آشنایی با بندر کنگ

معرفی بندر کنگ هرمزگان

    بندر کُنگ (Bandar Kong) شهری در نزدیکی شهرستان بندر لنگه در استان هرمزگان است که فاصله  چندان زیادی تا شهر  بندرعباس ندارد ولی متاسفانه افراد بسیار کمی  از وجود این منتطقه زیبا خبر دارند ؛ از کنگ تا شهر بندرلنگه ۵ کیلومتر و تا بندرعباس ۱۶۵ کیلومتر فاصله است و موزه مردم‌شناسی، موزه شخصی محمد ابراهیمی، مجسمه لنج مسی، پارک جنگی، خانه هنرمندان، خانه صنایع‌دستی، برج مدور، برکه پنج تا،‌ بازار ماهی فروشان و جنگل‌های حفاظت شده آکاسیاتورتلیس تعداد کمی از مکان های بسیار دیدنی‌ این منطقه به شمار می‌روند.

    بدلیل اینکه این منطقه مورد توجه گردشگران نگرفته این بندر باستانی و قدیمی ایران باعث شده است تا بکر و دست‌نخورده باقی بماند. در مراحل مختلف تاریخی در مکاتبات داخلی، اسناد و مدارک و نقشه‌ها نام این بندر به عنوان یکی از بنادر مهم ایران به چشم می‌خورد و در گذشته نیز کشورهایی مانند هلند، پرتغال و هند در کنگ دارای تجارت‌خانه بودند و در اسناد و نقشه‌های اروپایی از این بندر با عنوان کنگو یا کنگ استفاده کرده است.

    ذکر این نکته ضروری است که بافت تاریخی این شهر به دلیل دارا بودن ارزش‌های معماری سنتی، بومی و فرهنگی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است؛ بندر کنگ را باید یک گنجینه معماری تاریخی در ایران دانست، بنابراین اگر به فرهنگ، معماری، کشف ناشناخته‌ها و تماشای تاریخ علاقه‌ دارید، سفر به بندر کنگ انتخاب خوبی برایتان خواهد  بود. 

اطلاعات کلی بندر کنگ هرمزگان

• جمعیت: نمودار جمعیت شهر کنگ از سال 1375 تا 1395 از نظر تعداد مطلق و نسبی صعودی بوده و جمعیت آن از ۱۱۹۲۰ نفر در سال ۱۳۷۵ به ۱۹۲۱۳ نفر در سال ۱۳۹۵رسیده است. در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ جمعیت شهرکنگ به ۲۷۱۷ نفر رسید. نرخ رشد جمعیت در این دوره برابر با ۳.۱ درصد است.
• آب ‌و هوا: بندرکنگ هم مانند سایر شهرهای جنوبی ایران دارای آب ‌و هوای بسیار گرم و مرطوبی است.
• زبان: مردمان این خطه به زبان فارسی با یکدیگر سخن می‌گویند اما در گذشته نوشته‌های آنها به زبان عربی بوده و نامه‌ها و سندها را نیز به زبان عربی می‌نوشتند.
• دین: اهالی این بندر مسلمان و بیشترشان اهل سنت‌‌اند.
• اقتصاد: بندر کنگ را باید بزرگ‌ترین بندر صیادی در کشور دانست که در آن ۸۰ فروند لنج صیادی، ۳۵ فروند لنج باری و بیش از ۷۰۰ فروند قایق صیادی و تفریحی وجود دارد. این بندر تاریخی در زمینه‌های تجارت دریایی صید و صیادی، لنج‌داری و لنج‌سازی همواره فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته است.

    در حال حاضر تعاونی‌های مرزنشینان و از جمله تعاونی مرزنشینان و ساحل‌نشینان بندر کنگ بخش مهمی از اقتصاد این بندر را تشکیل می‌دهند. بندر چند منظوره کنگ از قدیم پذیرای بسیاری از شناورهای سنتی بوده و سابقه فعالیت‌های صادرات، واردات، کالای ملوانی و صیادی دارد.

