کاخ آپادانای شوش

کاخ آپادانای شوش کجاست؟

    در پاسخ به این سوال که کاخ آپادانا کجاست باید گفت، کاخ آپادانای شوش در استان خوزستان، شهر شوش، در محدوده قلعه شوش قرار دارد. شوش را یکی از کهن‌ترین شهرهای جهان می‌دانند تا جایی که حتی برخی اعتقاد دارند نخستین نشانه‌های تمدن بشری را باید در شهر شوش جستجو کرد. بنابراین طبیعی است که جاذبه‌های تاریخی بسیار زیادی در این شهر وجود داشته باشد.

    آپادانا درواقع یک نام تاریخی برای کاخ‌هایی است که در تالارهایش ستون‌های فراوان دارد. نمونه این کاخ‌ها، آپادانایی است که در تخت جمشید وجود دارد. این قصر از بخش‌هایی مانند تالار بار عام، حرم‌سرا، دروازه، کاخ پذیرایی و همچنین سه حیاط مرکزی تشکیل شده است.  دیوارهای داخلی کاخ را با آجر لعاب‌دار منقوش که طرح‌هایی مانند سپاه جاویدان، شیر بالدار و نقش گل نیلوفر آبی دارند تزئین کرده‌اند. آنچه از این آجرهای لعابدار باقی مانده است را در برخی از موزه‌ها نگهداری می‌کنند.

    کاخ زمستانی داریوش را باید بسیار وسیع دانست. از مجموع آنچه که تاکنون کشف شده است، ۱۱۰ اتاق و تالار  و همچنین 6 حیاط وجود دارد. همچنین یک کتیبه مربوط به اردشیر دوم در محوطه این کاخ پیدا شده است که نوشته روی این کتیبه نیز از قول همین پادشاه است که فرایند ساخت این کاخ را توضیح داده است.

    این کاخ زیبا  ۱۰ هزار و ۴۳۴ متر مربع مساحت دارد و معماری آن را باید نه تنها شگفت‌انگیز در دوره خودش بلکه در تمام دوران دانست. اگرچه تمام این کاخ عظیم کشف نشده است اما کارشناسان اعتقاد دارند، این کاخ یک عمارت کوش مانند با سه عنوان بوده که شمار زیادی اتاق و تالار هم داشته است. یک تالار در مرکز این قصر زمستانی وجود دارد که به تالار مرکزی معروف است. در این تالار 36 ستون قرار دارد که ارتفاع این ستون‌ها را بیش از 20 متر تخمین زده‌اند.

    یکی دیگر از ویژگی‌های معماری این کاخ، وجود سکویی است که انگار تمام بنا را روی آن ساخته‌اند. این سبک را می‌توان در تخت جمشید هم مشاهده کرد. تمام کاخ‌هایی که در تخت جمشید قرار دارند روی یک صفحه سنگی ساخته شده‌اند. همانطور که ذکر شد کاخ آپادانای شوش بسیار وسیع است و بنابراین مسطح کردن و سنگ فرش کردن چنین سطحی نیاز به وقت، هزینه و انرژی بسیار زیاد است.

مختصری از تاریخچه کاخ آپادانا شوش

    شهر شوش یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان است بنابراین جاذبه‌های تاریخی فراوانی در آن یافت می‌شود که یکی از این جاذبه‌ها کاخ آپادانا نام دارد. این قصر زمستانی در زمان پادشاهی داریوش یعنی حدود سال‌های 515 تا 521 قبل از میلاد ساخته شده است.  داریوش بزرگ این سازه را بر روی بقایای به جا مانده از خرابه‌های ایلامی ساخت و حکومت جدید خود را پایه‌گذاری کرد. اگرچه او از کاخ آپادانا به عنوان مقر اصلی خود استفاده می‌کرده است اما پادشاهان پس از او از این قصر به عنوان کاخ زمستنانی‌شان بهره می‌برده‌اند.

    در تاریخچه کاخ آپادانا شوش آمده است که در سال 461 قبل از میلاد، یعنی در زمان پاشاهی اردشیر یکم هخامنشی، بخش‌های زیادی از این بنا در آتش‌سوزی دچار آسیب شد اما اردشیر دوم در سال ۳۵۹ پیش از میلاد این بخش‌های آسیب دیده را بازسازی کرد و بار دیگر کاخ را به شکوه اولیه‌اش باز گرداند. کاخ آپادانا اما سرانجام به سرنوشت بسیاری دیگر از کاخ‌های هخامنشی دچار شد و اسکندر مقدونی آن را به نابودی کشاند.

