استان بوشهر: راهنمای جامع و بررسی کامل

راهنمای جامع سفر به استان بوشهر

    وقتی نام بوشهر به میان می‌آید اولین چیزی‌هایی که به ذهنتان می‌رسند، چیست؟ برای من داستان تنگسیر، صادق چوبک و نخلستان‌های سر به فلک کشیده اولین چیزها است. بوشهر یکی از استان‌های مجاور خلیج فارس است که هزاران سال قدمت دارد و طبیعی است در حافظه تاریخی ما جای بگیرد. این استان را باید یکی از مقاصد جذاب ایران برای سفر دانست. می‌پرسید چرا؟ فرهنگ غنی و رنگارنگ، بناهای تاریخی، مردم خونگرم، خلیج فارس و نخلستان‌های سرسبز و زیبا همگی با هم مجموعه‌ای فوق‌العاده جذاب برای گردشگران خواهند بود و چه چیز بهتر از سفر به چنین مقصدی؟

    استان بوشهر با مرکزیت شهر بوشهر، به عنوان هفدهمین استان بزرگ ایران شناخته می‌شود. این منطقه به دلیل اینکه در کنار خلیج فارس قرار دارد، از موقعیت و اهمیتی ویژه در ایران و جهان برخوردار شده است. این اهمیت در بسیاری از مواقع به ضرر این خاک تمام شده و آن را درگیر یورش‌ها، حملات و استعمار بیگانگان کرده است.

    در مطلب راهنمای جامع سفر به استان بوشهر قصد داریم زیر و بم این استان را بررسی کنیم. ابتدا به بررسی تاریخ، جغرافیا و فرهنگ این دیار خواهیم پرداخت و سپس جاذبه های گردشگری آن را بررسی خواهیم کرد. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

آشنایی با پیشینه استان بوشهر

    طبق یک اصل کلی هر جا که آب باشد، شهرها ابتدا در آنجا شکل می‌گیرند. بنابراین بوشهر یکی از مناطق کهن و قدیمی در ایران به حساب می‌آید. نشانه‌هایی از عهد ایلام و تمدن بین‌النهرین در این منطقه پیدا شده که خود گواهی بر این ماجراست. در دوران حکومت مادها بوشهر یکی از ایالت‌های جنوب غربی به حساب می‌آمد و در زمان حکومت هوخشتره نیز این منطقه جزو ساتراپ‌نشین چهاردهم بود. در سال 1316 در تقسیمات جدید کشوری خود شهر بوشهر یکی از شهرستان‌های استان هفتم و زیر نظر استانداری فارس قرار گرفت. اما سال 1339 شهر بوشهر و توابعش از استان فارس جدا شد و زیر نظر فرمانداری کل بنادر و جزایز خلیج فارس قرار گرفت. در سال 1346 فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ادغام شدند و نامشان به استان ساحلی تغییر پیدا کرد. در نهایت در سال 1352 بود که این استان توانست به عنوان یک استان مستقل در تقسیمات کشوری قرار بگیرد.

    استان بوشهر تاریخ دور و درازی دارد که بخش زیادی از آن با غم و رنج مردم این دیار همراه بوده است. از جنگ تحمیلی گرفته تا جنگ جهانی و استعمار انگلیس، پرتغال و ... همه و همه زخم‌هایی بر پیکر تاریخ این خطه به جا گذاشته. اما مهم این است که مردم خونگرم بوشهر همیشه و در طی همه این حملات به دفاع از خاک خود برخواسته‌اند تا اجازه ندهند خاکشان به دست بیگانگان بیافتد.  

آشنایی با فرهنگ استان بوشهر

    همانطور که در بالا ذکر شد، بوشهر یکی از قدیمی‌ترین استان‌های ایران است. بنابراین عجیب نیست که فرهنگی با اصالت داشته باشد که بخش زیاد آن از قدیم الایام باقی مانده است. اما نمی‌توان این مساله را کتمان کرد که کسانی که برای استعمار پا به این خاک گذاشته‌اند چیزهایی را از فرهنگ خود به فرهنگ بوشهری‌ها را اضافه کرده‌اند.

