راهنمای بازدید از نارین قلعه میبد

نارین قلعه میبد

    یکی از جاذبه‌های تاریخی که در شهر میبد استان یزد قرار دارد، نارین قلعه است که محلی‌ها به آن نارنج قلعه هم می‌گویند. نارین قلعه میبد حدود پنج هزار سال قدمت دارد و باید آن را قدیمی‌ترین ارگ حکومتی جهان دانست. این جاذبه یک رکورد جهانی دیگر هم دارد و آن این است که به عنوان بزرگ‌ترین بنای خشت و گلی تاریخی در جهان شناخته می‌شود.

    در مطلب راهنمای بازدید از نارین قلعه میبد قصد داریم سیر تا پیاز مربوط به این جاذبه تاریخی را بررسی کنیم. ابتدا به معرفی آن خواهیم پرداخت، سپس کمی درباره تاریخچه‌اش حرف خواهیم زد و پس از آن معماری این سازه را بررسی می‌کنیم و در نهایت نیز به اطلاعات مهم دیگر درباره آن مانند مسیر دسترسی، بهترین زمان سفر، جاذبه‌های گردشگری اطراف و ... خواهیم پرداخت. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر درباره این جاذبه گردشگری هستید، با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.

معرفی نارین قلعه میبد

    نارین قلعه میبد یکی از جاذبه‌ های گردشگری استان یزد است که در شهر کهن میبد، در 52 کیلومتری شهر یزد قرار دارد. این قلعه تاریخی و منحصر به فرد را باید تنها یکی از جاذبه‌های تاریخی دانست که در این شهر باستانی قرار دارد. این قلعه روی یک تپه کم شیب با ارتفاع 25 متر قرار گرفته که تا حدودی بر شهر مسلط است. در واقع موقعیت قلعه به صورتی است که اگر بالای آن بیاستید می‌توانید شهر را زیر پای خود ببینید و بدان اشراف داشته باشید.

    نارین قلعه میبد هم از یکی از قلعه‌های باستانی ویژه و منحصر به فرد در دنیاست و به نظر می‌رسد بیشتر شهرتش را به این دلیل به دست آورده است که قدیمی‌ترین ارگ و بزرگ‌ترین بنای خشت و گلی تاریخی در جهان به شمار می‌رود. همنانطور که مشخص است این دژ بسیار قدیمی است و می‌توان آن را با تاریخ تمدن گره زد و اینگونه نتیجه گیری کرد که در قرن‌های دور و دراز یزد و اطراف آن داران مدنیت بوده است. بالا بودن قدمت نارین قلعه میبد باعث شده که افسانه‌هایی پیرامون آن شکل بگیرد که امروزه کسی نمی‌تواند ثابت کند کدام یک از این افسانه‌ها واقعی و کدام یک دروغ است.

    برای مثال بر اساس یکی از این افسانه‌ها، ساخت نارین قلعه را به حضرت سلیمان نبی نسبت می‌دهند. می‌گویند این حضرت برای پنهان کردن گنج ارزشمندی این قلعه را ساخته است. درواقع این مطلب را جعفری، نخستین تاریخ نویس استان یزد، در قرن هشتم در کتاب خود بیان کرده است اما از آنجایی که مدرکی بر این ادعا نیست می‌توان آن را یک افسانه دانست.

تاریخچه نارین قلعه میبد

    میبد یکی از شهرهای باستانی ایران است که قدمت آن به دوره ساسانیان می‌رسد و در سال 1354 هم به ثبت ملی رسیده است. جدا از سازه‌های تاریخی سکه‌ها و اشیاء تاریخی نیز در این شهر پیدا شده که نشانگر قدمت آن است. یک پاره سفال با تصویر موجودی نیمه انسان-نیمه حیوان در این منطقه پیدا شده که به نقش نگاره‌های هزاره‌ سوم قبل از میلاد مسیح، یعنی تمدن عیلامی‌ها شباهت دارد. این مساله نشان می‌دهد میبد در آن زمان نیز مدنیت داشته است.

    به نظر می‌برسد زمانی که حکومت اسلامی در ایران آغاز شد، نارین قلعه میبد بسیار اهمیت داشته است. این قلعه به عنوان مکانی مستحکم و غیر قابل نفود شناخته می‌شده و در مقابل حملات بیگانگان به عنوان پناهگاه استفاده می‌شده است. در این قلعه می‌توانید شبکه‌های زیرزمینی قابل تردد را مشاهده کنید که برای تامین مایحتاج مردم هنگام جنگ تدارک دیده شده است. گفته می‌شود این راه‌های زیرزمینی هثیچگاه توسط بیگانگان فتح نشد.

