پارک ملی سالوک

پارک ملی سالوک

    پارک ملی سالوک که هشت هزار و 231 هکتار مساحت دارد در ابتدا یک منطقه حفاظت شده بود. منطقه حفاظت شده به منطقه‌ای گفته می‌شود که همه عناصر زنده آن ارزشمند تلقی شده و تصمیم می‌گیرند برای این عناصر ارزشمند لایه‌های حفاظتی بیشتر در نظر بگیرند. سال 1352 بود که منطقه سالوک در 20 کیلومتری شمال غربی اسفراین به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی شد. پنج سال بعد یعنی در سال 1357 این منطقه با عنوان منطقه امن انتخاب شد و در سال 1381 بود که به دلیل ویژگی‌های اکولوژیکی بالا، منطقه امن سالوک به پارک ملی ارتقا یافت. موقعیت جغرافیایی پارک ملی سالوک و همچنین جاذبه‌های طبیعی و تاریخی آن، این پارک را به مقصدی مناسب برای گردشگرانی تبدیل کرده که به شمال شرق ایران سفر می‌کنند.

طبیعت پارک ملی سالوک اسفراین

    وجود منابع آبی مناسب باعث شده است در سالوک طبیعتی به وجود بیاید که در خراسان شمالی بی‌نظیر و در شمال شرق ایران کم نظیر است. پارک ملی سالوک خراسان شمالی 15 کیلومترطول دارد که در این 15 کیلومتر شاهد وجود 15 چشمه دائمی و نهر‌هایی هستیم که جوشش این چشمه‌ها ایجاد کرده‌اند. این ویژگی باعث می‌شود درختان مختلف و گیاهان متنوعی در پارک ملی سالوک وجود داشته و حتی در قسمت‌هایی از آن شاهد وجود جنگل باشیم.

    گلابی و آلوچه وحشی، زرشک، قره میغ، ریخوک، زالزالک و نسترن وحشی، افرای کرکو، گز، انجیر و گردو از جمله درختان و درخچه‌هایی هستند که در پارک ملی سالوک به وفور وجود دارند و به این منطقه که شامل دره‌های متعدد می‌شود جذابیت خاصی داده‌اند. علاوه بر این پارک ملی سالوک محل رویش گیاهان ارزشمند دارویی و صنعتی نظیر گون، باریجه، زیره سیاه، آویشن، علف چای و کاکوتی است.

    آنچه باعث شده منطقه سالوک در شمال شرق ایران از نظر زیست محیطی ارزشمند تلقی شود، حفاظت مناسبی است که طی سال‌های طولانی از این منطقه شده است. این حفاظت در واقع غنای گیاهی و جانوری سالوک را بالا برده است.

سالوک؛ زیستگاه گرگ و پلنگ

    بررسی‌ها نشان می‌دهند رابطه مستقیمی بین وجود پوشش گیاهی مناسب با زیست انواع جانوران در یک منطقه وجود دارد. حفاظت از پارک ملی سالوک در خراسان شمالی باعث شده که این منطقه به محلی امن برای حیواناتی تبدیل شود که برخی از آنها جزء گونه‌های در معرض انقراض قرار دارند. تخریب زیستگاه‌های پلنگ و خرس در ایران و نقاط دیگر جهان باعث شده که این گونه‌ها در معرض خطر قرار گیرند.

    پارک ملی سالوک یکی از معدود مکان‌های ایران است که همچنان در آن پلنگ وجود دارد و عنوان می‌شود خرس‌ها نیز در این منطقه زندگی می‌کنند، هر چند اطلاعات دقیقی در این زمینه وجود ندارد. علاوه بر این دو گونه ارزشمند جانوری، پارک ملی سالوک زیستگاه آهو، گرگ، قوچ و میش اوریال، کل، بز، پلنگ، کفتار، روباه، خوک وحشی، شغال، تشی، خرگوش، سمور و  سنجاب نیز هست. عمده این حیوانات، حیواناتی با ویژگی‌های منحصر به فرد هستند، چرا که هر چند برخی از آنها در جاهای مختلف جهان زندگی می‌کنند، اما در هر منطقه شکل و شمایل و ویژگی‌های متفاوتی دارند. برای مثال قوچ و میش اوریال بزرگ‌ترین گوسفند وحشی ایران است که در جاهای مختلف کشور از جمله پارک ملی گلستان و پارک ملی سالوک زندگی می‌کنند.

    در بازدید از پارک ملی سالوک به احتمال زیاد چشم‌تان به این حیوانات وحشی زیبا می‌افتد و اساسا دیدن گله‌های گوسفند و بز کوهی و حتی گله‌های آهو یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر این پارک است که البته اگر می‌خواهید آن را به خوبی تجربه کنید باید با آمادگی قبلی به این مکان بروید و فردی مطلع را به همراه داشته باشید. راهنمایان محلی معمولا از محل تردد گله‌های گوسفند و بز کوهی و همچنین دسته‌های آهو مطلع هستند.

