قله اورست: راهنمای جامع و بررسی کامل

قله اورست

    قله اورست به دلایلی کوهنوردان زیادی را به خود جلب کرده است. دو مسیر عمده برای صعود به این قله وجود دارد که یکی از سمت نپال و مسیر جنوبی است و دیگری از سمت شمال و از بخش تبت به سمت قله هدایت می‌شود. صعود به قله اورست از مسیر استاندارد با توجه به خدماتی که ارائه می‌شود دشواری و سختی تکنیکی خاصی ندارد اما، بیماری ارتفاع، آب و هوا، باد و البته بهمن و عبور از یخ‌شارهای خومبو از جمله عوامل مهم خطرات به شمار می‌روند.

نامگذاری قله اورست

    قله اورست در مز چین و نپال قرار دارد. بنابراین طبیعی است که نام‌های نپالی و تبتی داشته باشد. ساگارتاما به معنای سر آسمان نام نپالی و کومولانگما به معنای مادر مقدس نام تبتی این کوه است. در سال ۱۸۵۶ طرح نقشه‌برداری مثلثی بزرگ هند آغاز شد که در جریان آن قله اورست را هم به صورت رسمی شناسایی کردند و نام 15 را روی این قله هشت هزار متری گذاشتند.

    چند سال بعد نام جرج اورست که یک جغرافیدان و نقشه‌بردار اهل ولز بود توسط رئیس وقت ممیزی بریتانیا روی این قله گذاشته شد. اعتراضات زیادی درباره اینکه نباید نام بیگانه برای این کوه استفاده شود صورت گرفت. مثلا در دهه ۱۹۶۰، دولت نپال که اصرار داشت نامی نپالی جایگزین اورست شود، نام رسمی ساگارماتا را روی این کوه گذاشت. همچنین در سال  ۲۰۰۲، روزنامه پیپلز دیلی در یک مقاله متذکر شد که نام چینی این کوه که از ۲۸۰ سال پیش در نقشه‌های چینی آورده شده و نسبت به نام انگلیسی قدیمی‌تر است؛ باید استفاده شود.

تاریخچه اولین صعودها

    اولین تلاش ثبت شده برای رسیدن به قله اورست توسط کوهنوردان انگلیسی به انجام رسیده است. با توجه به اینکه کشور نپال به کوهنوردان خارجی اجازه ورود به کشور را نمی‌داد، تلاش‌های زیادی از جانب کوهنوردان انگلیسی از روی یال شمالی و از سمت تبت به انجام رسید. بعد از تلاش سال 1921 که کوهنوردان توانستند به ارتفاع 7000 متر رسیدند در تلاش سال 1922 توانستند تا ارتفاع 8320 متر رسیدند و به این ترتیب اولین انسانی که توانست به ارتفاع بالای 8000 متر رسید. سال 1924 بزرگترین و رازآلودترین اتفاق در روی قله اورست رخ داد: جورج مالری (George Mallory) و آندره اروین (Andrew Irvine) در 8 ژوئن آخرین تلاش بر روی قله را انجام دادند اما هیچ وقت برنگشتند و این باعث ایجاد شک و شبهه‌ای شد که آیا توانستند به قله دست یابند یا خیر. اولین صعود رسمی اورست توسط ادموند هیلاری (Edmund Hillary) و تنزینگ نورگای (Tenzing Norgay) در سال 1953 رخ داد که از مسیر جنوبی توانستند به قله دست یابند. نورگای در سال 1952 با همراهی یک اکسپدیشن سوئیسی به ارتفاع 8595 متری دست یافتند. همچنین در 25 می 1960 یک تیم چینی وانگ فوژو (Wang Fuzhou)، کو ینوها (Qu Yinhua) و گونپو (Gonpo) اولین صعود جبهه شمالی را به انجام رساندند.

