را جلب خواهد کرد، ستونها و طاقهای بسیار زیبای این مجموعه است. ستونهای مرمرینی که به سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی چون لاجورد، عقیق قرمز، آمیتیست و ... مزین شدهاند و بر روی تنه خود اشکال گلداری را به نمایش گذاشتهاند. در صورتی که این ستونها را با دقت بررسی نمایید؛ سرستونهای طلایی آنها شما را به یاد درختان خرما میاندازند و این موضوع عجیبی نیست چرا که در واقع خرما نمادی از سرزمینهای کهن عربی است.
در مجموع 1096 ستون در اطراف طاقهای مسجد شیخ زاید وجود دارد که همگی آنها با حکاکیها و منبتکاریهای دست ساختی آراسته شدهاند. در واقع پس از ساخت ستونها، این هنرمندان بودند که در همین محل به تزیین ستونها مشغول شدند و بهترین هنر خود را به نمایش گذاشتند. شاید جالب باشد که بدانید، سبکی که هنرمندان برای منبتکاری ستونهای این مسجد استفاده کردهاند، ایتالیایی است و به آن پیترا دورا (pietra dura) میگویند. قدمت این سبک به قرن شانزده میلادی بازمیگردد. بعدها در قرن هفدهم مغولها شروع به استفاده از این سبک کردند و در حال حاضر یکی از بهترین نمونه آن را میتوان در تاج محل دید.
علاوه بر ستونهای موجود در صحن، 96 ستون دیگر نیز در داخل مسجد دیده میشود که در گروههای چهارتایی در کنار هم قرار گرفتهاند و در واقع وزن سه گنبد بزرگتر بنا را به دوش میکشند. ستونهای درون شبستان نیز با لایهای از مرمر سفید پوشیده شدهاند که با مروارید مادر بر روی آنها منبت کاری شده است. البته تزیینات این ستونها اغلب در شهر دونگوان (Dongguan) چین ساخته شده و سپس به مسجد شیخ زاید ارسال شدهاند.
یکی دیگر از ویژگیهای منحصر به فرد مسجد شیخ زاید، وجود استخرهای آب دور تا دور ساختمان آن است. این استخرها تصویری آینهای از طاقها و ستونهای بنا ایجاد کرده و به نوبه خود، شکوه مسجد را دوچندان نموده است. وسعت تمام این استخرها برابر با 7874 متر مربع است و همگی در کف با کاشیهای آبی پر رنگ و کم رنگ پوشیده شدهاند.
همانطور که اشاره شد یکی از خاصترین ویژگیهای مسجد شیخ زاید، وجود مرمر یک دست سفید در کل مجموعه است. جالب آن که این رنگ نمادی از خلوص و تقواست و البته هزینه زیادی برای مجموعه برداشته است، چرا که مرمرها را از راه دور و با هزینهای گزاف تهیه کردهاند. در کنار نمایه بیرونی و مرمرین بنا، باید بدانید داخل مسجد نیز از مرمر پوشانده شده است. دیوارهای مسجد همگی پس زمینهای از مرمر سفید دارند که با طرحی از گلهای اطلسی نارنجی، صورتی و آبی آراسته شده است.
این گلها نیز همگی از جنس مرمر رنگی هستند و به صورت برجسته خلق شدهاند. قسمت جذابتر ماجرا آن جاست که گلها نه تنها بر روی دیوار تمام نمیشوند، که دنبالهشان تا روی زمین مسجد ادامه پیدا میکند. منتها طرحها در این قسمت بزرگتر و مسطح میشوند.
هنگام بازدید از یک مسجد ممکن است انتظار هر چیزی را داشته باشیم، به غیر از کتابخانه! البته این موضوع درباره مسجد شیخ زاید که معماری و امکانات بینظیری دارد، چندان دور از انتظار نیست. اگر به سوی منارههای شمالی مسجد بروید، میتوانید کتابخانه مدرن و مجهز مجموعه را پیدا کنید. جالب آن است که این کتابخانه خود داخل یکی از منارهها قرار گرفته است. منارههایی که همیشه در طول تاریخ برای فراخواندن انسانها به سوی نماز و امور معنوی استفاده میشده، این بار با ماموریتی یکسان و ظاهری مدرنتر، مردم سراسر دنیا را به سوی مطالعه و پژوهش سوق میدهد.
در واقع شما فقط با یک کتابخانه رو به رو نیستید، بلکه مجموعه ارزشمندی که در کتابخانه مسجد شیخ زاید وجود دارد؛ فرصتی را فراهم کرده تا پژوهشگران و اندیشمندان از هر فرهنگ و سرزمینی، بتوانند در این جا به لذت مطالعه مشغول شوند.
