میدان امیر چخماق

بازدید از میدان امیر چخماق یزد

    در مطلب بازدید از میدان امیر چخماق یزد، قصد داریم شما را بیشتر با این میدان تاریخی زیبا آشنا کنیم، ابتدا به معرفی این مجموعه خواهیم پرداخت، سپس کمی درباره قدمت این سازه حرف خواهیم زد و پس از آن نیز درباره دیگر نکات مهم این میدان مانند مسیر دسترسی، بهترین زمان سفر و ... حرف خواهیم زد و در نهایت هم به معرفی جاذبه‌های گردشگری میدان خواهیم پرداخت. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.

میدان امیر چخماق یزد کجاست؟

    میدان امیر چخماق که به آن امیر چقماق نیز می‌گویند؛ یک مجموعه بناهای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی است که در قلب شهر زیبای یزد قرار دارد. یک حوض بزرگ با چند فواره و چند مجسمه در این میدان روبه‌روی تکیه قرار دارد. یزدی‌ها به این میدان میرچخماق می‌گویند و بسیاری از مراسمات عمومی مهم خود را در آن برگزار می‌کنند.

    یکی از مهم‌ترین مراسم‌هایی که در این میدان برگزار می‌شود، مراسم نخل‌گردانی در ماه محرم است. بسیاری از افراد این میدان را نماد شهر یزد می‌دانند زیرا از زمان ساختش تا امروز نقشی پویا و حیاتی در شهر داشته است. میدان امیر چخماق در شب نورپردازی‌های زیبایی دارد و که بر جلوه آن می‌افزاید. میدان امیر چخماق در استان یزد، شهر یزد، چهار راه شهدا، خیابان امام خمینی قرار دارد. میرچخماق به بافت تاریخی شهر یزد نزدیک است. به طوری که در یک روز می‌توانید هم از این میدان و هم از بافت تاریخی دیدن نمایید.

مختصری از تاریخچه میدان امیر چخماق یزد

    میدان امیر چخماق یزد یک میدان تاریخی به جا مانده از قرن نهم یعنی دوره حکومت تیموریان در ایران است. این میدان را امیر جلال‌الدین چخماق، یکی از سرداران مهم شاهرخ تیموری ساخته است. او زمانی که حاکم یزد شد همراه با همسرش یک مسجد بزرگ به نام مسجد جامع نو ساخت و رو به روی آن ساخت میدانی را آغاز کرد که آن را با میدان نقش جهان اصفهان مقایسه می‌کنند. نام مسجد را بعدها مسجد امیر چخماق و نام میدانگاه را نیز میدان امیر چخماق گذاشتند.

    به جز مسجد سازه‌های دیگری نیز اطراف میدان ساخته شده است که از میان آنها می‌توان به آب‌انبار، قنادخانه، بازار، خانقاه، كاروانسرا، حمام، چاه آب سرد و ... اشاره کرد. جالب است بدانید تا قبل از آغاز حکومت پهلوی برخی از مردم مردگانشان را در محوطه میدان دفن می‌کردند ولی از آن پس دیگر چنین اتفاقی نیافتاده است. در زمان صفویه تغییرات زیادی در میدان ایجاد شد. ساخت چهار سوقی روی کاروان‌سرا یکی از این تغییرات بود. همچنین مسجد و شبستان آن نیز در این زمان گسترش پیدا کرد.

    در زمان پهلوی نیز تغییرات زیادی در میدان ایجاد شد، خیابان‌کشی‌ها در این دوره انجام گرفت. در این دوره همچنین مسجد با میدان روبه‌روی حسنیه ادغام شد و بر اثر تغییر و تحولات دیگری نیز بدنه‌ای که در جنوب شرقی میدان قرار داشت نیز به عنوان تنها جداره باقی ماند. در واقع این جداره بدنه اصلی تکیه امیر چخماق است.

جاذبه های گردشگری میدان امیر چخماق یزد

    همانطور که در بالا هم ذکر شد بناهای تاریخی زیادی وجود دارد که در ادامه برخی از این بناها را به شما معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

تکیه امیر چخماق

    یکی از مهم‌ترین جاذبه‌هایی که می‌توانید در میدان امیر چخماق یزد ببینید، تکیه است. این تکیه  سه طبقه در سال 1330 به ثبت ملی رسیده است. این بنا در شرق میدان قرار دارد و زمانی شاهان در قسمت شاهنشین آن و بانوان در غرفه‌های آن استفاده می‌شده است. مراسم سوگواری و نخل‌برداری که یکی از مراسامات قدیمی یزدیان است که از قدیم الایام در این تکیه برگزار می‌شده است.