تاریخچه بندر کنگ

    بندر تاریخی کنگ بیش از 3000 سال قدمت دارد و در گذشته یکی از بنادر پررونق کشورمان بوده است. موقعیت این بندر به صورتی بوده که کشتی‌های تجاری در آن پهلو می‌گرفته‌اند. متون تاریخی نشان می‌دهد این شهر در طول حیاتش مدت هسته تاریخی شهر تغییرات زیادی کرده و پنج بار تغییر مکان داده است. این بندر را باید جای مناسبی برای تجارت دانست تا از اینجا کالاهای خود را به هند، بصره، ممباسا و کشور‌های آفریقایی صادر کنند.

    در گذشته حدود 30 کشتی بزرگ در این بندر وجود داشته که مختص دریانوردان سرشناس شهر بوده است؛ آنها کالاهایی مانند جوز (نوعی ادویه)، لوز (نوعی میوه)، المستکی یا مصطکی (نوعی میوه از خانواده پسته که روغن آن را استخراج می‌کردند و خود میوه هم دارای خاصیت است)، خرما و کالاهای دیگر را به هند، آفریقا، بصره، خرمشهر و کنیا می‌بردند و در عوض کالاهایی مثل چای، چوب و پارچه را به شهر می‌آوردند.

    تجار در این بندر برای خود خانه‌های از سنگ و کچ ساخته بودند که بر بالای آنها بادگیرهایی وجود داشت که آثار این خانه‌ها در بافت قدیمی شهر قابل مشاهده است. این شهر یکی از مراکز مهم دولت پرتغال در زمان تسلط آن‌ها بر خلیج فارس به شمار می‌رفته که از آثار این دولت در بندر کنگ می‌توان به قلعه پرتغالی‌ها اشاره داشت. با مد دریا آب اطراف این قلعه را فرا می‌گیرد و با جزر بخش اعظم قلعه نمایان می‌شود.

غذاهای بندر کنگ

    غذاهای بندر کنگ را باید شبیه به غذاهای بندر کالیگوت در جنوب هندوستان دانست؛ ادویه‌های محلی این منطقه نیز دارای ریشه هندی‌ هستند. از غذاهای بسیار خوشمزه این منطقه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نان ستپوری (نان پراتا)
• پکاره (پاکورا)
• نان فطیر (نان چپاتی)
• نان کلوکی
• نان حلقه‌ای
• زلیبی (زولبیا)
• هریسه (نوعی حلیم)
• گوبولی (نوعی غذا با برنج، گوشت و کشمش)
• میگو
• کلمبا (حلیم ماهی شور)
• باقلا و نخود آب‌پز گرم
• بریانی
• هواری (نوعی غذا با ماهی یا میگو)

سوغات و صنایع دستی بندر کنگ

• عروسک‌های خمیری
• لباس‌های محلی
• آثار صنایع‌دستی دریایی
• حصیربافی و گلابتون‌دوزی
• لنج‌های نمادین چوبی در ابعاد مختلف
• شیرینی‌های خوشمزه و تازه
• ادویه محلی (گرم مسالا)

تفریحات و دیدنی های بندر کنگ

    همان‌طور که بالاتر هم اشاره شد، این بندر در دل خود جاذبه‌های طبیعی و تاریخی منحصربه‌فردی را جای داده است که در ادامه برخی از این جاذبه‌ها را به شما معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

موزه مردم‌شناسی و دریانوردی بندر کنگ

    یکی از جاذبه‌های مهم این بندر که خودش از قسمت‌های متنوعی شکل گرفته، موزه مردم‌شناسی و دریانوردی بندرکنگ است. در ساخت این موزه خیرین، ملوانان و ناخداهای بازنشسته و شهرداری این بندر کمک کرده‌اند و در یک خانه‌ تاریخی آن را تاسیس نمودند. در این موزه مجموعه ابزار دریانوردی و نقشه‌های سفر، آداب ‌و رسوم مردم قدیم، پوشش و خوراک ساکنان پیشین، صنایع‌دستی و معماری به نمایش در آمده است.