    آنها می‌توانند گردشگران را به بلندی‌هایی ببرند که مشرف به محل عبور این حیوانات است و از آن محل‌ها با چشم مسلح و غیر مسلح می‌توانید آنها را ببینید و تجربه‌ای بی‌نظیر را برای خود رقم بزنید. گردشگرانی که به قصد دیدن حیوانات به مناطق طبیعی می‌روند معمولا صبح زود خود را به این مناطق می‌رسانند و در محل مناسب مستقر می‌شوند.

    جز جانورانی که از آنها نام بردیم، پارک ملی سالوک زیستگاه انواع پرندگان زیبا نیز هست که کوکر، چکاوک، کبک، تیهو، باقرقره، سسک و جغد از معروف‌ترین آنها به شمار می‌روند و تعداد قابل توجهی از آنها در این منطقه زندگی می‌کنند.

دژی تسخیرناپذیر در پارک ملی سالوک

    تنوع جاذبه‌ها یکی از عوامل ترغیب کننده برای بازدید از یک منطقه است و این تنوع در پارک ملی سالوک وجود دارد. استان خراسان شمالی هر چند جزء استان‌هایی نیست که آن را با آثار متعدد تاریخی و میراثی بشناسند، اما در جای جای آن بناهایی هست که قدمت آنها به صد‌ها سال پیش می‌رسد. یکی از این بناها در پارک ملی سالوک اسفراین قرار دارد.

    قلعه صعلوک در ارتفاعات سالوک دژی معروف در شمال شرقی ایران است که در کتب تاریخی بار‌ها به آن اشاره شده است. اشارات متعدد به این قلعه که قدمتش به قرون ششم و هفتم هجری می‌رسد، نشان دهنده اهمیت استراتژیک آن است.

    قلعه صعلوک در جبهه جنوبی کوه سالوک و در ارتفاع دو هزار و 135 متری واقع شده است. این قلعه که موقعیتش به گونه‌ای است که دسترسی به آن ساده نیست، زمانی دژی تسخیرناپذیر بوده که مخالفان حکومت مرکزی در آن استقرار داشته‌اند. مساحت قلعه حدود یک هکتار است و ارتفاع خود سازه در جاهایی تا 150 متر هم می‌رسد. در طول زمان و به دلیل عدم حفاظت،

    سازه‌های داخل قلعه تا حد زیادی تخریب شده‌اند. با وجود این و بر اساس بقایای موجود سازه‌ها می‌توان تخمین زد که در این قلعه حدود 50 اتاق وجود داشته است. احتمالا محل اقامت فرم‌انده قلعه در مرتفع‌ترین بخش صخره‌ای بوده که قلعه روی آن ساخته شده است. این اتاق در منتهی الیه بخش شرقی قلعه واقع شده و برج‌ها و استحکامات نگهبانی قلعه در سمت غرب قلعه است.

    در بخش میانی قلعه اتاق‌های کوچک هم شکلی وجود دارد و علاوه بر آن در این قسمت مخازنی برای نگهداری مایعات تعبیه شده است. منبع اصلی آب قلعه رودی است که در پای دیواره جنوبی آن جریان دارد. آب این رود احتمالا آب‌انبارهای متعدد این قلعه را پر می‌کرده است. دیوار‌های قلعه که هنوز بعد سال‌ها بدون مرمت سالم مانده‌اند سنگی هستند و در ساختن آنها از ملات ساروج استفاده شده است.

    غار‌هایی که در پارک ملی سالوک وجود دارند، غار‌هایی معروف و جذاب برای بازدید هستند. دو غار معروف این منطقه یکی غار پلنگ تخته نی و دیگری غار پیش قلعه است. غار پیش قلعه در واقع در کنار قلعه صعلوک است و احتمال می‌رود غیر از عمق طبیعی، دست‌کنده‌هایی هم در آن وجود داشته باشد. مردم محلی معتقدند این غار عمیق پر از اشیای تاریخی است. اکتشاف هدفمندی در این زمینه صورت نگرفته و این غار نیز مانند خود قلعه بدون محافظت رها شده است.

    سفر به پارک ملی سالوک می‌تو‌اند تجربه مناسبی برای کسانی باشد که به خراسان شمالی سفر کرده‌اند. دسترسی به این منطقه آسان است و برای ورود به آن هزینه‌ای دریافت نمی‌شود. با گردشی سه چهار ساعته در پارک ملی سالوک می‌توانید جاذبه‌های مختلف آن را ببینید. چشمه‌ها و نهر‌های این منطقه محیط مناسبی برای اتراق و استراحت فراهم آورده‌اند و اگر در فصل مناسب و با تجهیزات کافی به آنجا سفر کنید حتی می‌توانید شبی را در این منطقه بکر بگذرانید.