پرنده نگری در نقده

پرنده نگری چیست؟

    فعالیتی است که در آن افراد به نگاه کردن به پرندگان در طبیعت می‌پردازند. آن را می‌توان شاخه‌ای از اکوتوریسم دانست که افراد به دنبال دیدن گونه‌های مختلف پرندگان در زیستگاه‌های طبیعی آن می‌پردازند. پرندگان با رفتارها، رنگ‌ها و همچنین صداهای بسیار هیجان انگیری که دارند برای تمام گروه‌های سنی جذابیت دارند. شروع فعالیت پرنده‌نگری در ایران را می‌توان به اوایل دهه 80 نسبت داد که همراستا با باقی فعالیت‌های اکوتوریسم در ایران به مرور شناخته شد و افراد به این رشته نیز گرایش نشان دادند. در این سفر با من همراه باشید.

مقصد پرنده‌نگری من

    در این برنامه هدف بر این شد تا در شهر تالاب‌های و تپه‌های باستانی به پرنده‌نگری بپردازیم. شهرستان نقده و دشت سولدوز با در اختیار داشتن 3 تالاب بین المللی و چندین تالاب فصلی و غیر فصلی دیگر ظرفیت‌های بسیاری را در حوزه پرنده‌نگری در اختیار افراد علاقه‌مند به این موجودات دوست داشتنی قرار می‌دهد. پرنده‌نگری همانطور که گفته شد به عنوان یکی از پر طرفدارترین شاخه‌های اکوتوریسم است و نقده نیز با داشتن ظرفیت بالایی در این حوزه شهرت ملی و حتی بین المللی دارد. 

    کافی است به این نکته اشاره کنیم که از حدود 540 گونه پرنده ثبت شده در ایران 271 گونه ثبت شده در نقده موجود هستند و این به این معنی است که اگر قصد دارید رکوردهای خود را بالا ببرید و به شکل حرفه‌ای به پرنده‌نگری بپردازید قطعا ظرفیت تالابی نقده این امکان را در اختیار شما قرار می‌دهد که بتوانید به خوبی و با قدرت وارد حوزه پرنده‌نگری بشوید. در این سفر یک روزه قصد داشتم به دو تالاب بسیار مهم در شهرستان نقده یعنی تالاب سولدوز و همچنین تالاب بین المللی دورگه سنگی یا سئران گولی که از جمله تالاب‌های بسیار ارزشمند در سطح جهان است سفر کنیم و به پرنده‌نگری در این دو تالاب بپردازیم.

معرفی تالاب سولدوز

    تالاب سولدوز در حال حاضر یکی از تالاب‌های بسیار اصلی و جذاب شهرستان نقده و دشت سولدوز به شمار می‌رود. این تالاب که در واقع تالابی مصنوعی است و با تاسیس دایکی که برای جلوگیری از وارد شدن و هدر رفت آب در دریاچه ارومیه تاسیس شده است ایجاد گردیده است. تالاب سولدوز در حال حاضر با طبیعی بسیار زیبا و تاسیس اسکله و سکوی پرنده‌نگری یکی از مقاصد بسیار جذاب برای پرنده‌نگری در ایران و شهرستان نقده به شمار می‌رود.

    محل تامین آب این تالاب را می‌توان زهکش‌های تاسیس شده دانست که از بستر آب‌های کشاورزی و رودخانه گدار فراهم می‌شود. این آب را می‌توان مامن و محل زیست هزاران قطعه فلامینگوی زیبایی دانست که همواره در این تالاب به تغذیه می‌پردازند. در کنار آن می‌توان گونه‌های بسیار خاصی مانند چرخ ریسک نیزار را دانست که در این تالاب قابل مشاهده هستند. این تالاب از نظر پوشش گیاهی نیز بسیار غنی است. نی ، جگن و گز از جمله گونه‌های غالب به شمار می‌روند و همین عوامل دست به دست هم باعث می‌شوند تا این تالاب در مسیر مهاجرت پرندگان تبدیل به یک سایت و محل مهم برای گذران اوقات پرندگان به شمار رود.