همچنین در ادامه به دیگر صعودهای رخ داده بر روی اورست نیز اشاره می‌کنیم: 

• قله شمال شرقي اصلي 8383 متر: نخستين صعود: هيئت انگلستان- راسل بروس (زلاند نو) هري تايلور. تاریخ صعود 6 آگوست 1988
• قله شمال شرقي فرعي 8180: نخستين صعود: هيئت انگلستان- پيتر بوردمن، جو تاسكر. تاریخ صعود: 17 می 1982
• قله غربي 8296 متر:نخستين صعود: هيئت اسلووني- دژان پدوژك، رومان روباس. تاریخ صعود: 12 می 1979

اندازه گیری ارتفاع اورست

    در نقشه‌برداری‌های سال 1856، ارتفاع اورست ۸۸۴۰ متر گزارش شد اما اخیرا این ارتفاع را ۸۸۴۸ متر اعلام کرده‌اند. حتی با این وجود هنوز هم اختلافاتی در اندازه‌گیری بین کشورها و سازمان‌های مختلف وجود دارد. برای مثال در سال 2005 میلادی، سازمان ملی نقشه‌برداری جمهوری خلق چین، کار نقشه برداری، اندازه‌گیری و محاسبه اورست را انجام داد و ارتفاع آن را به طور رسمی ۸۸۴۴۴۳ متر اعلام کرد. این سازمان ادعا دارد این دقیق‌ترین اندازه‌ای است که تاکنون برای ارتفاع این کوه اعلام شده است. یک توده برف و یخ در حدود 3 متر همیشه روی این قله وجود دارد که به نظر می‌رسد چینی‌ها در محاسبه خود این مقدار را از کل ارتفاع کم کرده‌اند.

    اولین بار در سال ۱۹۵۵ در یک پروژه نقشه‌کشی هندی که در آن از دوربین تئودولیت استفاده می‌شد، ارتفاع این کوه را ۸۸۴۸ اعلام کردند. در سال 1975 یک تیم چینی، بار دیگر این اندازه‌گیری را انجام داد و ارتفاع قبلی را تایید کرد. در هر دوی این موارد ارتفاع کلاهک برفی را هم حساب کرده بودند.

    در سال ۱۹۹۹ یک هئیت دیگر اندازه‌گیری را با کمک جی پی اس انجام دادند و ارتفاع اورست را 8850 متر اعلام کردند. اما جالب است بدانید هیچ کدام از این ارتفاعات توسط دولت نپال به رسمیت شناخته نشد. در نهایت در سال 2010 پس از چندین سال اختلاف، چین و نپال بر سر ارتفاع ۸۸۴۸ متری توافق کردند. اما در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۲۰، بار دیگر یک گروه متخصص از تبت و نپال کار اندازه‌گیری را انجام دادند و عدد دقیق ۸۸۴۸.۸۶ متر را به عنوان ارتفاع رسمی کوه اورست اعلام کردند.

به منطقه مرگ خوش آمدید!

    تحمل بدن انسان تا حدی است و فراتر از این حد را نمی‌تواند تحمل کند. ارتفاع و عمق دریا می‌تواند تحمل انسان را در هم بشکند چرا که امکان دارد در این سطح اکسیژن کافی به مغز و ریه نرسد. بنابر همین دلیل شاید صعود به یک قله هشت هزار متری شجاعت زیادی بخواهد. در ارتفاعات بالای کوه اکسیژن بسیار کم است و امکان دارد قرار گرفتن در آن موجب مرگ بدن، از بین رفتن سلول‌ها، خطر حمله‌ قلبی و سکته شود.

    شاید با خواندن خطوط بالا به این نتیجه برسید که صعود به اورست یعنی وارد شدن به منطقه مرگ. این در صورتی است که کوهنورد از نظر روحی و جسمی و همچنین داشتن امکانات لازم دچار ضعف باشد. مثال بارز آن کوهنوردانی هستند که در ابتدای کار به صعود به اورست پرداختند و تجربه کافی برای این کار نداشتند و جانشان را از دست دادند.