    از نارین قلعه قبل از اسلام نیز به عنوان یک سازه تاریخی در میبد کارایی داشته است. برخی از تاریخ دانان قدمت نارین قلعه میبد را سه الی چهار سال قبل از میلاد مسیح می‌دانند و به همین دلیل هم آن را یکی از کهن‌ترین سازه‌های تمدن بشری می‌دانند. این سازه در طول دوره‌های مختلف بارها و بارها مورد ترمیم و مرمت قرار گرفته و یقینا از این پس هم مورد ترمیم قرار می‌گیرد. بنابراین طبیعی است که از هر دوره تاریخی نشانه‌هایی در آن دیده شود.

    بخش‌های زیرین نارین قلعه میبد قابل دسترس نیست و هنوز نمی‌توان اظهار نظر قطعی درباره آن کرد اما کارشناسان معتقدند، این سازه روی خرابه‌های سازه دیگری ساخته شده و زمین آن بکر نبوده است. باقی مانده‌هایی از خشت می‌تواند گواهی بر این ماجرا باشد. آنچه مشخص است نارین قلعه میبد را را باید یکی از قدیمی‌ترین سازه‌های خشتی در جهان دانست که اگر به زبان درآید بخش زیادی از تاریخ ایران را روایت خواهد کرد و به همین دلیل آشنایی با تاریخچه نارین قلعه میبد اهمیت زیادی دارد.

معماری نارین قلعه میبد

    نارین قلعه میبد روی یک تپه قرار دارد و از روی آن می‌توان به شهر اشراف داشت. این سازه اگرچه با خشت ساخته شده اما آنچنان محکم است که سال‌های سال پا برجا بماند. به نظر می‌رسد این قلعه هفت طبقه بوده و از برج‌ها، باروها و بخش‌های مختلف تشکیل شده است. یک خندق برای بالا بردن امنیت این قلعه کنده‌اند که تا یک فرسنگ امتداد دارد. درواقه خندق را در اطراف بسیاری از قلعه‌های تاریخی مشاهده می‌کنیم که نارین قلعه نیز از این قائده مستثنی نیست. این دژ همچنین چهار برج گرد با ارتفاع زیاد داشته که امروز بخش زیادی از این برج‌ها نابود شده‌اند.

    وجود اتاق‌های فراوان را باید یکی دیگر از ویژگی‌های این سازه دانست. برخی از این اتاق‌ها به صورت تو در تو در هم هستند. این اتاق‌ها قابل بازدید است اما اتاق‌های دیگر که در طبقه‌های زیرین قرار دارند، قابل بازدید نیستند. برای ساخت این بنا از خشت‌هایی با اندازه‌های مختلف ساخته شده است. متاسفانه عمارت‌های واقع در جنوب قلعه و همچنین یک تخته پل در غرب دژ به دلیل خیابان کشی در سال 1343 تخریب شدند. درواقع آن تخت پل قلعه را به شهر وصل می‌کرد و در مواقع نیاز روی خندق را می‌پوشاند.

    به طور کلی نارین قلعه میبد از دو بخش اصلی بالایی و پایینی برای سکونت تشکیل شده که به بخش پایینی تاکنون خسارت‌های زیادی وارد شده است. برای مثال در قسمت پایینی بخش‌های مردم‌نشین، مسجد، حمام و گذرگاه‌ها  وجود داشته است که در حال حاضر اثری از هیچکدامشان باقی نیست. به بخش پایینی شارستان نیز می‌گویند. در بخش بالایی که به حاکم نشین معروف است، در سه طبقه امارت‌هایی ساخته شده است. این بخش به شاه‌نشین مظفری نیز شهرت دارد.

    در فضاهای سرپوشیده معمولا روزنه‌هایی بالای دیوارها تعبیه شده است که نور از طریق آنها وارد فضا می‌شود. به طور کلی ساختار نارین قلعه میبد را باید شبیه به ارگ بم دانست. شاید جالب باشد که بدانید این دژ پس از ارگ بم بزرگ‌ترین ق لعه خشتی ایران به شمار می‌رود. اگر با دقت به بازدید از این سازه بپردازید، اطلاعات زیادی از تاریخ ایران دستگیرتان خواهد شد زیرا چنین سازه‌هایی را باید تاریخ زنده و مصور دانست.

