استان فارس را باید یکی از زیباترین استانهای ایران دانست که شمار زیادی جاذبه طبیعی و تاریخی را در خود جای داده است. این استان دارای تعداد زیادی شهر و روستاست که هر کدام از نظر دوران تاریخی و جاذبههایشان چهره متفاوتی با دیگری دارند. اما قدمت بیشتر جاذبههای تاریخی موجود در فارس به زمان حکومت ساسانیان در ایران باز میگردد. آثار به جا مانده از دوره ساسانیان در این استان، میراث قابل لمسی هستند که بخش زیادی از آنها با نام چشم انداز باستان شناسی ساسانی فارس، در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیدهاند. در این مطلب قصد داریم درباره این چشمانداز باستانشناسی حرف بزنیم که درواقع شامل هشت سایت در سه شهر تاریخی بیشابور، فیروزآباد و سروستان میشود. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.
فهرست:
آشنایی با چشم انداز باستان شناسی ساسانی فارس
استان فارس تاریخ پر فراز و نشیبی داشته و در طول این تاریخ سلسههای قدرتمند زیادی این منطقه را به عنوان مرکز حکومتشان انتخاب کردهاند. از میان این سلسهها میتوان به ایلامی ها، اشکانی ها، هخامنشیان، ساسانیان و... اشاره کرد. این اتفاق نظر در میان اکثر افراد وجود دارد که هخامنشیان و ساسانیان از مهمترین سلسههایی بودند که در ایران حکومت کردند. از زمان حکمرانی آنها سازههای تاریخی زیادی ساخته شد و آنچه که امروز از این سازهها باقی ماده از مهمترین جاذبههای گردشگری کشور به شمار میرود.
به اعتقاد باستانشناسان و تاریخدانان استان فارس موقعیت منحصر به فرد و ویژهای در تاریخ ایران داشته است. جایگاه و ارزش تاریخی و فرهنگی منطقهای که در طول 400 سال پایتخت ساسانیان بوده است، با هیچ چیز دیگر قابل قیاس نیست. در طول این 400 سال ساسانیان عمارتهای باشکوه و مهمی در این استان بنا کردند و آمار جهانی گویای این است که بیشترین مکانهای تاریخی در این منطقه قرار دارد.
در دوران حکومت ساسانیان تمدن ایران دوره اوج خود را میگذراند. در آن زمان ایران با امپراطوری قسطنطنیه در روم ارتباط داشت و نتیجه ارتباط مهم بین دو مورد از بزرگترین امپراطوریهای دنیا تبادل فرهنگ، تمدن و معماری بین آنها بوده است. به همین دلیل است که در میان جاذبههای به جا مانده از این دو امپراطوری، اشتراکات و شباهتهای زیادی دیده میشود.
سایت های تاریخی دوران ساسانیان
باستانشناسان در استان فارس یافتههایی داشتهاند که تقریبا سه هزار مورد است. بهنظر میرسد زمان ساخت این سه هزار اثر به دوره ساسانیان باز میگردد. این یافتهها را باید دلیل بر وجود یک حکومت قدرتمند در این نواحی دانست.
یافتهها مربوط به سه شهر بیشاپور، فیروزآباد و سروستان هستند. این سه شهر که در کنار داراب و فسا قرار داشتهاند؛ دارای جادههای اصلی و خوبی بودهاند. این جادهها را خیابانهایی که در دوران ساسانیان ساخته شده بود، به یکدیگر وصل میکردند. شهر بیشابور در شمال غرب فیروزآباد، در فاصله 60 کیلومتری آن قرار دارد و شهر سروستان هم در شمال شرق فیروزآباد و همچنین شرق فسا جا خوش کرده است.
دیوارهای شهر باستانی بیشاپور
شهر باستانی بیشاپور را باید یکی از مهمترین و ارزشمندترین شهرهای تاریخی در ایران دانست که یادگاری از دوره حکومت ساسانیان در کشورمان است. این شهر در حال حاضر در نزدیکی شهر کازرون قرار دارد. از آنجایی که بیشابور دارای آب و هوای خوبی بوده، شاپور اول دستور ساخت شهری را در آنجا صادر نموده است. در ساخت این شهر زندانیان ایرانی و رومی با هم همکاری داشتهاند. به همین دلیل هم هنر معماری رومی را در معماری شهری بیشابور میتوان دید و به راحتی می توان شباهتهای سبک معماری این دو ملت را مشاهده کرد.
از میان مهمترین جاذبههایی که از دوره ساسانیان در این شهر به جا مانده میتون به ایوان موزائیک شرقی، معبد آناهیتا، کاخ ملقب به والرین، تالار تشریفات، حمام بیشاپور و کاروانسرا اشاره کرد. وجود این آثار تاریخی گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به این منطقه کشانده است. یکی دیگر از جاهای دیدنی استان فارس که در نزدیکی شهر بیشابور قرار دارد، غار شاپور است. زمانی که به این غار ورود کنید، یک مجسمه بسیار بزرگی را در ورودی آن خواهید دید که شما را به خود خیره میکند. این غار آن دسته از گردشگرانی را که به غارنوردی و جاذبههای تاریخی علاقه دارند به سوی خود جذب کرده است.
فیروزآباد و وفور جاذبههای تاریخی
فیروزآباد یکی دیگر از شهرهای تاریخی استان فارس است که میتوان آن را به عنوان اولین پایتخت ساسانیان معرفی کرد. در این شهر که 110 کیلومتر از شیراز فاصله دارد، جاذبههای شگفتانگیز زیادی میتوانید پیدا کنید که کاخ اردشیر بابکان یکی از مهمترین آنهاست.
در اطراف شهر فیروزآباد هم بناهای تاریخی زیادی میتوانید پیدا کنید. قلعه دختر که در 6 کیلومتری شمال این شهر قرار دارد یکی دیگر از این جاذبهها است. این قلعه را باید یکی از محبوبترین جاذبه های گردشگری استان فارس دانست. یکی دیگر از جاذبههای تاریخی این منطقه شهر باستانی گور است. در این شهر آثار تاریخی مهمی وجود دارد که از میان آنها میتوان به قدیمیترین رصدخانه ایران و نقش رنگی چهار شاهزاده ساسانی اشاره کرد.
سروستان سمبلی از تاریخ باستانی استان فارس
یکی دیگر از شهرهای تاریخی استان فارس، سروستان نام دارد. این شهر بناهای زیادی از دوره ساسانیان را در خود جای داده که کاخ ساسان یا کاخ سروستان، قلعه ی گبری، قلعی برزو، آرامگاه شیخ یوسف سروستانی و ... بخشی از این جاذبههاست.
کاخ سروستان درواقع یک سازه قدیمی و بزرگ است که پادشاهان ساسانی به عنوان شکارگاه و با هدف تفریح و استراحت از آن استفاده میکردهاند. این کاخ درواقع یک مجموعه است که در آن چندین ایوان، یک اتاق و یک سالن مرکزی وجود دارد. در معماری منحصر به فرد کاخ سروستان خصوصا در گنبد آن میتوان نشانههایی از هنر معماری ایرانیان دید. لازم به ذکر است که در ساخت این کاخ ظرافت خاصی به کار گرفته شده است.
اهمیت بنا های باستانی ساسانیان در استان فارس
ساسانیان سعی داشتند با ساخت بناهای باشکوه و متعدد فرهنگ و تمدن باستان را در فارس تقویت کنند. درواقع وجود بناهای باشکوه بخشی از قدرتنمایی در این دوره است. کاخ اردشیر بابکان، معبد آناهیتا، شهر باستانی گور، کاخ سروستان یا ساسان، و کتیبههای سنگی همگی بخشی از چشمانداز باستانی ساسانیان در استان فارس هستند که این مساله را تایید میکنند.
جدا از شهرهای تاریخی بیشاپور، فیروزآباد و سروستان، شهرهای دیگر استان فارس هم جاذبههای تاریخی فوقالعادهای از این دوران در خود جای دادهاند و به همین دلیل هم به راحتی میتوانند توریستهای بینالمللی را جذب خود کنند. جدا از آثار به جا مانده از دوره ساسانیان در این استان؛ از دورههای باستانی و تاریخی دیگر هم جاذبههایی میتوان پیدا کرد. در ادامه به تعدادی از دیگر جاذبههای این استان اشاره خواهیم کرد:
- دژ ایزدخواست یا بنای قلعه ایزدخواست در شمال آباده
- تنگ گورک و چشمه قدمگاه در نزدیکی روستای سده در شهر اقلید
- آتشکده کاریان در شهر لارستان و مقبره
- مقبره جاماسب حکیم (یکی از دامادهای زرتشت) در شهر جهرم
- کاخ کیومرث و آتشکده آذرجوی در شهر داراب
- تنگ تیزاب و تنگ بستانک در سپیدان
- قلعه ضحاک در فسا
- مجسمه شاپور اول در غار شاپور و سنگ نگاره بهرام دوم در کازرون
- قلعه اژدها پیکر در لارستان
- پرسپولیس، نقش رستم و حجاری نقش رجب در شهر مرودشت
- نقش برجسته سراب بهرام در نورآباد
- آتشکده میل اژدها یا برج نورآباد در نورآباد ممسنی
اگرچه دیگر سایتهای تاریخی این استان هم بسیار ارزشمند هستند اما هنوز نتوانستهاند به اندازه هشت سایتی که در شهرهای سروستان، بیشابور و فیروزآباد وجود دارد؛ مشهور شوند و اعتبار جهانی کسب کنند. این آثار در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیدهاند و این بر اهمیت آنها میافزاید.
اما چرا ثبت جهانی جاذبههای تاریخی اهمیت دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، امروزه همه کشورهای دنیا بهدنبال این هستند که بتوانند از لحاظ تاریخ، فرهنگ و تمدن برای سرزمین خود مقام و موقعیتی کسب کنند و به عبارت سادهتر ریشههایشان را به جایی وصا نمایند. شناساندن جاذبههای تاریخی یک کشور به جهان در این زمینه میتواند کمک کننده باشد.
همچنین زمانی که نام یک جاذبه در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت میشود، دیگر این جاذبه تحت حفاظت تمام کشورهای عضو ان سازمان نیز قرار میگیرد و بنابراین راحتتر میتوان آن را حفظ کرد. بنابراین میتوان اینطور نتیجه گرفت که معرفی و شناساندن جاذبههای توریستی ایران مانند بناهای تاریخی و باستانی ساسانیان در استان فارس، همچون بیشاپور، فیروزآباد و سروستان، یک امر کاملا ضروری است.
کلام آخر
در مطلب چشم انداز باستان شناسی ساسانی فارس، درباره سه شهر تاریخی استان فارس یعنی سروستان، فیروزآباد و بیشابور که مجموعا هشت سایت تاریخی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو دارند حرف زدیم و بخشی از این جاذبهها را که مربوط به دوره حکومت ساسانیان در ایران است؛ معرفی کردیم. در پایان هم درباره ضروریت ثبت این آثار و شناساندنشان به جهان حرف زدیم.
اگر نکته دیگری درباره این موضوع وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد و یا اگر تجربه بازدید از چشمانداز باستانشناسی ساسانی فارس را دارید، آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران هم بتوانند از تجربیات شما استفاده کنند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و از خواندن آن لذت ببرید.