    بوشهری‌ها به زبان فارسی و با لهجه مخصوص به خود صحبت می‌کنند. در این استان همچنین زبان لری و عربی نیز رایج است. در زبان این مردم واژه‌های بیگانه مانند انگلیسی، هلندی، هندی و پرتغالی نیز به چشم می‌خورد. بیشتر مردم استان بوشهر مسلمان شیعه هستند. اقلیت اهل سنت نیز در برخی از مناطق مانند عسلویه، کنگان و جزیره شیف زندگی می‌کنند. مشاهیر زیادی در این استان چشم به جهان گشوده و در همین دیار نیز به خاک سپرده شده‌اند که از میان آنها می‌توان به فائز دشتی، صادق چوبک، نجف دریابندری، حسن زنگنه، خلیل عمرانی، همایون خرم، رئیس علی دلواری و ... اشاره کرد.

    مردم بوشهر مردمی هنرمند هستند که صنایع دستی بسیاری دارند. از میان این صنایع می‌توان به گبه، گلیم، حصیربافی، سوزن‌دوزی، نمدمالی، سفالگری، لنج‌سازی، زنبیل و سبد و ... اشاره کرد. مهم‌ترین خوراکی‌های این دیار را نیز می‌توان ماهی، میگو، مسقطی، خرما و ارده دانست. اما یکی از مهم‌ترین بخش‌های فرهنگی بوشهر، موسیقی‌ای است که در این استان وجود دارد. این موسیقی پرشور و پرهیجان و منحصر به فرد است که نه تنها در خیل عظیم سبک‌های جدیدی که وارد بازار موسیقی شده، از بین نرفته است بلکه، توانسته خود را به عنوان بخشی از موسیقی ایرانی به همه جهان بشناساند. بیشترین سازهایی که در موسیقی این استان استفاده می‌شوند عبارند از: بوق، سنج و فلوت و دمام.

آشنایی با جغرافیای استان بوشهر

    بوشهر یکی از استان‌های جنوبی کشور است که از شمال با استان خوزستان و استان کهگیلویه و بویر احمد و از شرق با استان فارس همسایه است. استان بوشهر دارای 10 شهرستان، 27 بخش، 40 شهر، 29 دهستان و بیش از 900 آبادی است. این منطقه را می‌توان به دو بخش جلگه‌ای و کوهستانی تقسیم کرد که بخش جلگه‌ای حاشیه ساحلی غربی و بخش کوهستانی نوار شرقی زاگرس را در بر می‌گیرند.

    به طور کلی آب و هوای استان بوشهر را می‌توان گرم و خشک دانست اما در بخشی از استان نیز شاهد آب و هوای گرم و مرطوب نیز هستیم. بنابراین بهترین زمان سفر به استان بوشهر را می‌توان فصل‌های پاییز و زمستان دانست. براساس این آب و هوا پوشش گیاهی در بخش‌های مختلفی از این استان کمی با هم متفاوت است. اما به طور کلی از میان پوشش‌های گیاهی این استان می‌توان به آکاسیا، کهور ایرانی، کنار و گز اشاره کرد. مهم‌‌ترین زیستگاه‌های گیاهی نیز عبارتند از جنگل‌های حرا، مناطق حفاظت شده مند و پارک ملی نایبند.

    در مورد پوشش جانوری در این استان نیز باید گفت، بوشهر دارای 17 گونه و 9 تیره ماهی است که از میان آنها می‌توان به کپورماهیان و گربه ماهی بومی این دیار اشاره کرد. همچنین 42 گونه دوزیست و خرنده، 31 گونه پستاندار و شمار زیادی پرنده در استان بوشهر زندگی می‌کنند.

آشنایی با جاذبه های گردشگری استان بوشهر

    تا اینجای مطلب راهنمای جامع سفر به استان بوشهر اطلاعاتی درباره تاریخ، جغرافیا و فرهنگ این دیار به دست آوردیم. اکنون وقت آن رسیده که به معرفی جاذبه‎ های گردشگری استان بپردازیم تا این مطلب برای کسانی که قصد سفر به استان بوشهر را دارند، مطلبی جامع و کاربردی باشد. طبق روال معمول ابتدا درباره آن دسته از جاذبه‌ها حرف خواهیم زد که در فهرست جهانی یا ملی ثبت شده‌اند و سپس به معرفی دیگر جاذبه‌های استان خواهیم پرداخت. در ادامه با ما همراه باشید.