    دیگر خبری از این سازه که روزگاری شکوه و عظمتش زبان زد خاص و عام بود، نبود، حتی نامش را همه به فراموشی سپرده بودند و برای قرن‌های متمادی زیر خاک مدفون ماند. تا اینکه در سال ۱۸۸۰ میلاد یک گروه باستان‌شناس اهل فرانسه این جاذبه گردشگری را از دل خاک بیرون کشیدند. متاسفانه آنها ستون‌ها و سرستون‌ها را با اره بریدند و به فرانسه منتقل کردند و امروز تنها چند زیر ستون باقی مانده است.

    شاید برایتان جالب باشد که بدانید بیشتر اشیاء پیدا شده در این کاوش نیز به موزه لوور فرانسه انتقال پیدا کرد و اگرچه چیزی که امروز به عنوان قصر آپادانای شوش می‌بینیم، شباهتی به شکل اولیه آن ندارد اما همین که بخش بزرگی از تاریخمان از زیر خاک بیرون کشیده شده، ارزشمند است.

    آپادانا نیز به عنوان بخشی از محوطه تاریخی شوش در سال 2015 در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. کاخ شائور، کاخ آپادانا، دروازه‌ی شرقی، هدیش، شهر پانزدهم، روستای هخامنشی، مسجد جامع شوش و مجموعه‌ بناهای تاریخی دوران اسلامی، قلعه‌ی فرانسوی‌ها و تپه‌های آکروپول بخش‌های تشکیل دهنده این محوطه هستند. ثبت ملی این کاخ نیز در سال 1380، یعنی 70 سال پس از کشف مجددش انجام شد.

    شاید برایتان جالب باشد که بدانید ۱۸۴۴ میلادی  فرانسویانی که این کاخ را از زیر بیرون کشیده بودند بار دیگر به شوش سفر کردند و برخلاف توافقنامه‌ای که با شاه قاجار کرده بودند اشیاء مربوط به این قصر زمستانی را به موزه لوور انتقال دادند. شاه قاجار به این کار غیرقانونی فرانسوی‌ها اعتراض کرد اما دولت فرانسه به جای پس دادن این اشیاء که متعلق به ایران بود برای دلجویی شاه قاجار را به فرانسه دعوت کرد. او که ضعف عجیبی در برابر سفر به فرنگستان داشت به این سفر رفت و پس از بازدید از این اشیاء در موزه لوور از اعتراض خود دست کشید.

نکات مهم درباره کاخ آپادانا شوش

• بهترین زمان بازدید از قصر آپادانا را باید زمستان و پاییز دانست زیرا در این فصول آب و هوای مطبوعی بر شوش حاکم است و این مساله لذت سفرتان را دو چندان می‌کند.
• مسیر دسترسی به این سازه از طریق استان خوزستان، شهرستان شوش امکان‌پذیر است. آپادانا در محوطه تاریخی این شهر قرار دارد.
• برای بازدید از این جاذبه باید حدود دو ساعت زمان کنار بگذارید و از آنجایی که در نزدیکی این مکان جاذبه‌های تاریخی فراوان دیگری نیز وجود دارد می‌توان طی یک یا دو روز از همه جاذبه‌های دیگر نیز بازدید نمایید.
• اگر خودروی شخصی ندارید از طریق وسایل حمل و نقل عمومی که در شهر شوش موجود است نیز می‌توانید خود را به راحتی به این محوطه تاریخی برسانید.
• از میان امکاناتی که در این محوطه وجود دارد می‌توان به امکان تردد معلولین با ویلچر، سرویس بهداشتی و پوشش شبکه اشاره کرد.

جاذبه‌های گردشگری اطراف کاخ آپادانا شوش

    همانطور که ذکر شد کاخ آپادانا در شوش، در یک محوطه تاریخی قرار دارد. یعنی در کنار آن جاذبه‌ها و بناهای تاریخی دیگری نیز برای بازدید هست که در ادامه به معرفی برخی از این جاذبه‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

قلعه فرانسوی‌ها

    قلعه فرانسوی‌ها که به قلعه شوش معروف است، توسط شخصی به نام ژاک دمورگان فرانسوی ساخته شد تا باستان‌شناسانی که از این کشور به ایران آمده بودند و قصد داشتند در نزدیکی آرامگاه دانیال نبی باستان‌شناسی کنند، بتوانند در این قلعه سکونت نمایند. این باستان‌شناسان معروف‌ترین چیزی که توانستند در این تپه‌های باستانی به دست آورند، یک مجسمه به نام ملکه نایپر اسوستون و همچنین یک لیوان سفالی مشهور به رنگ نخودی که روی آن نقش یک بز و همچنین قانون حمورابی حک شده است؛ بود.

    برای ساخت این قلعه از یک نقشه قرون وسطایی استفاده شده است. این نقشه را فرانسوی‌ها طراحی کرده‌اند اما برای اجرایی کردنش از نیروی کار ایرانی استفاده نموده‌اند. برای ساخت این قلعه از آجرهای کاخ آپادانا استفاده کردند. اگر به بازدید این قلعه بروید برخی از آجرهای این کاخ با طرح‌های خاصش را خواهید دید. جالب است بدانید اسناد و مدارک این سازه تا سال 1373 در دست فرانسوی‌ها بود تا اینکه پس از پیگیری‌های فراوان در این سال مدارک قلعه را به ایران باز گرداندند. قلعه فرانسوی‌ها شکل ذوزنقه است و دورتادور آن یک راهرو ساخته‌اند که اتاق‌هایی رو به حیاط در این راهرو قرار دارد.

آرامگاه دانیال نبی

    این آرامگاه مربوط به تاریخ قبل از اسلام است و به عنوان یک جاذبه تاریخی در سال 1310 به ثبت ملی رسیده است. روایت‌های فراوانی درباره آرامگاه این پیامبر وجود دارد که براساس یکی از روایات قبر دانیال نبی ابتدا در شوشتر بوده و سپس از شوشتر به شوش انتقال پیدا کرده است. اما یک براساس یک روایت دیگر این قبر ابتدا در شوش بوده و پس از اینکه مسلمانان به ایران حمله کردند، به کنار رودخانه شاوور که محل فعلیش است؛ انتقال یافته. در هر صورت این آرامگاه را باید یکی از جاذبه‌های تاریخی شوش دانست.

    مقبره دانیال نبی را در سال 1287 مرمت شده است. دستور این کار را شیخ جعفر شوشتری صادر کرد و استان حسن بنا این مرمت را انجام داد. جالب است بدانید چندین سال بعد یعنی در سال 1330 پسر این استاد یعنی جواد معمار دو گلدسته برای این آرامگاه ساخت. از ویژگی‌های دیگر این آرامگاه می‌توان به وجود یک گنبد اورچین اشاره کرد که در دوره سلجوقیان ساخته شده است. در سراسر جهان چند بنای دیگر وجود دارد که آنها نیز به آرامگاه دانیال نبی مشهور هستند از میان این سازه‌ها می‌توان به کنجدجان در شهر گلپایگان، مالمیر در خوزستان، بابل در مقدادیه، موصل در عراق، سمرقند در ازبکستان، موسکو روسیه و... اشاره کرد.

موزه شوش

    یکی دیگر از جاذبه‌هایی که در نزدیکی قصر آپادانا قرار دارد، موزه شوش است. برخی از ستون‌هایی که در کاخ آپادانا باقی مانده است را در این موزه نگهداری می‌کنند. این موزه که ساختمان آن در میان یک باغ قرار دارد را یکی از مهم‌ترین موزه‌های ایران می‌دانند. همچنین برخی از اشیایی که در منطقه معبد چغازنبیل و محوطه تاریخی شوش پیدا شده است را نیز در این موزه نگهداری می‌کنند.

    این موزه در سال 1342 تاسیس و در سال 1345 بازگشایی شد و آثار تاریخی مربوط به تمدن باستان و تمدن ایلام در آن به نمایش درآمده است. این موزه با نمایی آجری تزئین شده است و وسعتی معادل با ۱۴,۶۳۵ ‏متر مربع دارد. اگر گذرتان به شهر زیبا و باستانی شوش خورد حتما زمانی را هم برای بازدید از این موزه که برگ‌های زیادی از تاریخ تمدن در ان قرار دارد، کنار بگذارید.

کلام آخر

    در مطلب کاخ آپادانای شوش هرآنچه را لازم بود درباره این جاذبه تاریخی که در شهر باستانی شوش قرار دارد بدانید، بیان کردیم. حالا برای بازدید از این جاذبه و جاذبه‌های گردشگری اطراف آن آماده هستید. از آنجایی که این یک جاذبه تاریخی به حساب می‌آید توصیه همیشگی دکوول را بار دیگر تکرار می‌کنیم که در جریان این بازدید سعی کنید هیچگونه آسیبی به بافت تاریخی وارد ننمایید و به دیگران نیز این توصیه را بکنید.

    بخش‌های زیادی از کاخ آپادانای شوش توسط اسکندر مقدونی ویران شده است؛ بنابراین شما کسی نباشید که آسیب بیشتری به این بنای تاریخی وارد می‌کند. اگر نکته دیگری درباره قصر زمستانی داریوش وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.