قله نوشاخ که بعضا با نام نوشاک نیز شناخته میشود دومین قله بلند منقطه هندوکش بعد از قله تریچمیر به ارتفاع 7492 متر (24850 فوت) میباشد. این قله در مرز افغانستان با پاکستان قرار گرفته است. جبهه شمالی و غربی این کوه در افغانستان است و بخش جنوبی و شرقی آن در پاکستان جای گرفته است. قله نوشاخ را میتوان همچنین بلندترین قله افغانستان نیز به شمار آورد. این قله همچنین غربیترین قله هفت هزار متری در جهان است که مسیر دسترسی راحت این کوه نیز از واخان افغانستان ممکن است.
قله نوشاخ از چهار قله مجزا تشکل شده است. قله اصلی در سال 1960 و از طریق یال جنوبی غربی صعود شد. صعودی که از یخچال قاضی ده توسط یک تیم ژاپنی به سرپرستی پروفسور ساکاتو به انجام رسید. دیگر اعضاء این اکسپدیشن نیز ساکای (Sakai) و واتسبو (Lwatsabo) بودند. دومین قله بلند مجموعه قله غربی به ارتفاع 7480 متر است که در سال 1963 توسط دکتر گرالد گروبر و رادولف پیسچینگر از اتریش صعود شد. سومین قله نوشاخ دارای ارتفاع 7400 متری است که نوشاخ مرکزی نام دارد. همچنین دکرتر گروبر و رادولف پیسچینگر افتخار صعود به قله چهارم با ارتفاع 7250 متری را در سال 1963 داشتند.
نام قله |
نوشاخ |
ارتفاع |
7492 متر |
موقعیت |
افغانستان، رشته کوه هندوکش |
ناحیه |
کوهستانی |
ارتفاع نقطه شروع صعود |
3500 متر |
یال غربی که از کشور افغانستان انجام میگیرد معمولا برای صعود استفاده میشود، یالی سر راست که توسط لهستانیها برای انجام صعود زمستانی در سال 1973 نیز مورد استفاده قرار گرفت. درست در 13 فورین 1973 بوده که آندره زاوادا و تادوز پتروفسکی نائل به انجام این صعود شدند. این اولین قله 7000 متری دنیا بود که در مزستان صعد شد و از آن زمان اولین و تنها صعود زمستانی به این کوه نیز به شمار میرود. در طی جنگ روسیه مسیر گردنه ایستراگاه پایین توسط مجادهین به منظور تردد و تامین تجهیزات مورد استفاده قرار میگرفت بنابراین بخشهای زیادی از منطقه قاضی ده به طور گسترده مین گذاری شده است که بسیار ریسک وارد شدن به منطقه را بالا میبرد. مسیر پاکستان نیز خارج از مسیرهای معمول برای گرفتن مجوز برای صعود به شمار میرود و البته از لحاظ فنی نیز دشوارترین مسیر برای صعود به شمار میرود.
همچنین در سال 1970 و در طی برنامه اکسپدیشن اسکی اینسبروک اتریش در اکسپدیشن اسکی هیندوکش آنها اولین فرود کامل با اسکی از قله نوشاخ را به انجام رساند. کارل گابل، هواشناس مشهور نیز از اعضاء تیم بوده است. همچنین ذبیح افضلی و فاطیما سلطانی نیز دو کوهنورد مشهور افغان در سال 2020 نائل به صعود قله نوشاخ شدند. در سالهای 1979 تا 2011 منطقه به دلیل شرایط سیاسی و با اشغال طالبان برای صعود بسته بود. اما از سال 2011 مجدد بازگشایی شد و امید است درهای منطقه به روی توریستان، گردشگران و کوهنوردان نیز گشوده شود.
از آنجایی که قله نوشاخ دقیقا روی مرز قرار گرفته است هم از پاکستان و هم از افغانستان قابل صعود است. از نقطه نظر تامین تجهیزات و خدمات قسمت پاکستانی شرایط بسیار بهتری دارد. کافی است مسیر قله تریچ میر و یخچالهای پایین و بالای تریچ میر را برای رسیدن به کمپ بابو طی کنید. در این بخش مسیر به دو قسمت تقسیم میشود: کمپ اصلی نوشاخ و یخچال تریچ میر بالا. برای رسیدن به یال جنوبی باید از مورنها و آبشارهای یخی عبور کرد. دو آبشار یخی در این مسیر وجود دارند که میتوان گفت از عواملی هستند که صعود از این بخش را به نسبت مسیرهای دیگر فنیتر و سختتر میکند. برای انجام صعود سه کمپ مورد استفاده قرار میگیرد.
