استان زنجان: راهنمای جامع و بررسی کامل
راهنمای جامع سفر به استان زنجان
در شمال غرب کشور، یک استان بسیار زیبا، با آب و هوایی فوق‌العاده و مردمی مهمان نواز قرار دارد که مقصد مناسبی برای سفر نوروزی است. زنجان به عنوان یکی از مناطق آذربایجانی نشین ایران با استان‌‌های اردبیل، آذربایجان شرقی، گیلان، آذربایجان غربی و همدان همسایه است. استان زنجان بیشتر از اینکه شهرستان داشته باشد، دارای روستا و آبادی است. این استان 8 شهرستان، 18 بخش و 1210 روستا دارد.
زنجان هم جذابیت‌های طبیعی و هم جذابیت‌های تاریخی زیادی برای بازدید دارد. همچنین وجود غذا‌های محلی و فرهنگ جالب، جذابیت‌های سفر به این استان را زیادتر کرده است. فلات زنجان آب و هوای متغیری در نقاط مختلفش دارد. ارتفاعات آن دارای هوای سرد کوهستانی است درحالی که دره‌ها و جلگه‌ها آب و هوای معتدلی دارند. بنابراین انتخاب بهترین زمان سفر بستگی به آن نقطه از استان دارد که می‌خواهید به آن سفر کنید. سفر به استان زنجان در بهار برای بخش‌های جلگه‌ای و دره‌ها انتخاب مناسبی از نظر آب و هوایی به نظر می‌رسد. ضمن اینکه به دلیل عید نوروز و جشن‌های باستانی آن، شور و نشاط بیشتری در استان برپاست.
در مطلب راهنمای جامع سفر به استان زنجان قصد داریم این استان را به شما معرفی کنیم. ابتدا با تاریخ، فرهنگ و جغرافیای زنجان شروع می‌کنیم و سپس به معرفی جاذبه‌های گردشگری این منطقه خواهیم پرداخت. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
آشنایی با پیشینه استان زنجان
استان زنجان یک استان تاریخی است که قدیمی‌ترین شهرش هشت هزار سال قدمت دارد. قبل از اسلام مرکز این منطقه را زنگان یا زندیگان می‌خو‌اندند. بعدها که حکومت عرب‌ها در ایران آغاز شد آنها به دلیل تلفظ راحت‌تر، این منطقه را زنجان نامیدند. زنجان در حاشیه جاده ابریشم قرار گرفته و این دلیلی برای اهمیت این استان در طول تاریخ است. جالب است بدانید استان زنجان در مقطعی از حکومت قاجار خمسه نامیده می‌شد.
طبق آثار و بنا‌های تاریخی که در جای جای استان زنجان باقی م‌انده، این استان قدمت زیادی دارد و حداقل از قبل از حکومت اسلامی در ایران جزو مناطق مهم بوده است. طبق روایت حمدالله مستوفی اردشیر بابکان زنجان را بنا نهاده است. همچنین بر اساس روایت همین تاریخ نگار زبان قدیمی مردم زنجان پهلوی بوده است. جالب است بدانید زمانی که اعراب به ایران حمله کردند، مردم زنجان مقاومت زیادی از خود نشان دادند و به همین دلیل این منطقه تا حدود زیادی نابود شد و بعدها در طی چند دوره مرمت دوباره جان گرفت.
اگر چه قدمت استان زنجان بسیار زیاد است اما جاذبه گردشگری کمتری از دوران اولیه آن در دست است زیرا در طول جنگ‌ها و یورش‌های زیادی که بر ایران گذشته زنجان هم دچار آسیب شده و بسیاری از این نشانه‌ها در همین درگیری‌ها از بین رفته است.
آشنایی با فرهنگ استان زنجان
اگر چه مشترکاتی در فرهنگ و آداب و رسوم شهرها و روستا‌های مختلف زنجان وجود دارد اما به طور کلی این فرهنگ یکسان نبوده و در مناطق مختلف استان متفاوت است. یکی از ویژگی‌های مشترک زنجانی‌ها عزت و احترامی است که به مهمان می‌گذارند. در راستای همین مهمان نوازی دو رسم جالب نیز در بخش‌های مختلفی از استان زنجان وجود دارد. رسم اول اینکه میزبان، سفره غذا را آماده می‌کند، سپس اتاق پذیرایی را ترک کرده تا مهمان راحت باشد. بخشی دیگر از مردم استان زنجان این رسم را این گونه برگزار می‌کنند که سفره را آماده کرده و با فاصله از آن می‌نشینند تا مهمان غذا بخورد.
زنجانی‌ها هم مانند همه مردم ایران مناسبت‌های باستانی و مذهبی را به بهترین شکل ممکن برگزار می‌کنند. مردم این استان عروسی‌های خود را به شکل خاصی برگزار مینمایند. همچنین زنجانی‌ها ماه رمضان را نیز بسیار خاص برگزار می‌کنند، یکی از رسوم آنها در ماه رمضان جشن گرفتن روز مرگ ابن ملجم، قاتل حضرت علی است. از دیگر رسومی که در زنجان برگزار می‌شود می‌توان به شب یلدا، چهارشنبه سوری و ... است.
مردم زنجان در قدیم لباس سنتی خود را داشتهاند. لباس سنتی زنان این منطقه شامل سرپوش، تن‌پوش یا کوینگ، پاپوش (کفش‌های پاشنه کوتاهی که کوردی یاتی نام داشتند) و لباس سنتی مردان نیز شامل کلاه پوستی یا نمدی به عنوان سرپوش، کفش از جنس پوست گاومیش یا گاو به نام گیون و زیورآلات بوده است.
مردم هنرمند و خوش ذوق زنجان صنایع دستی زیادی دارند که می‌توان به عنوان یادگاری و سوغات از آنها استفاده کرد. بسیاری از این صنایع مانند چاقو، استفاده‌های روزمره نیز دارند. از میان صنایع دستی استان زنجان می‌توان به چاروق دوزی، فرش بافی، گلیم بافی، مسگری و چاقوسازی اشاره کرد. همچنین در میان غذا‌های محلی استان زنجان دو غذا بسیار مشهور هستند که در طول سفر به این استان به هیچ عنوان نباید فرصت امتحانشان را از دست بدهید. این غذاها آش ترش و جغوربغور نام دارند.
آشنایی با جغرافیای استان زنجان
استان زنجان در شمال غربی فلات ایران قرار گرفته است. بخش‌های مختلف ساتان زنجان دارای تنوع آب و هوایی است و این باعث شده تنوع گیاهی و جانوری در استان شده است. گونه‌های بسیاری از حیوانات وحشی، پرندگان مهاجر و آبزی‌ها در این منطقه زندگی می‌کنند. یک ناحیه بسیار بزرگ به نام انگوران در این استان وجود دارد که از 25 سال پیش تاکنون تحت حفاظت محیط زیست است.
جاذبه‌های طبیعی بسیاری از رودخانه‌‌های قزل اوزون، زنجان رود و شورکات گرفته تا غار‌های کته خور و خورمنه سر در این استان قرار دارد که ما در ادامه راهنمای جامع سفر به استان زنجان به معرفی این جاذبه‌های طبیعی در کنار جاذبه‌های تاریخی خواهیم پرداخت. زنجان معمولا دارای زمستان‌های سرد و برقی و تابستان و بهار دلپذیر با آب و هوای ملایم است و دقیقا به همین دلیل است که در ابتدای این مطلب بهترین زمان سفر به این استان از نظر آب و هوایی را بهار دانستیم. در این دو فصل می‌توانید از طبیعت زیبا و بکر زنجان لذت ببرید.
معرفی جاذبه های گردشگری استان زنجان
در این بخش از مطلب راهنمای جامع استان زنجان وقت آن رسیده که برخی از جاذبه های گردشگری این استان را به شما معرفی کنیم تا در صورتی که قصد سفر به زنجان را داشتید بتوانید از این راهنما استفاده کنید.
گنبد سلطانیه
- ثبت در فهرست آثار ملی: 15 دی 1310
- ثبت در میراث جهانی یونسکو: سال 2005
گنبد سلطانیه که قدمت آن به زمان حکومت ایلخانیان می‌رسد، در واقع آرامگاه آلجایتو است که به دستور خودش در شهر سلطانیه ساخته شد. این گنبد را باید یکی از مهم‌ترین معماری‌های دوره اسلامی در ایران دانست. هشت مناره در اطراف این گنبد آبی رنگ وجود دارد. سقف داخل اتاق‌ها هم با گچبری‌ها و آجر‌های رنگارنگ و آیات قرآن جلوه پیدا کرده است. جالب است بدانید که معماری این گنبد یک نقطه عطف در معماری دوره ایلخانی به حساب می‌آید.