معرفی تالاب دورگه سنگی (سئران گولی)

    تالاب سیران گولی یا دورگه سنگی که یکی از سه تالاب بین المللی شهرستان نقده به شمار می‌رود در جاده مواسلاتی ارومیه به میاندوآب و در 17 کیلومتری شمال شرقی شهرستان نقده قرار گرفته است. این تالاب در نتیجه جمع شدن آب در یک گودال طبیعی در دامنه‌های کوه سارال قرار گرفته است که البته با صعود به این قله می‌توانید نمای بسیار زیباییی را از پانورامای منطقه مشاهده خواهید کرد. این تالاب ارزشمند را می‌توان حاصل جانفشانی افراد با غیرتی در شهرستان نقده دانست که با بیل به لایروبی جوی‌های آب منتهی به تالاب پرداختند و به احیاء این تالاب پرداختند.

    لازم به ذکر است که این تالاب منجر به این شد که جایزه تالاب‌های سازمان ملل نیز به شهرستان نقده برسد. در این تالاب زیبا همواره تا چشم کار می‌کند پرنده‌های زیبایی را می‌توانید ببینید که فوج فوج در آب شنا می‌کنند و پرواز می‌کنند و شکار می‌کنند و فقط باید لذت نگاه کردن به آنها را نصیب چشمانتان بکنید.

رکورد‌های انجام شده

   در این بخش نگاهی به رکوردهای انجام شده در این تالاب می‌اندازیم و گونه‌هایی را که مشاهده کردیم را بیان خواهیم کرد.

توضیحات زمانی برنامه

    مقرر شد تا روز چهارشنبه با جمعی از دوستان و با همراهی استاد عزیز آقای عذار و با راهنمایی آقای شیخی حرکت خود را به سمت تالاب سولدوز حرکت کنیم. حرکت ساعت 8 صبح از نقده انجام شد. در حدود 30 دقیقه پیمایش مسیر کردیم و در کنار تابلو یکی دیگر از تالاب‌های بین المللی شهرستان یعنی تالاب یادگارلو توقف کردیم تا توضیحاتی از این تالاب زیبا را بشنویم که البته با توجه به مشکلات پیش آمده و خشک شدن آن در حال حاضر در لیست مونترو قرار گرفته است.

    بعد از توقفی کوتاه ادامه مسیر به سمت تالاب سولدوز دادیم و در حدود 20 دقیقه بعد در این تالاب زیبا بودیم. در همان ابتدا توضیحاتی پیرامون تالاب و برنامه‌ای که قرار بر اجرای آن را داشتیم ارائه شد و سپس بعد از برپایی دوربین‌های مخصوص به پرنده نگری پرداختیم. قطعا اولین پرنده‌ای که به هر نحوی هر کسی هیجان دیدارش را می‌کشد همان فلامینگوهای سفید و صورتی زیبایی هستند که با رفتارهای خود نیز جذابیت بصری بسیار خوبی را برای پرنده‌نگران و حتی عامه جامعه ایجاد می‌کنند.

    بعد از دیدن بخش اول پرندگان به صرف صبحانه در کنار تالاب پرداختیم و سپس به گشت و گذار در بین نیزارهای زیبای این تالاب پرداختیم. در نهایت بعد از ثبت رکوردها و اتمام برنامه در تالاب سولدوز حرکت خود را به سمت تالاب سئران گولی یا دورگه سنگی آغاز کردیم. بین این دو تالاب را می‌توان به شکل پیاده یا با دوچرخه نیز طی کرد که پیاده به نظر می‌رسد چیزی در حدود 3 ساعت زمان نیاز دارد.

    به تالاب سئران گولی رسیدیم و البته کم بودن آب این تالاب مقدار انرژی منفی به ما داد اما همه جای آن را می‌‌توان پر از پرندگانی دید که منتظر رسیدن ما بودند. انواع گونه‌های رنگارنگ و زیبا از پرندگان و همچنین گشت و گذار در دامنه کوه سارال جاذبه بسیار زیبایی است. در این میان در بین سنگ‌ها با فسیل‌های بسیار جالبی نیز روبرو شدیم که به نوبه خود جذابیت بسیار زیادی برای همه ما بازدید کنندگان و پرنده نگران داشت.

    در پایان باید از استاد عذار مولف کتاب پرندگان سولدوز که زحمات بسیار زیادی در تهیه این کتاب کشیده‌اند تشکر کرد که در این سفر همواره در کنار ما بودند و اطلاعات بسیار مفیدی را با ما منتشر کردند، همچنین باید از آقای شیخی مدیر مجموعه دورنا که به برگزاری سفرهای تخصصی اهتمام دارند و در این برنامه نیز با هدف شناساندن ارزش‌های زیستگاه‌های منطقه در کنار ما بودند تشکر فراوان کرد. همچنین تصاویر به دست آمده به زحمت آقای شیخی و آقای زارعیان بوده است.