فجایع اورست

فاجعه 1996

    در 10 و 11 می 1996، 8 کوهنورد از اکسپدیشن‌های مختلف در طی تلاشی که در 10 می برای رسیدن به قله انجام دادند گرفتار کولاک و طوفان شدند. در طول فصل 1996، 15 نفر بر روی قله اورست جان خود را از دست دادند. این اتفاق بیشترین تعداد تلفاتی بود که به خاطر یک شرایط هوایی و در یک فصل صعود در کوه اورست رخ داده بود، تا زمانی که 16 نفر در بهمن رخ داده در سال 2014 جان خود را از دست دادند. در آن روزها سوالات و حجمه زیادی بر روی تجاری شدن مسیرهای کوهنوردی رخ داد.

    جان کراکوئر (Jon Krakauer) که خبرنگار بود، در مقاله‌ای که در مجله آوت ساید چاپ شد، تجربیات خود از سال 1996 را در قالب کتاب پر فروشی به نام Into Thin Air به چاپ رساند که در آن به شدت از آناتولی بوکریف (Anatoli Boukreev) به انتقاد پرداخته بود. یک سال بعد بوکریف در جوابیه انتقال کراکوئر کتاب The Climb را چاپ کرد و اینگونه مباحثه گسترده‌ای در جامعه کوهنوردی پیرامون این اتفاق آغاز شد. بعدهای بوکریف به خاطر شرکت کردن در عملیات امداد نجات در ارتفاع بالا از جانب فدراسیون کوهنوردی آمریکا نشان دیوید را دریافت کرد.

    در می 2004، کنت مور (Kent Moore)، فیزیکدان، و جان سمپل (John L. Semple)، یک جراح، از دانشگاه تورنتو به انجام تحقیقاتی بر روی شرایط هوایی در 11 می پرداختند و که نتایج تحقیقات آنها نشان می‌داد شرایط هوایی سبب افت درصد اکسیژن در هوا به 14% شده بود.

    یکی از نجات یافتگان بک ویدرز بود، کوهنورد آمریکایی که مشتری یک شرکت نیوزلندی بود. ویدرز در 275 متری کمپ 4 در ارتفاع 7950 متر رها شد. وی بعد از گذران یک شب در کوهستان و در هوای باز توانست خود را به کمپ 4 بازگرداند که نتیجه آن نیز سرما زدگی خیلی شدید و تاری دید بسیاری زیاد به دلیل برف کوری بود. بعد از اینکه وی به کمپ 4 رسید کوهنوردان شرایط وی را بررسی کردند و وی را در این کمپ به حال خود رها کردند تا بمیرد. البته وی نجات پیدا کرد و این را مدیون ارتش نپال بوده است.

مسیرهای صعود

    صعود به اورست دو مسیر اصلی دارد که عبارتند از یال جنوب شرقی و یال شمالی که اولی از نپال و دومی از تپت امکان صعود دارند. در بین این دو مسیر نیز مسیر جنوب شرقی چالش کمتری دارد و به طور معمول برای صعود انتخاب می‌شود. این همان مسیری است که ادموند هیلاری و تنزیگ نورگای نیز برای انجام اولین صعود در سال 1953 انتخاب کردند و اولین مسیر از بین 15 مسیر منتهی به قله اورست به حساب می‌آیند. البته عوامل سیاسی نیز در انتخاب مکرر مسیر جنوب شرقی از آنجایی که دولت چین محدودیت‌های مرزی فراوانی دارد نیز موثر بوده است.

    بسیاری از تلاش‌های برای صعود به این قله در می انجام می‌گیرد، به عبارتی قبل از فرارسیدن فصل مونسون تابستان صعودها باید انجام شوند. در فصل مونسون از نوارهای شمالی‌تر جت استریم‌ها به سمت قله فرود می‌آیند و سرعت باد بسیار بالا امکان صعود را از بین می‌برد. بعضی اوقات صعودهای در فصول سپتامبر و اکتبر یعنی بعد از فصل مونسون نیز انجام می‌گیرند که به دلیل حجم برف انباشته و هوایی با پایداری کمتر تلاش برای صعود به قله دشوارتر می‌شود.