یک نکته جالب که درباره اهمیت نقطه قرارگیری کتابخانه وجود دارد این است که این مکان عمومی از چهار طرف با پارکینگهای وسیع مجموعه احاطه شده و بنابراین دسترسی به آن برای علاقمندان بسیار آسان است. امکانات موجود در این کتابخانه به شرح زیر است:
قوانین کتابخانه نیز به شرح زیر است:
ساعت کار:
به طور معمول برنامههای مذهبی متفاوتی در مسجد شیخ زاید برگزار میشود که این برنامهها به شرح زیر هستند.
مسجد شیخ زاید به منظور انجام ماموریت معنوی و مذهبی خویش، دورههای تخصصی در زمینه حفظ و تلاوت قرآن برگزار میکند. تمام علاقهمندان میتوانند ضمن یادگیری قواعد ترتیل، در حفظ آیات نورانی قرآن همراه شوند.
امام جماعت مسجد شیخ زاید به طور منظم سخنرانیهای متفاوتی درباره تاریخ اسلام و زندگی پیامبر اکرم (ص) برگزار میکند.
برگزاری نماز جمعه یکی از مهمترین اعمال در نزد مسلمانان است. بدیهی است که نماز جمعه و خطبههای مهم این روز نیز در مسجد شیخ زاید برگزار می شود.
هر سال در ماه رمضان مسلمان بسیار و قاریان بزرگ و برجستهای در مسجد شیخ زاید گرد هم جمع میشوند تا در مراسم تراویح شرکت کنند. تراویح نوعی رویداد مذهبی است که مسلمانان سنی مذهب به خواندن یک جز قرآن و نمازی بیست رکعته مشغول میشوند. علاوه بر این، مسجد شیخ زاید همچنین میزبان افطاریهای بزرگی است که در طی آن 750 هزار وعده غذایی میان روزهداران توزیع میشود. این افطاریها در چادرهایی با تهویه و راحتی مناسب برگزار میشوند.
در طول تاریخ اسلام، مساجد نه تنها مکانی برای عبادت که محلی مرکزی برای گردهمایی مسلمانان و انجام فعالیتهای آموزشی و فرهنگی بوده است. مسجد شیخ زاید نیز به عنوان مرکزی کلیدی در شهر ابوظبی، این مسئولیت را به راحتی به عهده گرفته است. یعنی این مسجد زیبا و باشکوه در کنار برگزاری روزانه نمازها، میزبان و یا شرکتکننده رویدادهای دیگری نیز هست و به این ترتیب، اقشار دیگری از جامعه را نیز به سوی خود جذب مینمایند. در ادامه با سایر رویدادها و برنامههای مسجد شیخ زاید آشنا میشویم.
مسجد شیخ زاید را باید یک مجموعه مدرن و زیبا دانست و جدا از آن را باید مکانی مقدس برای مسلمانان به حساب آورد. بنابراین طبیعی است که این مسجد مانند هر مسجد و کلیسای دیگری آدابی برای ورود داشته باشد. که بازدیدکنندگان و گردشگران موظفند برای حفظ احترام مسجد، این آداب را رعایت فرمایند. برخی از این آداب به شرح زیر هستند:
در مطلب سیر تا پیاز درباره مسجد شیخ زاید، درباره یکی از مهمترین جاذبههای کشور امارات و همچنین یکی از مهمترین و دیدنیترین مساجد جهان اسلام حرف زدیم و همه چیز را بررسی کردیم. در صورت خواندن این مطلب متوجه شدهاید که برای ساخت آن چه هزینه هنگفتی پرداخت شده است. از کوچکترین جزء تا بزرگترین جزء در این مسجد در بهترین حالت خود ساخته و تزئین شده است.
بنابراین اگر گذرتان به کشور امارات افتاد، حتی اگر مذهبی هم نیستید حتما زمانی را برای بازدید از این مسجد کنار بگذارید تا بتوانید یک معماری شگفتانگیز را ببینید. معماری مسجد شیخ زاید را باید ترکیبی از معماری کشورهای مختلف اسلامی دانست. همچنین برای ساخت و تزئین این مسجد از بسیاری کشورهای جهان کمک گرفته شده است.
اگر نکته دیگری درباره مسجد شیخ زاید وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد و همچنین اگر تجربه بازدید از این جاذبه گردشگری در کشور امارات را دارید؛ حتی آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران هم بتوانند از آن استفاده کنند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و از خواندن آن لذت ببرید.