    در قسمت شاهنشین یک کتیبه وجود دارد که تاریخ 1258 هجری قمری روی آن ثبت شده است. بر اساس این تاریخ می‌توان قدمت این تکیه را حدود 180 سال دانست. این بنا دو مناره بزرگ دارد که در زمان قاجار به آن اضافه شده‌اند. در گذشته از این مناره‌ها برای خواندن اذان استفاده می‌شده است. همانطور که ذکر شد این تکیه از سه بخش تشکیل شده که بخش میانی کاشی‌کاری است و ارتفاع بیشتری نسبت به سایر بخش‌ها دارد.

آب انبار ستی فاطمه

    یکی دیگر از جاذبه‌هایی که می‌توانید در میدان امیر چخماق به بازدید از آن بپردازید، آب انبار ستی فاطمه است. این سازه که در ضلع شمالی میدان، جنب بازارچه حاجی قنبر، قرار دارد، با نام پنج بادگیری نیز شناخته می‌شود. از ویژگی‌های این بنا می‌توان به گنبد یک سر در آجری زیبا، گنبد، پنج بادگیر بلند هشت وجهی و ... اشاره کرد. آب انبار ستی فاطمه را باید یکی از معدود آب انبارهای شهر یزد دانست که پنج بادگیر دارد.

    بخش ورودی آب انبار سرپوشیده است و پس از اینکه از این بخش گذر کردید، به یک راه پله خواهید رسید که دارای دو بخش سر باز و سرپوشیده است. سقف این آب انبار از نوع ضربی و قوسی از نوع جناغی و مخزنی با پلان مدور است و دو ورودی دارد که یکی به میدان و دیگری به کوچه محل آب انبار باز می‌شود. آب انبار ستی فاطمه را در سال 1385 در فهرست آثار ملی ثبت کرده‌اند.

    شاید برایتان جالب باشد که بدانید در سال 1380 این آب انبار تبدیل به زورخانه شد و دلیل آن را باید در پیشرفت و تغییراتی دانست که در سیستم آبرسانی ایجاد شده است. در حال حاضر این زورخانه به عنوان بزرگ‌ترین زورخانه شهر یزد شناخته می‌شود که همه ساله مراسم گلریزان، انجام کشتی و حرکات ورزشی باستانی و پهلوانی را در آن می‌توان مشاهده کرد.

مسجد امیر چخماق

    مسجد امیر چخماق که با نام دهوک یا مسجد جامع نو نیز شناخته می‌شود، یکی دیر از جاذبه‌های گردشگری مهمی است که در میدان امیر چخماق یزد قرار دارد. زیبایی این مسجد به دلیل وجود کاشی‌کاری معرق و طاق‌های مقرنس زبان‌زد خاص و عام شده است. این مسجد را که از به همت امیر خچماق در طول دو سال ساخته‌اند؛ در سال 1341 به ثبت ملی رسانده‌اند. ساخت این مسجد تا سال 841 به طول انجامید.

    مسجد امیر چخماق دو ورودی دارد. یکی ورودی شرقی که به کوچه مسجد باز می‌شود و دیگری ورودی شمالی که در میدان قرار دارد. جلوی ورودی مسجد یک سنگ قرار دارد که روی آن با خط نسخ، متن یک وقف نامه نوشته شده است. این مسجد شبستان زمستانی تزئین شده با سنگ مرمر و تابستانی دارد و به رسم بیشتر سازه‌های قدیمی در یزد، بادگیرهای بسیار زیبایی نیز در مسجد وجود دارد.

    مسجد جامع نو دارای یک گنبد است که روی کمربند آن عبارت «السلطان ضل الله» به خط کوفی نقش بسته است. روی دو طرف صفه آن نیز دو کتیبه وجود دارد که روی یکی از آنها عبارت «ولی الله التوفیق» نوشته شده و نوشته کتیبه دیگر را کسی تا به حال موفق به خواندنش نشده است. یک کتیبه دیگر هم در سر در شرقی مشاهده می‌شود که روی کاشی معرق به خط ثلث درست شده است. روی گنبد مسجد که با کاشی سبز رنگ تزئین شده است نیز کتیبه‌هایی به خط کوفی می‌توانید مشاهده کنید.

    این مسجد مناره ندارد و جالب است بدانید براساس روایات تاریخی آن دسته از مساجدی که بانی ساختشان زن بوده است، مناره نداشته‌اند. البته یک روایت دیگر نیز وجود دارد که براساس آن عدم وجود مناره برای اتحاد بین شیعه و سنی است زیرا برای مساجدی که شیعیان می‌سازند دو مناره و برای مساجدی که اهل سنت می‌سازند یک مناره قرار می‌دهند و زمانی که مسجدی را بدون مناره می‌سازند قصد دارند فضایی فراهم کنند که هم شیعیان و هم سنی‌ها بتوانند از آن استفاده نمایند.

آرامگاه ستی فاطمه

    ستی فاطمه همسر سردار امیر چخماق بود که همراه با او بخش زیادی از سازه‌های موجود در میدان امیر چخماق را ساخت. او که به بی بی فاطمه خاتون نیز مشهور بود یکی از زنان بزرگ و پاکدامن زمان خود شناخته می‌شود که همراه با همسرش بناهای عام‌المنفعه زیادی را در شهر بزد ساخت که از میان آنها می‌توان به مسجد جامع امیر چخماق، گرمابه، خانقاه، رباط، کاروان‌سرا، حفر چندین حلقه چاه و ... اشاره کرد.

    زمانی که این زن خیّر دار فانی را وداع گفت، آرامگاهش را در میدان امیر چخماق، جایی که خیلی دوستش داشت، ساختند. این آرامگاه در یک کوچه، در شمال میدان قرار گرفته است. در کتاب جامع مفیدی درباره این آرامگاه آمده است: «به قرب بازار محله میرچقماق در حوالی خانقاه امیر معظم‌الیه، گنبدی به جهت مدفن خود بنا فرمود و به کاشی الوان مزین کرد و مرحومه مذکوره در آنجا مدفون است. همچنین آسیابی را بر بقعه خود وقف فرمود و حاصل آن هرساله مقدار ۸۰۰ من به وزن شاه آرد گندم است که یک‌دهم صرف آرامگاه مذکور می‌شود.»

    این آرامگاه در واقع یک اتاق گنبددار است که با کاشی‌های سبز رنگ تزئین شده است. پوشش داخلی از جنس سنگ است و کاشی‌کاری‌های معرقی در مقرنس‌های آن دیده می‌شود. از دیگر جاذبه های گردشگری که در میدان امیر چخماق یزد وجود دارد می‌توان به بازار حاجی قنبر، نخل امیر چخماق، آب انبار تکیه امیر چخماق و ... اشاره کرد.

کلام آخر

    در مطلب بازدید از میدان امیر چخماق یزد، هر آنچه را که باید قبل از بازدید درباره این جاذبه مهم گردشگری در یزد بدانید، بیان کردیم. حالا آماده بازدید هستید. توجه داشته باشید این میدان یکی از ارزشمندترین یادگارهایی است که از دوره تیموریان در شهر یزد باقی مانده است. پس در صورتی که برای بازدید از آن به یزد سفر کردید حتما از این گنجینه تاریخی ارزشمند نگهداری فرمایید.

    بهترین زمان بازدید از میدان امیر چخمماق یزد را باید پاییز تا اوایل بهار دانست. زیرا در این ایام شهر یزد آب و هوای معتدلی دارد و سفر به آن و گردش در شهر لذت‌بخش است. سعی کنید بازدیدتان را به گونه‌ای برنامه‌ریزی نمایید که یتوانید از تمام جاذبه‌های موجود در این میدان و اطراف آن دیدن کنید تا لذت سفرتان دوچندان شود.

    در پایان بازدید هم گشتی در بازار جاجی قنبر بزنید و غذایی هم در این بازار نوش جان کنید. همچنین اگر قصد تهیه سوغات و یادگاری از سفر یزد را دارید این بازار جای مناسبی برای شماست. اگر نکته دیگری درباره میدان امیرچخماق یزد وجود دارد که در این نوشته بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.