پل میر بهاءالدین
- ثبت در فهرست آثار ملی: 18 مهر 1356
پل میربهاءالدین که قدمت آن به دوره قاجار باز می‌گردد، در شهر زنجان قرار داد. این پل که روی رودخانه زنجان رود قرار دارد توسط خیری به نام میربهاءالدین احداث شده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این پل در مسیر زنجان به کردستان قرار گرفته است. پل میربهاءالدین را از آجر ساختهاند و آنقدر استوار بوده است که از زمان ناصرالدین شاه تاکنون آسیبی به آن وارد نشده باشد. این پل دارای 100 متر طول و 6 تا 7 متر عرض است. در طاقی این پل تاریخ ساخت و ذکر یا علی نوشته شده است.
خانه ذوالفقاری
- تاریخ ثبت در فهرست آثار ملی: 25 اسفند 1375
یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی استان زنجان که باید در مطلب راهنمای جامع سفر به استان زنجان به معرفی آن بپردازیم، خانه ذوالفقاری مربوط به دوره قاجار است. این بنا که در یکی از محله‌های قدیمی زنجام به نام دالات آلتی ساخته شده، در قدیم به عنوان خانه مسکونی و اداری حکمران زنجان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. معماری این بنا از سبک گوتیک اروپایی الهام گرفته شده و پوشش سقف مجموعه شیروانی است، همچنین یک کلاه فرنگی به عنوان نورگیر در هسته مرکزی بنا قرار دارد. متاسفانه سر در زیبای خانه ذوالفقاری در سال‌های اخیر تخریب شده است.
بازار زنجان
بازار زنجان را باید طولانی‌ترین بازار سرپوشیده ایران دانست که قدمت آن به دوره حکومت قاجارها باز می‌گردد. ساخت بازار زنجان در زمان حکومت آغا محمد خان قاجار آغاز و در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار به پایان رسید. از ویژگی‌های معماری این بازار باید به تعدد سراها، کاروانسرا‌های درون شهری و راسته‌ها در آن اشاره کرد. همچنین مساجد و گرمابه‌هایی در این بازار وجود دارد که در سال 1324 به این مجموعه اضافه شده است.
بنای رخت شوی خانه
یکی دیگر از جاذبه‌های تاریخی استان زنجان بنای رخت‌شوی خانه نام دارد. این بنا در مرکز بافت تاریخی شهر زنجان قرار گرفته است. همانطور که از نام بنا پیداست، در قدیم مردم لباس‌های خود را در این مکان می‌شسته‌اند. امروزه نیز از آن به عنوان موزه مردم شناسی استفاده می‌شود. در گذشته که لوله کشی در خانه‌ها وجود نداشته، زنان مجبور بودهاند لباس‌های خود و خانواده را جایی بیرون از خانه مثلا در کنار رودخانه‌ها بشویند. اینکه خیرین زنجانی در آن زمان چنین جایی برای محافظت از زنان از سرمای زمستان ساختهاند، چیزی است که بسیاری از زنان در شهر‌های دیگر از آن محروم بودهاند. دوره ساخت این رخت‌شوی خانه به زمان قاجار و پهلوی باز می‌گردد.
حمام حاج داداش
اگر دوست دارید یکی از تاریخی‌ترین بنا‌های شهر زنجان را ببینید، حتما باید حمام حاج داداش را در لیست بازدید‌های خود قرار دهید. این حمام در بازار شهر زنجان روبه روی مسجد میرزایی قرار دارد. یک گنبد که روی چهار ستون سنگی قرار گرفته شاخصه اصلی معماری حمام حاج داداش است. ستون‌ها را هنرمندان همدانی به شکل بدن‌های مارپیچ و سر ستون مکعبی شکل درست کردهاند. از بنای این حمام که قدمتی 100 ساله دارد، درحال حاضر به عنوان سفره خانه استفاده می‌شود.