مسیر دیگر از افغانستان و از واخان و بدخشان میگذرد. راه اندازی و دریافت خدمات در این منطقه تا حد زیادی دشوار است. به دلیل ناامنیهایی که در منطقه وجود دارد و همچنین عدم امکان ایجاد ارتباطات دائم به واسطه جابجایی قدرت نمیتوان خدمات ثابت و مشخصی روی این قله ایجاد کرد.
مسیر دسترسی به این قله از گردنه لواری و شهر چیترال میگذرد، در این منطقه میتوانید برای دیدن دره کالاش زمان کافی اختصاص دهید. سپس با اسفتاده از جیپ به شاهگروم میروید مسیر جایگزین آن گرده زانی است که سبب میشود هم قبل از رسیدن به شاهگروه قلل زیبایی را مشاهده کنید و هم هوایی خوبی در مسیر داشته باشید.
باربران یک روز بیشتر همراه شما خواهند بود و تا حدود 4 ساعت بعد از کمپ بابو نیز همراه شما تا رسیدن به منطقه یخی خواهند آمد (البته اگر بتوانید آنها را تا رسیدن به این نقطه قانع کنید). دستمزد برای پیمایش هر مرحله حدود 1200 ریال است. از دادن دستمزد اضافی به شدت پرهیز کنید اما میتوانید با دادن انعام در صورت دریافت خدمات خوب از آنها قدردانی کنید و کار آنها را جبران کنید. همچنین سعی کنید تای جایی ممکن از برای ثابت و منطقی نگه داشتن قیمتها از ارتباطات پاکستانی خود بهره بگیرید. قیمت جیپها نیز در سال 2016 به شکل زیر بوده است:
از چیترال به شاه گروم حدود 11000 ریال، از چیترال به گردنه زانی 9500 ریال (1 دلار برابر با 103 ریال بوده است. همچنین میتوانید از پروازهای اسلام آباد به چیترال استفاده کنید که هفتهای حدود 4 پرواز وجود دارد. راه دیگر استفاده از پروازهای از مبدا پسهاوار (Peshavar) به چیترال است.
چیترال برای انجام خریدهای مربوط به تدارکات نهایی برای راهپیمایی و کوهنوردی مناسب است اما سعی کنید به هیچ عنوان به خرید غذا و مواد غذایی نپردازید. غالبا اقلام تاریخ گذشته به فروش میرسند. بهتر است خریدهای خود را از اسلام آباد انجام دهید یعنی جایی که نیاز است یک یا دو روز را برای دریافت مجوزهای نهایی سپری کنید. اسلام آباد بازارهای خوب و مطمئن زیادی دارد.
آلودگی محیط به نسبت به بالتورو بسیار کمتر است اما با کاهش هزینههای بازدید هجوم گردشگران وجود خواهد داشت. تمام تلاش خود را بکنید که محل کمپ را تمیز نگه دارید و به شرکت طرف قرارداد خود اصرار کنید که زبالهها را باز گرداند. همچنین سیاستی تنظیم شده است که مردم محلی اطمینان حاصل کنند که شرکتهای تور گردان پاکستانی قوانین مشخص شده را رعایت میکنند.
با توجه به شرایط برف در زمستان میتوان بهترین فصل برای صعود را ژوئن، جولای و آگوست (تابستان) در نظر گرفت. همچنین صعودهای زمستانی نیز روی این قله انجام میشود.
هزینههای کمپها در منطقه هندوکش بسیار منطقی است. به ازای هر چادر 50 ریال باید پرداخت شود. این مبلغ فقط برای شاهگروم است و در ادامه مسیر نیازی به پرداخت هزینه اضافی نیست. چادرها و کمپها در محلهای از پیش تعیین شده و قدیمی برپا میشوند و در این مورد چالش خاصی وجود ندارد.
وزارت فدرال گردشگری پاکستان مسئولیت دریافت مجوزهای صعود را به مسئولان استانی دولت واگذار کرده است. برای صعود به قلل هندوکش و هندوراج از استان خیبر پاختونخاوا (Khyber Pakhtoonkhwa) مجوز دریافت میشود.
قله نوشاخ بلندترین قله فلات ایران است و با توجه به اینکه غربیترین قله 7000 متری دنیا نیز است ارزشهای زیادی دارد. در سالهای اخیر به دلیل شرایط سیاسی و امنیتی امکان صعود به قله نوشاخ وجود نداشته است اما امید است در سالهای آتی این امکان مجددا برای ورود گردشگران و کوهنوردان فراهم شود. دکوول در این مقاله سعی کرد قله نوشاخ را به عنوان یکی از قلل جذاب جهان معرفی کند و اطلاعات جامع و کاملی از آن در اختیار شما قرار دهد. امید است که از خواندن آن لذت برده باشید.