یال جنوب شرقی

    صعود به قله اورست از یال جنوب شرقی با پیاده روی به سمت کمپ اصلی در ارتفاع 5380 متری از بخش جنوبی اورست آغاز می‌شود. معمولا کوهنوردان با استفاده از پرواز از کاتماندو به سمت لوکلا حرکت می‌کنند و از نامچه بازار عبور می‌کنند. سپس مسیر پیاده روی به سمت کمپ اصلی که ممکن است بین 6 تا 8 روز به طول انجامد را طی می‌کنند و این مساله سبب هم هوایی هر چه بهتر افراد نیز می‌شود تا درگیری بیماری ارتفاع نشوند.

    حمل تجهیزات و وسایل کوهنوردان نیز در طول مسیر توسط یاک، زوپکیوس (ترکیب یاک و گاو) و بابران تا یخچال خومبو انجام می‌گیرد. در اولی صعود اورست در سال 1953 بیش از 400 نفر وظیفه حمل تجهیزات تیم را بر عهده داشتند و مسیر حرکت آنها از دره کاتماندو آغاز می‌شد از آنجایی که هیچ جاده‌ای منتهی به این منطقه وجود نداشت.

    از کمپ 1، کوهنوردان مسیر خود را به سمت پایه رخ لوتسه و از طریق CWM شرقی، جایی که کمپ ABC در ارتفاع حدود 6500 متر بنا شده است طی می‌کنند. CWM شرقی حالت دشت مانند دارد که با یک شیب کم شما را به سمت کمپ‌های بالاتر هدایت می‌کند. البته وجود یک شکاف یخی خیلی بزرگ در بخش مرکزی این دشت سبب می‌شود که کوهنوردان از راست‌ترین بخش دشت حرکت خود را به سمت بالا ادامه دهند و حتی تا نزدیک کمپ نوپوتسه که با نام گوشه نوپوتسه شناخته می‌شود نیز پیش می‌روند. این قسمت از مسیر را همچنین دره سکوت نیز می‌نامند. دلیل این نامگذاری این است که وجود ارتفاعات بلند در اطراف شدت از وارد شدن باد جلوگیری می‌کند پس یک روز بدون باد در این منطقه می‌تواند به شدت برای کوهنوردان گرم باشد.

    از بالای کمپ ABC کوهنوردان با استفاده از طناب ثابت صعود رخ لوتسه را ادامه می‌دهند تا به کمپ 3 در ارتفاع حدودو 7470 متری دست یابند. از آنجا 500 متر دیگر تا کمپ 4 در ارتفاع 7920 متری فاصله است. از کمپ 3 به 4، کوهنوردان معمولا با دو چالش عمده مواجه هستند: باند زرد (Yellow Band) و ژنو اسپور (Geneva Spur). ژنو اسپور سنگی سندانی شکل و سیاه است که در سال 1952توسط اکسپدیشن سوئیسی نامگذاری شده است. در بالای این بخش سنگی طناب ثابت برای کوهنوردان کار گذاشته می‌شود. بخش نوار زرد هم نیاز به 100 متر طناب ثابت برای ایمن سازی و عبور از آن دارد.

    در شانه جنوبی کوه، کوهنوردان به منطقه مرگ وارد می‌شوند. معمولا کوهنوردانی که به ارتفاعات صعود می‌کنند توانایی ماندن در این ارتفاع را به مدت بیش از دو یا سه روز را ندارند. به همین دلیل است که هوای صاف و باد کم معمولا در تصمیم گیری کوهنوردان برای صعود به قله از اهمیت بسیاری بالایی برخوردار است. در بسیاری از موارد اگر هوای هر چند کوتاه و خوب وجود نداشته باشد کوهنوردان مجبور به بازگشت حتی تا کمپ اصلی هستند.

    از کمپ 4، کوهنوردان در نیمه شب تلاش خود را برای رسیدن به قله آغاز می‌کنند. این تلاش با هدف صعود به قله‌ای که 1000 متر بالاتر از کوهنوردان است در طی یک تلاش 10 تا 12 ساعته هستند. کوهنوردان ابتدا به مکانی با نام بالکن در ارتفاع حدود 8400 متر می‌رسند. اینجا محلی است که امکان استراحت در آن وجود دارد و معمولا وقتی که آفتاب نوک قله را روشن کرده است کوهنوردان به این منطقه می‌رسند. در ارتفاع 8750 متر هم یک گنبد یخی که به اندازه یک میز غذا خوری است نشان از نزدیک شدن به قله از سمت جنوبی است.