شهر باستانی ریشهر

• ثبت در فهرست آثار ملی: 24 شهریور 1310

    اگر بخواهیم یک جاذبه گردشگری مهم که در دسته جاذبه‌های تاریخی قرار می‌گیرد را به شما معرفی کنیم، باید از شهر باستانی ریشهر نام ببریم. این شهر در جنوب بوشهر کنونی قرار گرفته است و قدمت آن را به هزاره سوم تا اول قبل از میلاد نسبت می‌دهند. به اعتقاد تاریخ‌دانان اردشیر بابکان بنای این شهر را گذاشته است. در زمان ساسانیان ریشهر را به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز علمی، ادبی می‌شناختند. طبق اطلاعات به دست آمده در قزن شانزدهم حدود 2 هزار خانه مسکونی در این شهر قرار داشته. اما در زمان حکومت نادرشاه افشار جمعیت ریشهر به بوشهر نقل مکان کرده و از آن زمان به بعد این منطقه متروکه باقی مانده است.

خانه رئیسعلی دلواری

• ثبت در فهرست آثار ملی: 16 آذر 1376

    رئیس علی دلواری یکی از مبارزین استان بوشهر در ماجرای معروف تنگستان بوده و به همین خاطر برای مردم این استان بسیار شخصی مهم و قابل احترامی به حساب می‌آید. منزل رئیس علی دلواری، در اواخر حکومت قاجارها در جنوب شرق دلوار ساخته شد. جالب است بدانید همایون شهنواز که سریال دلیران تنگستان (ماجرای مبارزه رئیس علی دلواری در تنگستان) را ساخته، در این خانه به خاک سپرده شده است. این خانه که اکنون به عنوان موزه رئیس علی دلواری تغییر کاربری داده از 23 اتاق تشکیل شده و 3750 متر مساحت دارد. خانه این مبارز را بازماندگان دلواری به سازمان میراث فرهنگی بوشهر هدیه کرده‌اند.

عمارت گلشن

• ثبت در فهرست آثار ملی: 3 اسفند 1377

    از دیگر جاذبه‌های تاریخی استان بوشهر می‌توان به عمارت گلشن اشاره کرد. این عمارت در شهر ساحلی بوشهر در محله بهبهانی قرار گرفته است و قدمت آن به دوره قاجاریه باز می‌گردد. این عمارت تنها 10 متر با دریا فاصله دارد و وزیدن باد، نسیم دریا را به عمارت گلشن هدیه می‌دهد. نوع معماری عمارت گلشن بیت میلانی است که آن را بسیار منحصر به فرد کرده. این عمارت 3 طبقه دارد که طبقه اول آب انبار، حمام و دستشویی، آشپزخانه و محل نگهداری خدمه شامل می‌شود و طبقات دوم و سوم نیز مخصوص سکونت، تجارت و پذیرایی از مهمان‌هاست. بیشتر اتاق‌های موجود در این عمارت پنج دری هستند و بینشان راهرو وجود دارد. عمارت گلشن در حال حاضر برای مصارف فرهنگی استفاده می‌شود. و میراث فرهنگی با حفظ شکل اولیه بنا مرتب به تعمیر آن می‌پردازد.

کلیسای ارامنه گرگوری

• ثبت در فهرست آثار ملی: 7 مهر 1381

    کلیسای ارامنه گرگوری که به نام کلیسای گئورک مقدس نیز مشهور است، یکی از جاذبه‌های تاریخی شهر بوشهر به حساب می‌آید. قدمت این کلیسا را متعلق به دوره حکومت قاجارها می‌دانند. کلیسای گئورک مقدس را خانواده آوادیان با کمک انگلیسی‌های ساکن در بوشهر ساخته‌اند. این کلیسا تا سال 1948 فعال بود اما پس از اینکه ملکومیان فوت کرد، تمام اشیاء و اموال آن را به کلیسای وانک در اصفهان منتقل کردند. سال 1974 این کلیسا بار دیگر فعالیتش را از سرگرفت و اموالش نیز از اصفهان به بوشهر بازگشت اما، پس از گذشت چند سال دوباره این فعالیت متوقف شد. کلیسای گرگوری یک زمین مستطیل شکل و دو حیاط دارد که این حیاط‌ها مخصوص دفن مردگان هستند. بنای کلیسا نیز به صورتی طراحی شده که اگر از بالا به آن نگاه کنید شبیه به یک صلیب به نظر می‌رسد.

