پارک ملی گلستان

تاریخچه پارک ملی گلستان 

    پارک ملی گلستان در سال 1336 با نام منطقه حفاظت شده آلمه وایشکی تحت حفاظت کانون شکار در آمد. در سال 1342 نام آن را به پارک محمدرضا شاه تغییر دادند و یک سال بعد یعنی در سال 1343 دوباره نام آن تغییر کرد و این بار این منطقه را پارک وحش نامیدند.  در سال 1350، بخش شرقی پارک را که 34 هزار هکتار وسعت داشت، قرخود نامیدند. این محدوده سال 1353 دوباره به کل مجموعه پیوست و از آن روز تاکنون به آن پارک ملی گلستان می‌گویند. این منطقه در واقع اولین پارک ملی بود که در یونسکو به عنوان یکی از 50 زیست کره موجود در جهان به ثبت رسید.  

    سال 1357 دوباره مناطق قرخود و آلمه که یکی شده بودند را از هم جدا کردند. آن قسمت از این منطقه که اکنون تحت حفاظت از محیط زیست قرار دارد، "پارک ملی گلستان" نامیده می‌شود. از آنجایی که پس از گذر از منطقه کویری خراسان شمالی ناگهان وارد این منطقه زیبا و رویایی می‌شویم؛ پارک ملی گلستان برای زائران امام رضا همیشه جای استراحت و نفس تازه کردن بوده است.  

مختصری از جغرافیای پارک ملی گلستان  

    پارک ملی گلستان را باید به عنوان بزرگ‌ترین پارک‌های طبیعی در ایران معرفی کرد. این منطقه حدود 91 هزار هکتار مساحت دارد. غرب این پارک از روستای تنگراه شروع می‌شود و شرق آن به روستای رباط قره بیل در استان خراسان شمالی می‌رسد. در پاسخ به این سوال که پارک ملی گلستان در کجا واقع شده باید گفت، درصد زیادی از این پارک طبیعی در استان گلستان، حدود 34 درصد آن در استان خراسان شمالی و بخش ناچیزی هم در استان سمنان قرار دارد.  

    این پارک به دلیل اختلاف ارتفاعی که با دیگر مناطق گلستان دارد، تنوع زیستی جالب توجهی را در خود ایجاد کرده است. بارش نیز در بخش‌های مختلف این منطقه جنگلی وسیع متفاوت است. میانگین بارش در این منطقه از 700 میلیمتر تا 150 میلیمتر تغییر می‌کند. همچنین چند آبشار در این پارک ملی وجود دارد که معروف‌ترینشان آبشار آق سو و آبشار جنگل گلستان هستند. بیش از 21 چشمه و چندین رودخانه از دیگر منابع آب در این منطقه به شمار می‌روند.  

    درباره حیات وحش با مسائلی جالب توجهی در این پارک روبه رو می‌شوید. حدود یک هشتم از گونه‌های گیاهی، یک سوم از پرندگان و 50 درصد از پستاندارن در پارک ملی گلستان زندگی می‌کنند. بنابراین حیات وحش پارک ملی گلستان را باید یکی از پر و پیمان‌ترین حیات وحش‌ها در ایران دانست. از میان مجموع جانورانی که در این منطقه هستند، متاسفانه 19 گونه آنها شامل هما، بالابان، گیلان‌شاه خال‌دار و روباه ترکمنی و ... در خطر انقراض قرار دارند.  

    در پارک ملی گلستان 69 گونه پستاندار زندگی می‌کنند که مهم‌ترینشان عبارتند از: پلنگ، خرس قهوه‌ای، سمور جنگلی، گربه جنگلی، بز کوهی، گوسفند وحشی، آهوی ایرانی، تشی، گرگ، روباه، وشق، روباه ترکمنی و .... همچنین 149 گونه پرنده در این منطقه وجود دارد. برای نمونه می‌توان به قرقاول، کبک، زنگوله بال، بلدرچین، دارکوب سیاه، مگس‌گیر، زردپر، عقاب دریایی دم سفید و ... اشاره کرد. 

    درباره پوشش گیاهی متنوع این منطقه نیز باید گفت، گیاهانی مانند بلوط، بلندمازو، ازگیل، زالزالک، توسکا، گلابی وحشی، گردو، کلاه میر حسن، درمنه، خار شتر، توت، داغداغان، انجیر، ملچ، ولیک، زبان گنجشک، آزاد، گز، پرند و ... اشاره کرد. پارک ملی گلستان از نظر پوشش گیاهی نیز یکی از متنوع‌ترین‌ها در ایران به حساب می‌آید و از همین رو از نظر پوشش گیاهی اهمیت بسیار بالایی دارد.  

جاده و مسیر دسترسی پارک ملی گلستان 

    جالب است بدانید یکی از محورهای تهران به مشهد و در واقع اصلی‌ترین مسیر شمال کشور به استان خراسان از دل این پارک ملی می‌گذرد. این جاده که از روستای تنگراه آغاز می‌شود در دل طولانی‌ترین و عمیق‌ترین دره این منطقه قرار دارد. کمتر از یک چهارم مساحت پارک در جنوب این جاده که تا روستای دشت ادامه دارد، قرار می‌گیرد.  

    وجود این جاده را باید یکی از مهم‌ترین خطراتی دانست که زیست پارک ملی گلستان را تهدید می‌کند. از سال 1350 تاکنون هر از چندگاهی به این مساله مهم اشاره شده که این جاده باید یه یک جاده توریستی تبدیل شده و مسیر اصلی تهران به شمال باید مسیر کلاله، چهار داغ، گلی‌داغ، اسلام‌آباد، آشخانه باشد. حتی توریستی شدن این جاده یک بار در مجلس تصویب شده اما هنوز هم خبری از اقدام نیست.  