بافت تاریخی بندر کنگ

    این بندر حدودا دارای 6.5 کیلومتر مربع مساحت است که حدود 1.95 کیلومتر مربع از آن را بافت تاریخی تشکیل داده است. از جمله ویژگی‌های این بافت تاریخی می‌توان به معماری ارزشمند، خانه‌های قدیمی با بادگیرهای زیبا و کوچه‌های باریک و سایه‌انداز اشاره کرد.

    ثبت ملی و یونسکو: یک ‌نهم از بافت تاریخی بندر کنگ را در سال 1381 در فهرست آثار ملی به ثبت رسانده‌اند. مقدمات ثبت این بندر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز در حال انجام شدن است. این بافت بیشتر از 280 خانه تاریخی و حدود 320 بادگیر را می‌توانید ببینید. روشنی چراغ‌های بادگیر در طول شب جلوه‌ای بی‌نظیر به بندر می‌دهد؛ این بادگیرها در روز هوای اتاق‌ها را خنک می‌کنند و زیبایی خانه‌های تاریخی را دو چندان کرده‌اند.

خانه گلبتان بندر کنگ

    خانه تاریخی گلبتان، خانه‌ای قاجاری با چهار بادگیر و یک حیاط مرکزی است که چندین اتاق تودرتو در اطراف آن قرار دارند. طاق‌ها و گچ‌بری‌های چشم‌نوازی که در این بنا وجود دارد نه تنها دارای ارزش زیباشناسی است بلکه ردی از هنر و دقت استادکاران آن دوران را می‌توان در آن پیدا کرد.

• ثبت ملی: این بنا در سوم اسفند ماه ۱۳۷۷ به ثبت ملی رسیده است.

خانه صنایع دستی

    بخشی در بافت تاریخی که حاصل دسترنج زنان جنوب در آن قرار دارد. زری‌دوزی، گلابتون‌دوزی، برقع‌های رنگی و نقش حنا، حصیربافی برخی از این صنایع‌دستی است. 

اتاق حجله

    سیکی دیگر از جاذبه‌های بندر کنگ را باید اتاق حجله دانست که نمونه‌های از آن را در موزه مردم‌شناسی کنگ، خانه صنایع‌دستی، پارک تفریحی بندر کنگ و... دیده می‌شود. در آداب‌ورسوم مربوط به مراسم عروسی در استان هرمزگان برای عروس ‌و داماد یک حجله‌ زیبا و دیدنی تزئین شده با آینه‌ها و آویزهای متعدد آماده می‌کنند. در گذشته حجله را با طلا می‌آراستند و عروس و داماد یک هفته تا 6 ماه در این اتاق می‌ماندند. در پارک تفریحی کوهین، شش اتاق به سبک حجله تزیین شده که گردشگران می‌توانند برای اقامت از آن استفاده کنند.

• ثبت ملی: آیین حجله بستن اخیرا در فهرست میراث ناملموس مردم هرمزگان ثبت ملی شده است.

برکه و آب انبار

    برکه‌ها و آب انبارها را باید از شاخص‌ترین فرم‌های معماری بندر دانست که در محدوده بافت تاریخی قرار دارند. جمع‌آوری آب باران و دسترسی به آب شیرین در بندر کنگ، بسیار حائز اهمیت است بنابراین، بناهایی با پایه استوانه‌ای و سقف گنبدی در فواصل معینی ساخته می‌شده تا آب را در آنها جمع کنند. پارک موزه برکه آب که تنها پارک موزه برکه خاورمیانه است نیز در این بندر قرار دارد.

