زمانی که در شهر اصفهان قدم میزنید، میتوانید چشمانتان را ببندید و تصور کنید که در یک کتاب مصور تاریخ هستید. از هر گوشه این شهر زیبا که بگذرید جاذبهای وجود خواهد داشت که برگی از تاریخ را برایتان رو میکند. شاید این شهر به اندازه نیمی از جهان راز در سینه خود پنهان دارد و اصلا به همین خاطر آن را نصف جهان میدانند. در این نوشته اما قصد داریم درباره یکی از این جاذبهها صحبت کنیم و آن میدان نقش جهان نام دارد. میدان نقش جهان اصفهان یک کتاب باز است و بنابراین نوشتن دربارهاش همانقدر که کار آسانی است، کار سختی هم هست. تصور کنید که میخواهید درباره جایی بنویسید که همه آن را میشناسند، سادگی کار اینجاست که اطلاعات زیادی درباره این مکان وجود دارد و سختی کار نیز اینجاست که توصیف جایی به با این شهرت و عظمت باید بدون نقص و کامل باشد.
در هر حال در مطلب راهنمای بازدید از میدان نقش جهان قصد داریم دست به توصیف این مکان سخت و آسان بزنیم. ابتدا به معرفی آن خواهیم پرداخت، سپس کمی درباره تاریخچه این میدان حرف خواهیم زد و در نهایت نیز اطلاعات مهم دیگر مانند مسیر دسترسی، بهترین زمان بازدید و جاذبه های گردشگری را بررسی خواهیم کرد. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.
میدان نقش جهان که تا قبل از انقلاب با نام میدان شاه معروف بود و پس از انقلاب اسلامی نام رسمی میدان امام را روی آن گذاشتند، در قلب شهر اصفهان قرار دارد. چهار بنای تاریخی مهم این شهر، در چهار طرف میدان قرار گرفته که ارزش این جاذبه گردشگری را چندین برابر کرده است. این بناها عبارتند از مسجد امام (مسجد شاه)، عالی قاپو، سردر قیصریه و مسجد شیخ لطف الله. جدا از این جاذبهها 200 حجره در دو طبقه نیز اطراف میدان وجود دارند که صنایع دستی اصفهان در آنها به فروش میرسد.
میدان نقش جهان در اصفهان را باید جزو اولین جاذبه های گردشگری ایران دانست که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این ثبت در سال 1358 اتفاق افتاد. این جاذبه را همچنین در تاریخ 8 بهمن 1313 در فهرست آثار ملی ثبت کردهاند. این میدان 560 متر طول و 160 متر عرض دارد و به نظر میرسد در دوره پهلوری به صورت کامل بازسازی شده است.
در واقع این جاذبه گردشگری را باید یک مجموعه برجسته تاریخی نه تنها در ایران بلکه در جهان دانست که سالانه گردشگران زیادی را به سوی خود جذب میکند. در واقع این میدان را باید بازماندهای از سه میدان عتیق، میدان جدید و خود نقش جهان دانست. دو میدان دیگر در حال حاضر نابود شدهاند و تنها نقش جهان باقی مانده است.
قبل از اینکه دولت صفویه به قدرت برسد و اصفهان را به عنوان پایتخت خود انتخاب کند، جایی که اکنون میدان نقش جهان قرار دارد یک باغ بسیار بزرگ وجود داشت. در بخش میانی میدان نیز چند بنای نظامی وجود داشت که از زمان تیموریان و آق قویونلوها به یادگار مانده است. در زمان حکومت سلجوقیان در این باغ، جشنهای ملی مانند نوروز را برگزار میکردند و مراسم اعدام بر پا میشد. اما از زمانی که صفویان از شهر قزوین به اصفهان هجرت کردند، میدان نقش جهان نیز رهسپار سرنوشت دیگری شد.
شاه عباس صفوی تصمیم گرفت شهر را گسترش دهد و به همین منظور در قسمت جنوبی حاشیه زاینده رود معماران ماهری را گماشت تا بنای اولیه میدان نقش جهان اصفهان را بسازند. برای ساخت این میدان از معماری میدانهای ایرانی مانند میدان عتیق اصفهان، میدان امیر چخماق یزد و میدان شاه قزوین الهام گرفته شده است. در این میدان دو کتیبه قرار گرفته که یکی در تمجید از شاه عباس است و بر روی دیگری نام معماران نوشته شده است. این دو کتیبه را میتوانید در سردر مساجد ببینید و در پاسخ به این سوال که کدام مسجد در میدان نقش جهان قرار دارد؟ باید به مسجد جامع عباسی و مسجد شیخ لطف الله اشاره کرد.