غار کتله خور
غار کتله خور که در شهرستان خدابنده قرار دارد، یک غار خشکی-آبی است. نام این غار از کوه کتله در استان زنجان گرفته شده است. این غار در سال 1331 توسط برخی از سرشناس‌ترین کوهنوردان ایرانی کشف شد. یک دهلیز چهار هزار متری با سقف کوتاه در ورودی غار کتله خور قرار دارد. همچنین در این غار بلورها و قندیل‌های با کیفیت زیادی دیده می‌شود. در حال حاضر از این غار در سه بخش ورزشی، تفریحی و فرهنگی استفاده می‌شود.
مجموعه تفریحی ائل داغی
در پایان بخش جاذبه‌های مطلب راهنمای جامع سفر به استان زنجان باید یک جاذبه تفریحی به نام ائل داغی را به شما معرفی کنیم. این مجموعه یک مکان کوهستانی است که در دامنه کوه گاووازنگ قرار دارد. از میان امکانات تفریحی این مجموعه می‌توان به آبشار مصنوعی، آلاچیق، پیست دوچرخه سواری، مجموعه ورزشی، چای خانه و رستوران اشاره کرد. نکته‌ای که باید بدانید این است که در معمولا در روز‌های تعطیل این مجموعه بسیار شلوغ می‌شود و ترافیک زیادی در مسیر آن وجود دارد. بنابراین در زمانی که برای رفت و آمد محاسبه می‌کنید، این مساله را نیز در نظر بگیرید.
بام استان زنجان
کنار تمام زیبایی‌های این استان صحبت درباره بلندترین قله استان و طبیعت بکرش خالی از لطف نیست، به واسطه تعریف پروژه سیرغ کوه‌های ایران برای استان زنجان قله بلقیس به عنوان بلندترین ارتفاع در این استان معرفی شد. چکاد بلقیس با ارتفاع 3342 متر به نامی که مردم کوهپایه‌های آن را صدا می‌زنند بالقز یا بالقیز یا به عبارتی دیگر عسل دختر یا هاچا داغی در این منطقه معروف است، اما وجه تسمیه این اسم بر روی این قله چیست؟ به دلیل بررسی‌های انجام شده بر فراز این قله و کشف آثاری از قلعه بلقیس یا برج دیدبانی بلقیس این نام گذاری صورت گرفته است. کوه بلقیس با فاصله هشت کیلومتری شمال‌شرقی تخت سلیمان و در فاصله ۱۸ کیلومتری شهر دندی واقع شده است. مرزمشترک دو استان زنجان وآذربایجان غربی می‌باشد. بام استان زنجان در سلسله جبال مغرب دریاچه ارومیه می‌باشد، در صورتی که هوا مساعد، صاف و آفتابی باشد از فراز این قله می‌توان قلل سهند و سبلان نیز مشاهده کرد. جهت مطالعه بیشتر درباره بام استان زنجان پیشنهاد می‌شود مقاله‌ی با عنوان قله بلیقس را مطالعه نمایید.
کلام آخر
در مطلب راهنمای جامع سفر به استان زنجان درباره تاریخ، فرهنگ، جغرافیا و جاذبه‌های گردشگری این استان حرف زدیم. اکنون می‌دانیم که زنجان چه پیشینه دور و دراز و چه فرهنگ غنی و زیبایی دارد. مردم استان زنجان بسیار مهماننواز هستند، بنابراین آشنایی با آنها در طول سفر می‌تو‌اند سفر شما را زیباتر کند. اگر تصمیم گرفتید با فرهنگ این مردم آئشنا شوید، سعی کنید به آن احترام بگذارید تا باعث ایجاد کدورت و ناراحتی در میزبان نشوید.
همچنین اگر در طول سفر خود به زنجان قصد خرید سوغات یا یادگار دارید، چه بهتر که این یادگارها را از میان صنایع دستی این استان انتخاب کنید. این کار هم فرهنگ و هنر مردم زنجان را به دیگر نقاط ایران اشاعه می‌دهد و هم به نوعی حمایت از صنایع دستی این مردم خواهد بود. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد.
عضویـــت در خبـــرنامه
تمامی حقوق برای هلدینگ دکووِل محفوظ می‌باشد.