خانه طایی

• ثبت در فهرست آثار ملی: 2 آبان 1382

    یکی دیگر از جاذبه های گردشگری استان بوشهر خانه طایی نام دارد. این بنا در شهرستان بوشهر قرار گرفته و جزو بناهای ثبت شده این دیار در فهرست آثار ملی است. قدمت این خانه به دوره حکومت قاجاریه باز می‌گردد. در واقع بوشهر خانه‌های تاریخی زیادی دارد که به دلیل تلفیق فرهنگ‌های مختلف دارای معماری منحصر به فردی هستند، خانه طلایی نیز یکی از آنهاست. برای بازدید از این بنا باید به خیابان ساحلی، پشت میراث فرهنگی شهرستان بوشهر مراجعه نمایید.

زندان سلیمان

• ثبت در فهرست آثار ملی: 24 آبان 1385

    یکی دیگر از جاذبه‌های استان بوشهر که باید در مطلب راهنمای جامع سفر به استان بوشهر از آن یاد کنیم، زندان سلیمان واقع در دشتستان است. قدمت این پناهگاه به دوره سوم زمین شناسی یعنی هزاره اول باز می‌گردد. زندان سلیمان در  واقع نام یک کوه مخروطی شکل است که در اثر رسوبات رودخانه‌ای به وجود آمده. این کوه از زمین مجاور خود حدود 107 متر ارتفاع دارد. از آنجایی که در میانه این مخروط تو خالی است در زمان ساسانیان موبدان زرتشتی به عنوان محل قربانی و نیایش از آن استفاده می‌‏کرده‌اند. به نظر می‌رسد در زمان‌های قدیم مخروطی که اکنون خشک است پر از آب بوده که البته امکان استفاده از این آب وجود نداشته است.

بام استان بوشهر

    با شنیدن نام بوشهر، نام زیبای خلیج فارس برایمان تداعی می‌شود، در پروژه سیمرغ کوه‌های ایران بام استان بوشهر کوه پا زنان معرفی شده است که سالانه کوهنوردان بسیاری خصوصا در فصول سرد سال عزم صعود به این قله را می‌کند. شهر ساحلی بوشهر در امتداد رشته کوه زاگرس قرار دارد و بلندترین قله این استان قله پازنان با ارتفاع 1970 متر است این قله را با نام‌های بیرمی یا خورموج نیز معرفی می‌کنند، این کوه در فاصله  سه کیلومتری شهر خورموج واقع شده است.

    طبیعت بکر این کوه به واسطه درختان بادام وحشی‌اش معروف است که شکوفه‌های آن در فصل بهار جلوه بی‌نظیری به منطقه می‌دهدذ  برای صعود به قله پازنان یا همان بیرمی بهتر است در فصول سرد سال اقدام نمایید به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی این کوه و گرمای بسیار شدید در فصول گرم مناسب صعود نخواهد بود.

• جهت مطالعه بیشتر درباره قله پا زنان( بیرمی) در مقاله قله پازنان با دکوول همراه باشید.

کلام آخر

    در مطب راهنمای جامع سفر به استان بوشهر درباره این استان اطلاعات زیادی به دست آوردیم. نگاه مختصری به تاریخ، جغرافیا و فرهنگ این دیار انداختیم و سپس برخی از جاذبه‌های گردشگری آن را معرفی کردیم. اگر چه شمار جاذبه‌های گردشگری در این استان بسیار بیشتر از چیزی است که ما فرصت معرفیش را یافتیم. اما این بدان معنا نیست که آنها ارزش کمتری از آنچه معرفی شد، دارند. در طول سفر اگر بتوانید وقتی هم برای بازدید از دیگر جاذبه‌های این استان مانند شمار بسیار تپه‌های تاریخی، خانه‌ها و عمارت‌های تاریخی، قلعه‌ها گورستان‌ها، حمام‌ها و در نهایت نخلستان‌ها کنار بگذارید، سفرتان لذت‌بخش‎تر خواهد بود.

    همچنین در طول سفر به بوشهر امتحان غذاهای دریایی را فراموش نکنید. این چالشی است که دریچه‌ای دیگر از دنیای غذاهای دریایی را پیش چشمتان باز خواهد کرد. همچنین اگر قصد خرید سوغات و یادگاری از سفر به بوشهر را دارید حتما به سراغ صنایع دستی مردم این دیار بروید. با این کار هم هنرشان را به دیگر نقاط ایران و جهان انتقال داده‌اید و هم از صنعت آنها حمایت نموده‌‌اید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد.