تالاب جازموریان

جازموریان

    جنوب شرق ایران که با دو استان زیبا و شگفت‌انگیز کرمان و سیستان و بلوچستان شناخته ‌می‌شود، از جمله مناطقی است که جاذبه‌های مختلف گردشگری داشته و از نظر طبیعی و فرهنگی غنی است. در واقع در هم تنیدگی طبیعت بکر و تمدن کهن باعث شده است با جغرافیایی سر و کار داشته باشیم که کشفش نیازمند بار‌ها سفر و بازدید از مناطق مختلف آن است. هر کدام از جاذبه‌های طبیعی این بخش از ایران شما را شگفت‌زده ‌می‌کند، چرا که در برخی مواردی در کل جهان بی‌نظیر و در اغلب موارد کم‌نظیر هستند.

    دریاچه جازموریان که عناوین دیگری مانند جازموریان هامون، دریاچه جازموریان هامون و ... نیز برای نامیدن آن استفاده ‌می‌شود یکی از زیباترین و منحصر به فرد‎ترین جاذبه‌های جنوب شرقی ایران است که نیمی از آن در کرمان و نیم دیگر آن در سیستان و بلوچستان واقع شده است، برای دانستن اطلاعات بیشتر درباره این دریاچه با این مقاله از دکوول همراه باشید.

دریاچه جازموریان کجاست؟

    دریاچه جازموریان در مرز بین دو استان کرمان و سیستان و بلوچستان واقع شده است. جازموریان یا جزموریان در واقع از ترکیب دو کلمه جاز و موریان تشکیل شده است. جاز به معنای گیاه و موریان به معنای انبوه است، بنابراین جازمویان به معنای جایی پر از گیاه است. وسعت این منطقه 69،600 کیلومتر مربع است که 35،600 کیلومتر آن در استان کرمان و 34 هزار کیلومتر آن در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است.

    در محدوده این دریاچه دشت‌های جیرفت، فاریاب و رودبار جنوب که از نظر تقسیمات کشوری در استان کرمان هستند و دشت‌های ایرانشهر، بمپور، سردگان، دلگان، سرتختی و اسپکه در استان سیستان و بلوچستان قرار دارند. این دشت‌ها از جمله دشت‌های حاصلخیز ایران و از مناسب‎ترین مناطق کشور برای کشت میوه‌های گرمسیری به شمار ‌می‌روند.

    کشاورزان اطراف جازمویان سالیان متمادی از آب رود‌هایی که به دریاچه ‌می‌ریختند استفاده کرده و معیشت خود را از راه کشاورزی ‌می‌گذراندند. در دهه‌های اخیر اما به یکباره اتفاقی افتاد که اکوسیستم جازموریان را بر هم زد. دریاچه جازموریان در کرمان از آب چند رودخانه دائمی و فصلی پر ‌می‌شود. مهم‌ترین رودخانه‌های دائمی که به جازموریان ‌می‌ریزند هلیل‌رود و بمپور هستند. سد جیرفت در سال 1370 راه آب هلیل‌رود را که از بلندی‌های بافت و رابر سرچشمه ‌می‌گیرد بست.

    در واقع ایجاد این سد که به منظور تامین آب کشاورزی دشت‌های اطراف جازموریان ساخته شد، منجر به خشکی بخش‌های زیادی از این دریاچه مهم در جنوب شرق ایران شد. سد جیرفت در فصول گرم سال سرریزی ندارد و این باعث شد که جازموریان یکی از اصلی‌ترین منابع تامین آب خود را از دست بدهد. تغییرات اقلیمی هم مزید بر علت شده است تا دریاچه جازموریان که محل زیست گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری است در معرض خشکی قرار گیرد. البته بارندگی‌های سیل‌آسا در سال 1398 منجر به احیای مجدد جازمویان شد، اما ادامه روند‌های موجود و ندادن حقابه دریاچه نگرانی‌ها را در ارتباط با یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی جنوب شرقی ایران افزایش داده است.

تالاب جازموریان

    معمولا هر وقت اسم دریاچه جازموریان ‌می‌آید، نام تالاب جازموریان را هم ‌می‌شنویم. تالاب جازموریان که در فاصله 150 کیلومتری ایرانشهر واقع شده است، تالابی فصلی است که مساحت آن به سه هزار و 300 کیلومتر مربع ‌می‌رسد. این تالاب که بر اثر فرونشست زمین با ساختی جوان تشکیل شده است، به دلیل خشکسالی و احداث سد در مواقع زیادی از سال خشک یا کم آب است. تالاب جازموریان در منطقه وسیعی واقع شده که هم شامل مناطق کوهستانی، هم دشت و هم باتلاق و شوره‌زار ‌می‌شود. همه اینها در نوع خود ‌می‌توانند جذابیت‌هایی برای علاقه‌مندان به طبیعت داشته باشند.

    اگر بخواهید دقیقا موقعیت تالاب جازموریان و نسبت آن با دریاچه جازموریان هامون را بدانید بیان این نکته ضروری است که جازموریان از شمال تا جنوب گسترده است و بسته به ارتفاع آن از سطح دریا آب و هوای متفاوتی دارد. بلندترین نقاط که در شمال و شمال غرب آن واقع شده چهار هزار و 400 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. در این نقاط میزان بارش سالانه بین 500 تا 600 میلی‌متر است که بارش زیادی محسوب ‌می‌شود.

    وقتی به سمت جنوب بروید در چاله جازموریان به نقطه‌ای ‌می‌رسید که تنها 350 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. در این نقطه بارش سالانه از 100 میلی‌متر بیشتر نمی‌شود. در بخش مرکزی حوضه آبریز جازموریان که بین استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان قرار دارد، حفره بیضی شکلی هست که همه آب‌های سطحی منطقه به آن سرازیر ‌می‌شود. این در واقع همان دریاچه جازموریان است که به آن هامون هم گفته ‌می‌شود.

کلام آخر

    کسانی که به سمت جازموریان ‌می‌روند علاقه‌مند به بازدید از دریاچه‌ای هستند که بر خلاف دریاچه‌های داخل فلات ایران آب شور ندارد. دیدن این دریاچه زیبا و مناظر اطراف آن لذت‌بخش است. در اطراف دریاچه ‌می‌توان یک روز کامل گشت و حتی اگر در فصلی مناسب به سفر رفته باشید، ‌می‌توانید شبی را در کنار جازموریان کمپ کنید. با این همه جذابیت جازموریان تنها دیدن دریاچه آن یا حتی باتلاق‌ها، شوره‌زارها و تپه ماهور‌ها نیست.