برکه‌ دریا دولت

    آب‌ انبار یا برکه‌ دریا دولت با وسعتی حدود به قطر 28 و عمق 14 متر است که دیواره‌ای با ارتفاع سه متر و ضخامت یک متر اطراف آن را می‌پوشاند. این آب انبار یا برکه را به دلیل اندازه بزرگی که دارد «دریا دولت» نام گذاری کرده‌اند.جالب است بدانید به دلیل بزرگی‌ این آب انبار تنها بخشی از آن سقف دارد. برکه دریا در بیرون و شمال بندر کنگ واقع ‌شده است.

بیمارستان لنج ها

    محله کوهین دریا که در بندر کنگ قرار دارد را می‌توان بیمارستان لنج‌های چوبی و فایبرگلاس و فلزی نام نهاد. در این محله، کشتی‌ها و لنج‌ها پهلو می‌گیرند تا لنج سازان بتوانند به تعمیر آنها بپردازند یا از اول آنها را بسازند. اینجا را باید اولین جداب در قسمت غرب استان هرمزگان به حساب آورد. کار بازسازی با شعرخوانی، صدای چوب و میخ کوبیدن همراه می‌شود و دیدن آن بسیار جذاب است.

قلعه سنگی هخامنشی (قلعه لشتان)

    در بندر کنگ یک قلعه به نام لشتان وجود دارد که بالای شاهین کوه قرار گرفته است. قدمت ساخت این قلعه به دوره هخامنشیان باز می‌گردد و از راه تونل زیرزمینی به دریا راه دارد. برخی از افراد معتقدند که از قلعه پرتغالی‌ها تا قلعه لشتان یک راه زیرزمینی وجود داشته که از آن در زمان جنگ، ذخیره و مهمات و آذوقه را به سربازان می‌رساندند. در حال حاضر تنها حصاربندها و آثار مخروبه دیوارهای قلعه باقی ‌مانده است .

مسجد دو محرابه کنگ

    مسجد دو محرابه با بنایی سنگی‌اش را باید یکی دیگر از جاذبه‌های بندر کنگ دانست که در ضلع غربی و روبه‌روی هسته شهر قرار دارد. این مسجد دو طبقه مجزا دارد که هر کدامشان محرابی مجزا با وسعتی بالغ بر ۴۵۱ مترمربع دارند. در ساخت این مسجد مصالح سنگی رسوبی و مرجانی با ملات ساروج استفاده شده است. در سال 1397 نیز در ضلع جنوبی این مسجد آثاری از حمام سنتی پیدا شد.

قلعه‌ پرتغالی‌ های کنگ

    در فاصله 45 متری غرب بندرکنگ برج مدور، دو ستون از سنگ و ساروج به فاصله 24 متر از یکدیگر را می‌توانید ببینید که درواقع آثار باقی‌مانده از یک قلعه بزرگ و قدیمی است. ارتفاع یکی از ستون‌ها از سطح زمین هشت متر و دیگری سه متر است و هر دو ستون دو تا سه متر از سطح دریا بالاتر ساخته شده‌اند. به نظر می‌رسد که  این دو ستون دو پایه جلو و یا قسمتی از یک قلعه عظیم بوده‌ باشند.

خور بزرگ  کنگ

    در غرب بندر کنگ، 400 متر مانده تا قلعه پرتغالی‌ها، یک خور قدیمی دیده می‌شود که در گذشته محل لنگر انداختن کشتی‌ها بوده است. در قدیم این خور پر از آب بوده، به طوری که کشتی‌ها به داخل آن می‌آمدند و به راحتی بارشان را تخلیه و یا بارگیری می‌کردند. نزدیک بودن این خور به قلعه پرتغالی‌ها نشان‌دهنده اهمیت آن است؛ هنگام ورود محموله، بار از خور مستقیم به داخل قلعه انتقال داده می‌شده یا از آنجا بارگیری انجام می‌گرفته است. در حال حاضر، بیشتر سطح خور را شن و ماسه پر کرده است و فقط هنگام بارش و طوفان پر از آب می‌شود اما برای ورود کشتی دیگر نمی‌توان از آن استفاده کرد.