نکات مهم درباره نارین قلعه میبد

• مسیر دسترسی به نارین قلعه میبد بدین صورت است که باید ابتدا خود را به شهر باستانی میبد برسانید، سپس به میدان شهرداری بروید و از آنجا وارد خیابان امام خمینی شوید. میبد در 52 کیلومتری شهر یزد قرار دارد. اگر تصمیم گرفتید در سفر به یزد از نارین قلعه نیز دیدن نمایید حتما یک یا دو روز را به میبد اختصاص دهید و جدا از این دژ تاریخی از دیگر جاذبه‌های این شهر باستانی دین کنید.
• شاید برایتان جالب باشد که بدانید چند بنای تاریخی دیگر در شهرهای مختلف ایران مانند اردبیل، نایین، سمنان و... به نام نارین قلعه ثبت شده است.
• بهترین زمان بازدید از این جاذبه گردشگری را باید اوایل بهار، فصل پاییز و اوایل زمستان دانست. زیرا آب و هوای میبد در این فصول بسیار دلچسب و مطبوع است.
• تاکنون مرمت‌ها و بازسازی‌های زیادی روی این قلعه صورت گرفته که یکی از آنها در دوره حکومت آل مظفر بوده است. اما معمارانی که این بنای تاریخی را بررسی کرده‌اند، اعتقاد دارند بیشتر مرمت‌هایی که تا کنون روی این بنا صورت گرفته غیر اصولی بوده است.

جاذبه های گردشگری اطراف نارین قلعه

    همانطور که ذکر شد، میبد یک شهر باستانی است که سازه‌های تاریخی فراوانی را در خود جای داده و بنابراین در سفر به این شهر نمی‌توان تنها به بازدید از نارین قلعه اکتفا کرد. در ادامه برخی از جاذبه‌های تاریخی میبد را که در بازدید از نارین قلعه می‌توانید از آنها نیز بازدید کنید، معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

یخچال خشتی میبد

    یخچال خشتی میبد یکی از سازه‌های قدیمی این شهر است که در جوار چاپارخانه، آب‌انبار و رباط شاه عباسی قرار گرفته و همانطور که از نامش پیداست به منظور نگهداری از یخ از آن استفاده می‌شده است. برخی قدمت این یخچال را مربوط به دوره قاجاریه و برخی مربوط به دوره صفویه می‌دانند. درواقع مخزن یخ یک گودال با قطر 13 متری است. این یخچال یک گنبد دورچین ساخته شده با خشت خام دارد که ضخامت پوسته این گنبد ۲۴۰ سانتیمتر است. این جاذبه گردشگری در تاریخ 16 دی 1375 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

چاپارخانه میبد

    یکی دیگر از جاذبه‌هایی که در سفر به میبد می‌توانید به بازدید از آن بپردازید، چاپارخانه است. ساخت این بنا به قرن‌ها قبل از اسلام باز می‌گرد و باید آن را یکی از مهم‌ترین استراحتگاه‌های بین راهی که در مسیر ری- کرمان قرار داشته، داست. برای ساخت این سازه از مصالحی همچون خشت، گل و آجر استفاده کرده‌اند. این جاذبه در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۹ به ثبت ملی رسیده است.

برج کبوترخانه میبد

    اگر گذرتان به میبد افتاد حتما سری هم به کبوترخانه تاریخی این شهر بزنید. این بنا روزگاری یکی از کاربردی‌ترین بناهای این شهر بوده است. درواقع کبوترخانه در بسیاری از شهرها وجود دارد. معمولا این کبوترخانه‌ها به صورت استوانه‌ای ساخته می‌شدند. در گذشته از این بناها برای جمع آوری کود پرندگان و از این کود‌ها نیز برای زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شده است. این جاذبه تاریخی در جنوب شرق شهر قرار گرفته و امروزه زیر نظر فرمانداری است. از دیگر جاذبه‌ های گردشگری شهر میبد کاروانسرای شاه عباسی میبد و... اشاره کرد.

کلام آخر

    در مطلب راهنمای بازدید از نارین قلعه میبد هر آنچه را لازم بود درباره این جاذبه بدانید، بیان کردیم. حالا وقت آن رسیده که برای بازدید از این جاذبه تاریخی دیدنی آماده شوید. همانطور که در بالا هم ذکر شد، این بنا تاکنون آسیب‌های فراوانی دیده و بارها هم مرمت شده است. بنابراین هنگام بازدید احتیاط کنید که آسیب بیشتری به این جاذبه تاریخی وارد نکنید و این را از دیگر بازدیدکنندگان نیز بخواهید. اگر نکته دیگری درباره نارین قلعه میبد وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.