کارهای اولیه میدان در سال 1011 پایه گذاری شد و ساخت آن تا سال 1025 به طول انجامید. از سال 1025 نیز کار تزئین مساجد و بناها را آغاز کردند. در واقع اگرچه که ساخت میدان نقش جهان را شاه عباس آغاز کرد اما ساخت آن تا زمان پادشاهی دو تن از جانشینان او نیز ادامه داشت. اما در آخرین سالهای حکومت صفویه این میدان کمکم شکوه خود را از دست داد تا در زمان حمله افغانها تخریب آن شدت بگیرد.
این تخریب تا زمان قاجارها هم ادامه داشت. اگر چه شاید پادشاهان قاجار مانند افغانها خود دست به تخریب نزدند اما توجهی هم به نابودی بناها و جاذبههایی که در میدان وجود داشت نکردند. اما رضا شاه پهلوی با به حکومت رسیدنش شروع به بازسازی میدان کرد. حجرهها و بناها بازسازی شدند و رونق اقتصادی به میدان بازگشت. در این زمان میدان نقش جهان در فهرست آثار تاریخی ثبت شد و تا امروز مانند یک گنجینه ملی از آن مراقبت میشود.
امروزه میدان نقش جهان را باید یکی از بزرگترین میدانهای دنیا دانست که بناهای تاریخی مهمی را در دل خود جای داده است. هر کدام از بناهایی که در چهار قسمت میدان قرار دارند به خودی خود از جاذبههای تاریخی مهم جهان محسوب میشوند. زمانی که از پلههای عالی قاپو بالا میروید و یا در هر کدام از مساجد این میدان قدم میزنید و از شگفتیهاشان بازدید میکنید؛ این شکوه و عظمت را با تمام وجود حس خواهید کرد.
در میدان نقش جهان جاذبه های گردشگری زیادی وجود داشته که امروزه اثری از آنها نیست. از میان این ابنیه تخریب شده میتوان به سرستونهای مرمرین که از تخت جمشید به اصفهان آورده بودند (در حال حاضر به چهلستون منتقل شده است.) 110 عرابه توپ اسپانیایی (یادگار فتح هرمز) و میله قپق اشاره کرد. اما بیایید به جاذبه هایی باز گردیم که هنوز در میدان وجود دارند. همانطور که در بالا هم ذکر شد چهار جاذبه گردشگری مهم در میدان نقش جهان وجود دارد که در ادامه هر کدام از این جاذبهها را به صورت مختصر معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
عمارت عالی قاپو یکی از جاذبههایی است که در ضلع غربی میدان نقش جهان اصفهان وجود دارد. زیر بنای این عمارت هزار و 800 متر مربع است و 6 طبقه دارد. هر طبقه دارای تزئین خاص و منحصر به خودش است که این زیبای عمارت را چندین برابر کرده است. از میان این تزئینات میتوان به تالار موسیقی، تالار پذیرایی و بازتاب صدا در کاخ اشاره کرد. عمارت عالی قاپو 53 اتاق برای اهداف گوناگون دارد و اساس معماری آن براساس چوب استوار شده است.
مسجد جامع عباسی که به مسجد امام نیز مشهور است را باید یکی دیگر از جاذبه های گردشگری مهم در میدان نقش جهان دانست. مسجد امام مهمترین مسجد به جا مانده در ایران از و زمان حکومت صفویان است. ساخت مسجد از سال 1020 شروع شد و تزئینات فوقالعادهاش را در زمان حکومت شاه سلیمان انجام دادند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید معمار این بنا علی اکبر اصفهانی بوده است و کتیبه بالای سر در آن را نیز خوشنویس معروف علیرضا عباسی انجام داده است.
از میان ویژگیهای مهم این مسجد میتوان به کاشی کاریهای هنرمندانه و فوقالعاده زیبا و بازتاب صدا زیر گنبد اشاره کرد. در واقع یکی از دلایلی که امروزه بیشتر مردم جهان مسجد امام اصفهان را میشناسند، همین انعکاس صدا زیر گنبد است. از میان نامهای دیگر این مسجد میتوان به مسجد شاه، مسجد سلطانی و مسجد کبیر عباسی اشاره کرد.