    در سال 1384 حدود 130 گونه حیوان و 60 جغد به دلیل برخورد با ماشین در این جاده جان خود را از دست دادند. جالب‌تر اینکه این جاده زیبا نه تنها برای حیوانات بلکه برای مسافران نیز خطرناک بوده است. تاکنون چندین سیل مهیب در این منطقه اتفاق افتاده و جان شمار زیادی از مسافران این جاده را گرفته است. 

نکات مهم درباره پارک ملی گلستان 

• در پارک ملی گلستان امکان برپایی کمپ وجود دارد. همچنین محل‌هایی برای اقامت تعبیه شده است. همچنین وجود آبشارها و دریاچه‌های زیبا فضای مناسبی را برای پیک نیک فراهم کرده است. بازدید از پارک ملی گلستان در همه فصل‌ها امکان دارد زیرا این منطقه در هر فصل جذابیت‌های مخصوص به خود را پیش چشم شما می‌گستراند.  از مهم‌ترین کوه‌هایی که در این منطقه قرار دارد، می‌توان به قره قون، تنگه گل، شاخا، یکه قدم، المه، قره قاشلی، قوفی قورچی و دره‌های آلمه، آنسر و ... اشاره کرد. همچنین مهم‌ترین رودخانه‌های موجود در این پارک عبارتند از: ادرسو، زاو، قرتو، چشمه‌های گلشن، گلستان، جانو، سردارخانه، دوشان، آق سو و کرکولی. 

• پارک ملی گلستان از نظر اقلیمی میان دریای خزر و مناطق خشک شرقی قرار دارد. همچنین از نظر توپوگرافی این پارک از صخره‌های آهکی و تپه‌های ماهوری تشکیل شده است. وضعیت اقلیمی گسترده این منطقه باعث شده از نظر آب و هوایی تنوع چشمگیری در بخش‌های مختلف آن وجود داشته باشد. درجه حرارت هوا در این منطقه از 25- تا 35+ درجه متفاوت است. همین مساله باعث شده گونه‌های گیاهی و جانوری متنوعی بتوانند در پارک ملی گلستان زندگی کنند.  

• حدود 12 پاسگاه محیط بانی داخل این پارک ملی وجود دارد که البته درحال حاضر چهار پاسگاه به دلیل کمبود نیرو غیرفعال است. 53 نفر در همه این پاسگاه‌ها فعالیت می‌کنند که 32 نفرشان مامور اجرایی هستند. در هر شیف حدود 20 نفر از این منطقه حفاظت می‌کنند. لازم به ذکر است که برای بازدید از بخش محافظت شده پارک باید مجوز داشته باشید.

جاذبه‌های  گردشگری پارک ملی گلستان

    در دل پارک جنگلی گلستان جاذبه‌ های گردشگری فراوانی برای دیدن وجود دارد. رودخانه‌ها، آبشارها و چشمه تنها بخشی از این جاذبه‌ها به حساب می‌آیند. بلندترین آبشار فصلی با ارتفاع 110 متر در این منطقه قرار دارد و اگر در فصل بهار برای بازدید از پارک ملی گلستان راهی این استان شدید می‌توانید ابن آبشار زیبا را نیز ببینید.  

    بزرگ‌ترین تالاب طبیعی به نام سلوکلی نیز در این منطقه قرار دارد. شما همچنین می‌توانید از بیلی کوه به عنوان یکی از زیباترین قله‌های این منطقه با دیوارهای صخره‌ای نیز دیدن کنید. آبشار دائمی آق سو یکی دیگر از جاذبه‌های موجود در این منطقه است که در تمام فصول سال آب دارد.  جنگل‌پیمایی و پیاده‌روی در دل پارک ملی گلستان را نیز می‌توان یکی از جذابیت‌های آن دانست. اگر جزو آن دسته از افراد هستید که عکاسی در سفر و از جاذبه‌های طبیعی را دوست دارید، دوربین‌تان را آماده کنید که پارک ملی گلستان مکان مناسبی برای عکاسی و گرفتن عکس‌های فوق‌العاده زیباست. 

کلام آخر 

    در مطلب راهنمای بازدید از پارک ملی گلستان اطلاعات بسیار مفیدی از این منطقه ارزشمند چه از نظر زیست محیطی و چه از نظر گردشگری به دست آوردیم. بخش زیادی از پستانداران، پرندگان و ... این محیط را به عنوان زیستگاه خود برگزیده‌اند و بنابراین در طول قرن معاصر حیات وحش پارک ملی گلستان و حفظ و نگهداری از آن همیشه مورد توجه بوده است.

    اگر چه در طول این سال‌ها اقدامات نادرست انسانی مانند جاده سازی و همچنین گرمای هوا، آسیب‌های جدی به این منطقه زده است. بسیاری از حیواناتی که در پارک ملی گلستان زندگی می‌کنند به دلیل برخورد با ماشین‌هایی که از جاده گلستان می‌گذرند قربانی شده‌اند. بسیاری دیگر از آنها در سیل‌ها و آتش سوزی‌های متعدد که عموما به دلیل تغییر شرایط اقلیمی رخ می‌دهد، آسیب دیده‌اند.  

    بنابراین اگر برای بازدید از پارک ملی گلستان راهی این استان شدید، وظیفه و مسئولیت خود در قبال حفظ و نگهداری از این میراث طبیعی را فراموش نکنید. اگر نکته دیگری درباره پارک ملی گلستان وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده نمایید.