    در ادامه مسیر از این بخش یه یال تیز جنوب شرقی می‌رسند که به عنوان تراورس کورنیس (Cornice traverse) شناخته می‌شود. این بخش از مسیر را می‌توان به این ترتیب توصیف کرد، اگر از این بخش سقوط کنید به حدود 2400 متر پایین‌تر خواهید رفت و به اول رخ کانگشونگ خواهید رسید. در انتهای تراورس به یک سنگ 12 متری، قدمگان هیلاری، در ارتفاع 8790 متر خواهید رسید.

    هیلاری و تنزینگ اولین کسانی بودند که این سنگ را با تجهیزات کاملا بدوی یخ‌نوردی و طناب صعود کردند. امروزه، کوهنوردان صعود را به کمک طناب ثابتی که قبلا توسط شرپاها قرار داده شده است صعود می‌کنند. در بالای این پله، مسیر تقریبا بدون مشکل به سمت قله ادامه می‌یابد که در سال‌های اخیر ترافیک این بخش از مسیر برای بسیاری از کوهنوردان مشکل‌ساز بوده است.

یال شمالی

    یال شمالی از سمت شمال کوه اورست و از تبت آغاز می‌شود. اکسپدیشن‌ها معمولا پیاده‌روی به یخچال رونگ‌بوک (Rongbuk) آغاز می‌کنند و کمپ اصلی در ارتفاع 5180 متری از سطح دریا بر روی سطوح خاکی زیر یخچال قرار گرفته است. برای رسیدن به کمپ 2 کوهنوردان مسیر مورن میانی یخچال شرقی رونگ‌بوک را صعود می‌کنند تا به کمپ چانگتسه (Changtse) در ارتفاع حدود 6100 متری برسند. کمپ 3 یا ABC در زیر کاسه شمالی در ارتفاع حدود 6500 متر قرار گرفته است. برای رسیدن به کمپ 4 کوهنوردان باید با استفاده از طناب ثابت مسیر را برای رسیدن به ارتفاع حدود 7010 متری صعود کنند. از این بخش مسیر سنگی برای رسیدن به کمپ 5 در ارتفاع حدود 7775 متر آغاز می‌شود. مسیر به شکلی است که به شکل مورب از یال و بخش شمالی حرکت می‌کنند تا به نوار زرد (Yellow Band) که محدوده کمپ 6 در ارتفاع حدود 8230 متری است برسند. این اینجا کوهنوردان تلاش نهایی برای رسیدن به قله را انجام می‌دهند.

    در اولین گام کوهنوردان برای رسیدن از ارتفاع 8501 به ارتفاع 8534 باید تراورس خطرناکی را طی کنند که سخت‌ترین بخش مسیر نیز همین قسمت است، در گام دوم از ارتفاع 8577 تا 8626 صعود می‌کنند، صعود از روی نردبانی انجام می‌شود که از سال 1975 تا به اکنون در آنجا قرار گرفته است. در بالای این نردبان مسیری با شیب 50 درجه کوهنوردان را به سمت قله هدایت می‌کند.

هزینه صعود به قله اورست

    به صورت دقیق نمی‌توان عددی را به عنوان هزینه صعود به قله اورست عنوان کرد زیرا در هزینه‌ها هر سال تغییراتی ایجاد می‌شود. اما تقریبا می‌توانید بدون در نظر گرفتن هزینه هواپیما، حدودا ۳۰ الی ۷۰ هزار دلار برای این صعود در نظر بگیرید. درواقع فتح قله اورست به نوعی فعالیت توریستی تبدیل شده است. کسانی که دوست دارند هیجان و ماجراجویی را در زندگی خود تجربه کنند می‌توانند به سراغ فتح اورست بروند و برای اینکه خطری آنها را تهدید نکند از راهنما استفاده کنند.

