کلوت‌های شهداد کجاست؟ راهنمای جامع و معرفی کامل

شهداد کرمان

    شهداد منطقه‌ای وسیع در شمال شرق کرمان است و از جنوب غرب به مناطق کوهستانی سیرچ و از شمال شرق به مناطق کلوت‌ها و دریاچه جوان می‌رسد. همین توصیف کوتاه درباره مختصات جغرافیایی این منطقه می‌تواند آشکار کننده این واقعیت باشد که با چه جای بکری روبه‌رو هستیم؛ جایی که در آن کویر، دریاچه، کوه و کلوت در کنار هم قرار گرفته‌اند. شهداد که در 87 کیلومتری کرمان واقع شده است در واقع یک منطقه جغرافیایی بی‌نظیر از نظر زیبایی‌های گردشگری است.

    علاوه بر این، شهداد که مرکز بخش شهداد است، قدمت زیادی دارد و عنوان می‌شود که این شهر مرکز ایالتی باستانی به نام آراتا بوده است.  شهداد که قدمتی شش هزار ساله دارد تا قبل از روی کار آمدن رضا شاه خبیص نامیده می‌شد. این منطقه وسیع که مساحتش دو برابر کشور قطر است به دلیل بافت کویری‌اش محروم از پژوهش‌های باستان‌شناسی مانده بود. در واقع باستان‌شناسان و پژوهشگران میراث فرهنگی گمان می‌کردند به دلیل طبیعت کمابیش خشن شهداد امکان وجود تمدن‌های کهن در این منطقه وجود نداشته است.

    بعد از اینکه تحقیقاتی در این زمینه صورت گرفت ثابت شد که شهداد یک منطقه باستانی با ویژگی‌های میراثی فوق‌العاده است. درفش شهداد که از آن با عنوان کهن‌ترین پرچم فلزی کشف شده در جهان یاد می‌شود در این منطقه پیدا شده و به موزه ملی ایران انتقال یافته است. علاوه بر این در کشفیات باستان‌شناسان در شهداد کهن‌ترین موزاییک جهان نیز یافت شد. این کشفیات به علاوه انبوهی دیگر از یافته‌های باستان‌شناسی قدمت جایی را مشخص می‌کند که در مرکز ایران و در نزدیکی کرمان واقع شده است.

    با وجود اهمیت ارزش میراثی شهداد، جاذبه‌های گردشگری آن حیرت‌انگیزتر و برای بسیاری از افراد جذاب‌تر است. در واقع، به همین ترتیبی که اولین‌ها و خاص‌ترین آثار میراثی در شهداد وجود دارد، اولین‌ها و خاص‌ترین جاذبه‌های طبیعی نیز در این منطقه واقع شده است.

کلوت‌های شهداد کرمان

    اگر تصورتان از کویر بیابانی وسیع با تپه ماهورهای ماسه‌ای است باید بدانید که در دل کویر لوت منطقه‌ای زیبا هست که این تصور شما را به هم می‌زند. کویر شهداد علاوه بر داشتن زیبایی‌های دیگر کویرها، علاوه بر تپه ماهورها، سکوت، آرامش و شب پر ستاره‌اش ، یک ویژگی طبیعی دیگر هم دارد که آن را جذاب‌تر هم ‌می‌کند. کلوت‌های شهداد کرمان به عنوان یکی از جاذبه‌های بکر و بی‌نظیر طبیعی در جنوب شرق ایران، هر بازدیدکننده‌ای را سرشار از لذت کرده و خاطراتی فراموش نشدنی در ذهنش بر جا ‌می‌گذارد.

    کلوت یا یاردانگ به برجستگی‌های نعلی شکلی گفته ‌می‌شود که در مناطق کویری و به دلیل فرسایش بادی ایجاد ‌می‌شوند. آنطور که بررسی‌های زمین شناسی نشان ‌می‌دهد کلوت‌ها اغلب در رسوبات نرم دریاچه‌ای گذشته به وجود می‌آیند و باد به آنها شکل و شمایلی ‌می‌دهد که در نوع خود جالب و اعجاب‌انگیز هستند. کلوت‌ها همه جا به وجود نمی‌آیند و مهم‌ترین و زیباترین آنها جز در ایران در ایالات متحده آمریکا، چاد، مصر و پرو هستند. کلوت‌هایی که در شهداد کرمان هستند از جمله زیباترین و بلندترین این جاذبه‌های طبیعی در دنیا به حساب می‌آیند.

    اگر از دور یا از ارتفاع به شهداد نگاه کنید شهری با آسمان‌خراش‌ها و سازه‌های بلند ‌می‌بینید که شکل هر ساختمان متفاوت از دیگری است. این ارتفاعات در واقع همان کلوت‌هایی هستند که در فضایی وسیع پراکنده شده و از دور شبیه شهری بزرگ به نظر ‌می‌رسند. کویر شهداد در ارتفاع 430 متری از سطح دریا واقع شده است. مساحت این منطقه که برخی به آن لقب شهر ارواح را داده‌اند 11 هزار کیلومتر است.

    کلوت‌ها در شهداد منطقه‌ای زیبا و عجیب و غریب درست کرده‌اند. اشکال کلوت‌ها متاثر از فرسایش بادی اشکالی ویژه هستند. گاه کلوتی بزرگ و مرتفع را ‌می‌بینید که پایینش نازک و بالای آن حجیم است. گاه کلوتی پهن یا مجموعه‌ای از کلوت‌ها را مشاهده ‌می‌کنید که شبیه یک خانه یا کاروانسرا هستند و گاهی در وسط انبوهی از کلوت‌ها قرار ‌می‌گیرید که مثل ساختمان‌های یک شهر باستانی اطراف‎تان را گرفته و از کوچه پس کوچه‌های آن عبور ‌می‌کنید. این موقعیت احتمالا در شب افرادی را به ترس و دلهره می‌اندازد.

    شما در جایی قرار گرفته‌اید که هیچ صدایی نیست و تنها منبع روشنایی ماه و ستارگان هستند که نور آنها به کلوت‌ها ‌می‌خورد و این سازه‌های عجیب سایه‌های بلند و کج و معوج درست ‌می‌کنند. این موقعیت اندکی ترسناک به نظر ‌می‌رسد و شاید همین موقعیت بوده که باعث شده انبوهی از افسانه‌ها و داستان‌های شگفت‌انگیز درباره شهداد و کلوت‌هایش بسازند. واقعیت این است که کویر به دلیل اینکه موجودات خطرناکی مثل مار و عقرب در آن زندگی نمی‌کنند از این نظر خطرناک نیست. هیچ موجود افسانه‌ای هم در بین کلوت‌ها مخفی نشده است و اگر همراه با افرادی کاربلد و با امکانات لازم به کویر شهداد رفته باشید بی هیچ مشکلی ‌می‌توانید نه تنها یک شب که چند شب در این جای بکر بمانید و از زیبایی‌های طبیعت لذت ببرید.

کلوت‌هایی که از زیر آب بیرون آمده‌اند

    یافته‌های ناسا نشان ‌می‌دهد گرم‌ترین نقطه زمین در کویر لوت واقع شده است. در واقع دمای قسمتی از این کویر در مقاطعی از سال به 70 درجه سانتیگراد ‌می‌رسد. این واقعیت نشان ‌می‌دهد که ما با منطقه‌ای گرم و بیابانی روبه‌رو هستیم که در جاهایی از آن نه تنها امکان زیست انسانی نیست که حیوانات و گیاهان نیز نمی‌توانند در این مکان‌ها زندگی کنند. حال فرض کنید در مجاورت چنین مکانی دریاچه‌ای شگفت‌انگیز ایجاد ‌می‌شود که پرندگان مهاجر آن را از بالا ‌می‌بینند، جذبش ‌می‌شوند، فرود می‌آیند و چند روزی را در آب دریاچه و کنار آن اتراق ‌می‌کنند.

    با تخریب محیط زیست و مشکلاتی که در نتیجه این تخریب ایجاد شده هر روز بیشتر درباره لزوم حفظ محیط زیست و احتیاط درباره ساخت و سازها به ویژه سازه‌های بزرگی مانند سدها ‌می‌شنویم. اما در نتیجه یکی از همین دستکاری‌ها، اتفاقی در شهداد افتاده که در نوع خود شگفت‎انگیز است، چرا که سیل که برخی آن را نتیجه دستکاری طبیعت ‌می‌دانند منجر به ایجاد دریاچه‌ای در دل کویر شده است.

    سال 1398 سیل جاده شهداد – نهبندان را تخریب کرد و آب وارد کویر شد، از بین کلوت‌ها گذشت و دریاچه‌ای عجیب درست کرد؛ دریاچه‌ای که کلوت‌های مرتفع از آن بیرون زده بودند. این اتفاق در نوع خودش استثنایی بود، اما ماجرا زمانی جالب‌تر شد که خبر رسید پرندگان مهاجری که از بالای شهداد ‌می‌گذشته‌اند فرود آمده و در این دریاچه که از آن با عنوان دریاچه جوان یاد ‌می‌شود اتراق کرده‌اند. چیزی نگذشت که علاوه بر وجود پرندگان شاهد ایجاد پوشش گیاهی نیز در این منطقه بودیم.

    در اطراف دریاچه جوان شهداد درختچه‌های گز دیده ‌می‌شوند. این درختچه‌ها که به آنها نبکا هم گفته ‌می‌شود زمانی که رطوبت کافی وجود داشته باشد سبز ‌می‌شوند. علاوه بر این در اطراف دریاچه جوان درختچه‌های تاغ و گرامینه نیز هستند و این پوشش گیاهی باعث شده حیواناتی مانند مار، گربه شنی، گنجشک، عنکبوت، روباه شنی، مارمولک و کاراکال نیز در اطراف دریاچه دیده شوند. این به جز پرندگان مهاجری هستند که در مقاطعی از سال به دریاچه جوان می‌آیند.

    وجود دریاچه در دل کویر به یکی از جاذبه‌های شهداد تبدیل شده است. حیرت‌انگیز است که به یکی از گرم‌ترین نقاط جهان سفر کنی و بعد از پیمودن مسافتی در دل کویر به دریاچه‌ای برسی که کلوت‌ها از آن سر برآورده و منظره‌ای زیبا ساخته‌اند.

کلوت‌های شهداد کجاست؟

    اگر با شنیدن وصف شهداد یا دیدن عکس‌هایی از این منطقه زیبا به فکر سفر به آن و بازدید از جاذبه‌های آن افتاده‌اید باید توجه داشته باشید که برای دسترسی به آن باید در جاده کرمان – بم قرار بگیرید. این جاده را 35 کیلومتر ادامه دهید تا به سیرچ برسید. از سیرچ مسیر را تغییر داده و وارد جاده شهداد شوید. با پیمودن چند کیلومتر در این جاده به دو راهی شهداد – گلبافت ‌می‌رسید. اگر مسیر شهداد را ادامه دهید رفته رفته کلوت‌ها را ‌می‌بینید که مثل ساختمان‌هایی عجیب و غریب و زیبا از دل زمین روییده‌اند و شهر زیبا و شگفت‌انگیز شهداد را ساخته‌اند.

    در سفر به شهداد باید نکاتی را مد نظر داشته باشید. سفر به کویر و اقامت در آن رسم و راهی دارد و به دلیل طبیعت خشن کویری بی توجهی به این رسم و راه و نکات ایمنی ‌می‌تواند شما را به خطر بیندازد یا با مشکل مواجه کند. مسافران کویر باید مجهز بوده و انواع وسایل و لباس‌هایی را که آنها را از گرما حفظ ‌می‌کند همراه داشته باشند. علاوه بر این همراه داشتن مقدار کافی آب، غذای آماده و خوراکی‌هایی که ‌می‌تواند گرسنگی شما را رفع کرده و به شما انرژی دهد لازم است. اگر قصد دارید شب در کویر بمانید باید امکانات‌تان برای کمپ کافی باشد. چادرتان باید مناسب بوده و از شما در برابر باد محافظت کند.

    همچنین لازم است هیزم یا ذغال برای آتش روشن کردن به همراه داشته باشید. کفش مناسب و عینک آفتابی از دیگر ملزومات سفر به کویر است. با وجود این فکر نکنید اگر همه این امکانات را دارید آماده سفر به منطقه‌ای کویری مانند شهداد هستید. سفر به کویر بدون راهنما امکان‌پذیر نیست. حتما باید راهنمایی محلی که اشراف کافی به کویر دارد همراه شما باشد و اگر با خودرو خود به کویر ‌می‌روید این خودرو باید شاسی بلند و مجهز باشد.

    در سفر به کلوت‌های شهداد کرمان علاوه بر دیدن کلوت‌های زیبا و دریاچه جوان ‌می‌توانید از جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز بازدید کنید. قلعه رموک، قلعه چغوکی، قلعه بهرام، گورستان‌های باستانی، آب انبار حاج محمد تقی، آسیاب آبی دوقلو و باغ شهرداری برخی از مکان‌های دیدنی شهداد هستند.