این جاذبه در ضلع شمالی میدان قرار دارد و در واقع یک دروازه ورود به بازار سنتی اصفهان است. در قدیم بازار قیصریه سه طبقه بوده که از طبقه سوم آن به عنوان نقاره خانه استفاده میکردند. در زمان حکومت قاجارها این طبقه به کلی تخریب شد. سردر قیصریه شامل یک دروازه اصلی و چهار در فرعی است. این بنا شبیه به یک بنای قدیمیتر در شهر قیصریه است و اصلا به خاطر همین شباهت هم این نام را روی آن گذاشتهاند.
در این بنا آثاری از نقاش معروف، رضا عباسی به جا مانده است. از دیگر آثار و جاذبههای به جا مانده هم میتوان به ساعت قلعه پرتغالیهای هرمز، و ناقوس دیر هرمز اشاره کرد. این دو مورد را باید یادگار فتح هرمز در زمان صفویه دانست. البته بناها و آثار تاریخی دیگری نیز در این قسمت وجود داشت که به خاطر اهمال امروز چیزی از آنها باقی نمانده است.
مسجد شیخ لطف الله یکی از زیباترین مساجد دنیا است که به دستور شاه عباس اول برای استفاده اختصاصی او ساخته شد. این مسجد که در شرق ميدان نقش جهان در اصفهان قرار دارد، دارای یک گنبد 32 متری است که ساختش 17 سال به طول انجامیده است. اگر چه این مسجد هم در زمان قاجارها آسیبهای فراوان دید اما رضا شاه آن را مرمت کرد. مسجد شیخ لطف الله صحن و مناره ندارد و این را باید یکی از فرقهای اصلیاش با دیگر مساجد دانست. علیرضا عباسی روی کتیبه بالای این مسجد نیز با خط ثلث خوشنویسی کرده است
شاید بتوانید ساعتها در میدان نقش جهان بچرخید، بدون اینکه حوصلهتان سر برود. در این میدان چیزهای زیادی برای دیدن و کارهای زیادی برای انجام دادن است. قبل از هر چیز خوب میدان را بالا و پایین کنید و همه جذابیتهای آن را ببینید. سپس به سراغ یکی از جاذبههایی بروید که در میدان وجود دارد. بلیط تهیه کنید و از این جاذبه بازدید کنید. پس از آن یکی یکی به بازدید از دیگر جاذبهها بپردازید.
پس از اینکه از بازدید جاذبههای چهارگانه فارغ شدید، به میدان بازگردید، کمی استراحت کنید، نوشیدنی بنوشید و درشکه سواری کنید. حالا که خستگیتان در رفت وارد بازار شوید از صنایع دستی زیبای اصفهان دیدن کنید و یادگاری و سوغات تهیه نمایید. به نظر میرسد برای بازدید از همه این جاذبهها یک روز کامل زمان نیاز دارید. پس صبح زود این بازدید را شروع کرده و با صبوری آن را به اتمام برسانید. یقینا این یکی از جذابترین بخشهای سفرتان به اصفهان خواهد بود.
در مطلب راهنمای بازدید از میدان نقش جهان اصفهان هر آنچه را که لازم بود درباره این میراث ارزشمند تاریخی بدانید، بیان کردیم. حالا آماده بازدید از این میدان هستید. مسیر دسترسی به میدان نقش جهان اصفهان از طریق شمال این شهر است. در واقع این میدان سه محور اصلی دارد که عبارتند از: محور شمالی- جنوبی (که مسجد امام را به دروازه قیصر وصل میکند) محور شرقی-غربی (از عمارت عالی قاپو به مسجد امام) و محور شرقی-غربی دوم (از چهل ستون تا نزدیکی زاینده رود ادامه دارد).
شما میتوانید از طریق خیابان سپه خود را به میدان برسانید اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که این خیابان بسیار شلوغ و پر تردد است و برای اینکه زمان زیادی را در ترافیک نگذرانید میتوانید خودروی خود را در یکی از پارکینگهای موجود در این خیابان پارک نمایید. برای این بازدید نمیتوان بهترین زمان را مشخص کرد زیرا شهر اصفهان در همه فصلهای سال جای مناسبی برای سفر است و بازدید از جاذبه های گردشگریش هم از همین منطق پیروی میکند.
در پایان باید بار دیگر توصیه همیشه دکوول را تکرار کنیم که در طول بازدید خود از میدان نقش جهان و آثار و جاذبههای تاریخی که در آن وجود دارد سعی کنید آسیبی به این جاذبهها وارد نکنید تا این میراث ارزشمند سالهای سال پایدار باشد و تاریخ ما را برای آیندگان روایت کند. اگر نکته دیگری درباره این جاذبه گردشگری وجود دارد که در این نوشته بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراگ بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.