    شرکت‌های کوهنوردی با امکانات و تجربه‌ای که در دست دارند، کوهنوردان آماتور را هم جذب این قله می‌کنند. در هر صورت برای صعود به قله اورست باید مجوز داشته باشید. هزینه دریافت این مجوز 10 هزار دلار است. اما اگر بخواهید به صورت گروهی این صعود را انجام دهید تخفیف شامل حالتان خواهد شد و 8 هزار دلار بابت مجوز خواهید پرداخت. البته برای اینکه بتوانید این مجوز را دریافت نمایید، باید قوانین زیادی را پشت سر بگذارید. یکی دیگر از هزینه‌هایی که در این صعود خواهید داشت، هزینه خدمات در طول مسیر است که بیشتر آماتورها به آن نیاز پیدا می‌کنند. این خدمات شامل مواردی همچون کمپ، خورد و خوراک، راهنما، حمل و نقل و... می‌شود.

    همچنین برای اینکه بتوانید باربر استخدام کنید تا وسایلتان را حمل کند باید هزینه پرداخت کنید. در مورد تجهیزاتی که باید همراهتان باشد نیز بهتر است بهترین کیفیت و درجه هر وسیله‌ای را خریداری نمایید تا در طول مسیر دچار مشکل نشوید.

لوازم مورد نیاز برای صعود به قله اورست

    برای صعود به قله اورست یا به طور کلی برای انجام ورزش کوهنوردی به صورت حرفه‌ای تجهیزاتی نیاز دارید که در ادامه لیستی از این تجهیزات ارائه خواهیم کرد.

 دانستنی‌هایی درباره قله اورست

• دو کوهنورد به نام‌های آپا شرپا و پوربا تاشی پس از چهار بار تلاش توانستند در تاریخ ۱۰ می ۱۹۹۰ نام خود را به عنوان اولین صعودکنندگان موفق به قله اورست ثبت کنند.
• بک روزنامه نگار و راهنمای کوهنوردی به نام دیو هان رکورددار بیشترین صعود به قله اورست است. او تاکنون 15 بار این قله را فتح کرده است.
• در میان فاتحان ایرانی اورست باید از عظیم قیچی ساز یاد کنیم که بدون کمک کپسول اکسیژن توانست این قله را فتح کند. او قبل از آن یک بار در سال 1384 با کمک کپسول اکسیژن این صعود را انجام داده بود و در سال 1394 این کار را بدون کپسول اکسیژن تمام کرد.
• اولین زن ایرانی که توانست قله اورست را فتح کند؛ فرخنده صادق نام داشت.
• بیش از ۵ هزار کوهنورد تا امروز موفق به فتح قله اورست شدند که در لیست نام آنها کودک ۱۳ ساله، فرد نابینا و زنی ۷۳ ساله هم دیده می‌شود.
• مسن‌ترین کوهنوردی که توانست موفق به فتح قله اورست شود، یک کوهنورد ژاپنی 80 ساله بود که این صعود را در سال 2013 انجام داد.
• در تمام سال‌های صعود به قله اورست از بین هر 100 نفر کوهنورد 4 نفر جان خود را از دست می‌دادند و به طور کلی در حال حاضر 200 جسد در این کوهستان دفن شده است.

کلام آخر

    در مطلب قله اورست: راهنمای کامل و بررسی جامع ابعاد مختلف این قله زیبا و پر طرفدار در جهان را مورد بررسی قرار دادیم. در حال حاضر جدا از هیمالیا نوردان و کوهنوردانی که علاقمند به فتح قلل 8 هزار متری هستند؛ افرادی که به دنبال ماجراجویی در زندگی خود می‌گردند هم راهی فتح این قله می‌شوند. به همین دلیل قله اورست به عنوان یکی از منابع درآمدزای صنعت گردشگری در کشور نپال به حساب می‌آید. بیشتر مردم جهان کشور نپال را به واسطه اورست می‌شناسند اما باید به این نکته تاکید کرد که جاذبه‌های فراوان گردشگری در این کشور وجود دارد که اورست تنها یکی از آنهاست. اگر نکته دیگری درباره قله اورست وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران نیز بتوانند از آن استفاده کنند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و از خواندن آن لذت برده باشید.