تندیس لنج بوم مسی کنگ

    بوم مسی در سال 1273 هجری شمسی در ساحل بندر کنگ و در حدفاصل مسجد «کزیتی» و «کاکا» ساخته شده و مالک آن تاجری به نام کرچی بوده است. این لنج 700 تن ظرفیت، شش خدمه و دو ناخدا داشته است و از آنجایی که قسمت آب خور آن با ورقه‌های مس پوشانده شده است به آن بوم مسی نیز می‌گویند. این لنج بارهای تجاری را به مقصد هندوستان، پاکستان، یمن و برخی کشورهای آفریقایی حمل می‌کرده و طی حادثه‌ای در سال 1323 هجری شمسی غرق شده است.

    براساس گفته‌های موسی غلام‌پور تنها بازمانده این لنج در سال ۱۳۲۳ یک هواپیمای ژاپنی در مسیر سفر از این لنج فیلمبرداری می‌کرد، روز بعد زیردریایی آن کشور به لنج حمله نمود و آن را از بین برد. در این سفر، در لنج 64 نفر سرنشین بود که 35 نفر جانشان را از دست دادند و 29 نفر دیگر هم پس از 14 روز سرگردانی و با تحمل سختی‌ها و رنج‌های بسیار خود را به بندر کنگ رساندند. مردم و شهرداری کنگ برای زنده نگاه‌ داشتن یاد و خاطره آن حادثه تندیس بوم مسی را در سال 1386 ساخته و بادبان‌های آن را برافراشتند.

سایر تفریحات و دیدنی ها در بندر کنگ هرمزگان

• گشت‌وگذار و پیاده‌روی در بافت تاریخی
• بازار گردی (خرید از بازارهای محلی، بازار صنایع‌دستی و بازار ماهی فروشان)
• عکاسی
• تفریحات دریایی
• دیدنی‌های اطراف

    قبل یا بعد از دیدن بندر کنگ می‌توانید به دیدن سایر جزیره‌ها و بنادر اطراف مانند جزیره قشم، بندر لنگه، جزیره کیش نیز بروید.

حمل و نقل در بندر کنگ

• حمل ‌و نقل عمومی: بندر کنگ فرودگاه و ایستگاه قطار ندارد بنابراین می‌توانید با اتوبوس‌های توریستی و تاکسی‌های دربستی در شهر تردد کنید.
• حمل ‌و نقل تجاری: بیشتر از طریق دریا صورت می‌گیرد.

    دسترسی به بندر: می‌توانید با هواپیما مسیرهای پروازی تهران-بندرعباس، تهران-بندرلنگه، تهران-قشم، تهران-کیش و یا شیراز-بندرلنگه را انتخاب کرده و از مقصد انتخابی با خودرو خود را به بندر کنگ برسانید. نزدیک‌ترین مقصد به کنگ، بندر لنگه است که بین 20 تا 30 دقیقه با آن فاصله دارد. در صورتی که به قشم یا کیش سفر می‌کنید، از طریق مسیر دریایی به بندر خواهید رسید. در صورت سفر با خودرو شخصی از بندرعباس به سمت کنگ بروید

آب و هوای بندر کنگ

    از آنجایی که بندر کنگ در ساحل خلیج فارس قرار دارد، در تابستان هوایی گرم و شرجی دارد. این هوا برای افرادی که از اهالی آنجا نیستند و به این هوا عادت ندارند ممکن است آزار دهنده باشد. بنابراین اگر می‌خواهید به این شهر سفر کنید که سواحل جنوبی هوایی معتدل دارند، پاییز و زمستان بهترین زمان برای سفر است.

کلام آخر

    در مطلب آشنایی با بندر کنگ، هرآنچه را که لازم بود درباره این بندر زیبا در استان هرمزگان بدانید بیان کردیم. ابتدا به معرفی این بندر پرداختیم و سپس درباره تاریخچه، جاذبه‌ها و... آن حرف زدیم. اگر نکته دیگری درباره این موضوع وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و از خواندن آن لذت ببرید.