میمند کرمان، بزرگ ترین روستای دستکند جهان

روستای دستکند میمند

    روستای دستکند میمند کرمان روستایی با مساحت 420 کیلومتر مربع در 38 کیلومتری شهر بابک کرمان است. شهر بابک در 223 کیلومتری کرمان از جمله شهر‌های این استان است که نه تنها به دلیل وجود معادن غنی و و خاص اهمیت دارد، بلکه به لحاظ گردشگری هم مهم بوده و سالانه هزاران نفر برای بازدید از جاذبه‌های آن به این شهر سفر می‌کنند. گل سر سبد این جاذبه‌ها همان روستای دستکند میمند است. این روستای شگفت‌انگیز علاوه بر اینکه به ثبت جهانی رسیده به عنوان هفتمین منظر فرهنگی – طبیعی و تاریخی جهان جایزه مرکوری را دریافت کرده است.

    جایزه ملینا مرکوری جایزه‌ای است که دولت یونان با همکاری یونسکو و ایکوموس به آثاری اهدا می‌کند که ویژگی‌های طبیعی و تاریخی منحصر به فرد داشته باشند. از ضوابطی که اهدا کنندگان این جایزه در نظر می‌گیرند مشخص است که روستای دستکند میمند تنها یک پهنه تاریخی صرف نیست، بلکه در هم آمیختگی تاریخ، فرهنگ و طبیعت باعث شده با اثری بی‎نظیر در کل جهان رو‎به‎رو باشیم؛ اثری که به رغم پژوهش‌های صورت گرفته همچنان راز‌های نامکشوفی دارد.

ساختار و ویژگی های روستای دستکند میمند

    اگر از عنوان روستای دستکند برای میمند کرمان استفاده می‌کنیم، به این دلیل است که ما با پهنه‌ای وسیع و تعداد قابل توجهی خانه روبه‌رو هستیم که نه با استفاده از سنگ، آجر، چوب، خشت و مصالح ساختمانی که بدون استفاده از اینها و با شکافتن دل کوه و تراشیدن سنگ و خاک به وجود آمده‌اند. نمونه‌ای از روستاهای این چنینی در ایران و جهان وجود دارد. برای مثال در تبریز نیز روستای دستکندی هست که آن را کندوان می‌نامند. البته روستای میمند کرمان بکرتر و تقریبا دست نخوره باقی مانده است. حتی برای گردشگرانی که به این روستا می‌روند، هتل یا اتاق‌هایی به شکل مدرن ساخته نشده و آنها باید در همان اتاق‌های دستکند، اتاق‌هایی که هزاران سال پیش ساکنان محلی با ابزار‌های ابتدایی کنده‌اند، شب را بگذرانند.

    درباره قدمت روستای دستکند میمند کرمان چند نظریه مختلف وجود دارد. برخی قدمت این روستا را مربوط به قرن‌های پیش و زمانی می‌دانند که اولین گروه‌های انسانی به یکجانشینی رو آوردند. این نظر را سنگ‌نگاره‌ها و نقوش صخره‌ای موجود در روستا تقویت می‌کند، اما اشیایی متعلق به این دوره کشف نشده است. آنچه در میمند کرمان کشف شده مربوط به دوران اشکانیان و ساسانیان است.

    نتایج پژوهش‌ها درباره روستای دستکند میمند کرمان نشان می‌دهد که ممکن است قدمت آن به قرون هشتم و هفتم پیش از میلاد برسد، یعنی اینکه همزمان با زندگی قوم ماد که آثار صخره‌ای متعددی در غرب ایران به یادگار گذاشته‌اند، گروهی از آریایی‌ها هم در شرق کشور اقدام به ساختن سکونتگاه‌هایی مانند روستای میمند کرده‌اند. برخی حتی ساخت روستای میمند را مربوط به آیین مهرپرستی و تقدس کوه و آتش می‌دانند. این رسم در میان زرتشتیان وجود داشته که برای عبادت خلوتی مانند غار برمی‌گزیده‌اند و کسانی که آنها را پارسا می‌نامیدند کلا در چنین جاهایی می‌زیسته‌اند. احتمال این هست که نخستین دستکند‌های میمند را پارسایان برای عبادت ساخته باشند.

    بر اساس یک نظریه دیگر روستای تاریخی میمند باید در قرون سوم و دوم پیش از میلاد ساخته شده باشد. این نظریه ساخت روستای دستکند میمند را به اقوام کوچ‌نشینی نسبت می‌دهد که در زمان اشکانیان و اوایل ساسانیان همچنان یکجانشین نشده بودند. آنها برای سکونتگاه‌های موقت خود جاهای خوش آب و هوا را انتخاب می‌کردند و خانه می‌ساختند. بر این اساس هر خانه دستکند در طول سالیان متمادی ساخته شده است، به این صورت که هر خانواده هر سال که در فصلی خاص به میمند می‌رفته بخشی از خانه را می‌کنده و به مرور خانه‌های مختلف ایجاد شده اند.

    هر چند پژوهشگران نتوانسته‌اند دقیقا مشخص کنند که خانه‌های دستکند میمند کی ساخته شده‌اند، اما ساختار کلی روستا مشخص است. روستای دستکند میمند از مجموعه 406 کیچه تشکیل شده است. کیچه در واقع اصطلاحی است که خود ساکنان روستا برای مجموعه‎ای از سازه‌ها که یک خانه را تشکیل می‌دهند، به کار می‌برند. هر کیچه شامل یک یا چند اتاق و یک اصطبل است.

    در میمند کیچه‌های بزرگ و کوچک وجود دارد که در واقع نشان دهنده توانایی مالی صاحب آن بوده است. خانواده‌های مرفه‌تر کیچه‌هایی با چند اتاق داشته‌اند و برخی از خانواده‌ها هم تنها در یک اتاق زندگی می‌کرده‌اند. تعداد اتاق‌های روستای دستکند میمند دو هزار و 560 اتاق است که مساحت آنها با هم متفاوت است. این اتاق‌ها دیوار‌های سیاهی دارند، چرا که بر اثر آتش روشن کردن در آنها دود بر دیوار‌ها نشسته است. این دوداندود کردن دیوار‌ها در واقع خاصیتی برای خانه‌ها داشته و باعث می‌شده است که دیوار‌های آنها محکم شده و اتاق‌ها ریزش نکنند، چنانکه در سال‌های اخیر با بلااستفاده ماندن برخی از اتاق‌ها و روشن نشدن آتش در آنها شاهد ریزش خاک از دیوار‌ها و سقف اتاق‌ها هستیم.

    در اتاق‌های روستای دستکند میمند هیچ خبری از ساخت و ساز نیست، بلکه همه چیز با کنده‌کاری ایجاد شده است. سازندگان این اتاق‌ها که احتمالا زمان زیادی را هم صرف ساختن آن می‌کرده‌اند، حفره‌هایی را برای ایجاد طاقچه، گنجه و ... درست کرده‌اند. کف اتاق‌ها با نمد، مخشیف، گلیم و قالیچه فرش شده است.

جاذبه‌های تاریخی روستای میمند کرمان

    وقتی در روستای دستکند میمند کرمان هستید، دقیقا در دل یک جاذبه گردشگری ایستاده‎اید. مثل بافت تاریخی یزد، میدان نقش جهان اصفهان، محوطه تاریخی بسطام و دیگر پهنه‌های تاریخی، شما با مجموعه‌ای از آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری روبه‌رو هستید.

    روستای دستکند میمند کرمان ساختار پلکانی دارد، یعنی کوچه‌های آن شیب رو به بالا دارند و همینطور که مشغول قدم زدن در کوچه‌ها هستید، دارید از کوهی که این روستا در دل آن واقع شده است بالا می‌روید. قدم زدن در این کوچه‌ها هم در شب و هم در روز تجربه‌ای ویژه برای شماست. روز‌ها می‌توانید حین قدم زدن بایستید و از بالا به منظره پایین دست، شامل خانه‌ها پایین کوه، رودخانه و درختان جنگلی نگاه کنید و در شب، سکوت روستا شما را از لذت و آرامش سرشار می‌کند.

    با وجود اینکه متر به متر روستای دستکند میمند جاذبه گردشگری است، اما در دل آن هم چند جاذبه ویژه وجود دارد که بازدید از آن می‌تواند لذت سفرتان را دو چندان کند. آتشکده میمند از دیدنی‌های این روستای تاریخی است که البته اکنون به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده و صنایع دستی، ابزار کشاورزی و دامپروی و ... مربوط به این روستا در آن به نمایش گذاشته می‌شود.

    مسجد تاریخی و سنگی روستا که در دوران قاجار ساخته شده با مساخت 120 متر یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی روستای میمند است. ویژگی این مسجد این است که دقیقا مثل خانه‌های آن ساخته شده و هیچ منفذی برای نورگیری ندارد. یک حسینیه، مدرسه‌ای که دقیقا شبیه کیچه‌های روستا ساخته شده و حمام قدیمی روستا نیز از جاذبه‌های زیبای روستای دستکند میمند هستند.

جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی میمند

    همانطور که عنوان شد روستای دستکند میمند مجموعه‌ای از جاذبه‌ها را در خود دارد و همین باعث شده که یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری شهر بابک و حتی کل استان کرمان باشد. مکان‌یابی روستا در گذشته ارتباط تنگاتنگی با شغل و معیشت ساکنان محلی داشته است. ساکنان روستای دستکند میمند که کوچ‌رو بوده و در حال حاضر هم سبک زندگی خود را حفظ کرده‌اند، در واقع اقامتگاه تابستانی و زمستانی داشته و کوچ هر ساله آنها مرتبط با معیشت‌شان که از راه کشاورزی و دامپروری می‌گذشته بوده است.

    میمند کرمان از نظر پوشش گیاهی انبوهی درختان وحشی دارد که محصولات آن مورد استفاده اهالی آن قرار می‌گرفته است. اهالی میمند محصولات درختان پسته و بادام وحشی را که به وفور در اطراف روستا وجود دارد جمع آوری کرده و هم خود مورد استفاده قرار می‌دادند و هم میزانی از آن را برای تهیه دیگر احتیاجات خود می‌فروختند.

    علاوه بر این درختان، در اطراف میمند کرمان درختان توت و شاه توت وجود دارد و انواع گیاهان دارویی از جمله آویشن سیاه، مریم گلی، بومادران، ختمی، آلاله، زیره، ترنجبین، اسطوخودوس، برهنگ، رازیانه، پونه، پر سیاوشان و ... نیز در این منطقه می‌رویند. از نظر زیست جانوری نیز میمند کرمان غنی است. در اطراف میمند خرگوش، آهو، بز کوهی، کبک و پرندگان شکاری به وفور یافت می‌شوند و در ارتفاعات آن گرگ دیده شده است.

    اهالی روستای میمند که این روستا را به عنوان اقامتگاه زمستانی مورد استفاده قرار می‌دهند، وارثان فرهنگی قدیمی هستند، چنانکه در واژه‌هایی که به کار می‌برند همچنان واژه‌های پهلوی شنیده می‌شود. این باعث می‌شود که از نظر فرهنگی نیز بازدید از این روستا و معاشرت با ساکنان آن جذاب باشد. هر چند در حال حاضر و با رونق گرفتن گردشگری در روستای میمند شهر بابک بسیاری از اهالی آن از این راه روزگار می‌گذرانند، اما کار‌های قدیمی مانند کشاورزی و دامپروری را هم حفظ کرده‎اند. زنان در روستای دستکند میمند کرمان مانند دیگر زنان روستایی در کنار اشتغال به دامپروری و تهیه مشتقات شیر، به ساخت صنایع دستی نیز مشغول هستند. فرش‎بافی، گلیم‎بافی و سبد‎بافی از جمله اشتغالات زنان در این روستاست و قالی‌هایی که در میمند کرمان بافته می‌شوند، از جمله بهترین قالی‌های استان کرمان است.

راه دسترسی به روستای میمند  

    بهترین زمان برای سفر به روستای میمند کرمان فصل‌های بهار و تابستان است. منطقه‎ای که این روستا در آن واقع شده، منطقه‎ای کوهستانی است و اگر در پاییز یا زمستان به میمند سفر کنید، شاهد هوای سرد و حتی بارش برف و یخبندان خواهید بود. برای رسیدن به میمند باید خود را به شهر بابک برسانید. راه اول برای رسیدن به شهر بابک و بعد از آن به میمند مسیر کرمان، رفسنجان، سرچشمه و شهر بابک است. این مسیر پر از باغ‌های پسته است و جذابیت‌های زیادی دارد.

    هر چند میمند از نظر تقسیمات کشوری جزو استان کرمان است، اما فاصله آن با شهر یزد نیز زیاد نیست. اگر در یزد هستید و از آنجا قصد دارید به میمند کرمان بروید، مسیر یزد، مهریز، انار و شهر بابک را انتخاب کنید. سفر به میمند حتما به یکی از خاطره‌انگیزترین سفر‌های شما تبدیل می‌شود، چرا که این روستا در کل جهان بی‌نظیر است و در هم آمیختگی جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی آن، میمند را به مقصدی مناسب برای گردشگری و اقامت چند روزه در آن تبدیل کرده است.