از تهران که به سمت جنوب کشور می‌رویم، کم کم به مناطق کویری خواهیم رسید. کویر اقلیمی متفاوت و پر از شگفتی و زیبایی است. هر لحظه که به خاک کویر نگاه می‌کنی اینطور به نظر می‌رسد که انگار کسی پیش پای تو خاکش را جارو زده باشد. کویر دنیایی از سکوت‌هاست که در دل خود رازهای فراوانی را پنهان کرده است. کسانی که عاشق طبیعت‌گردی هستند می‌دانند که نباید سکوت، آرامش و شب‌های پرستاره کویر را به هیچ عنوان از دست بدهند. کویر مرکزی ایران بی تردید از مقاصد جذاب برای کویر دوستان به شمار می‌رود.
آنچه میخواهید درباره کویر مرکزی ایران بدانید:
کویر مرکزی ایران
کویر به ما صبوری می‌آموزد و این را که بتوانیم منتظر بمانیم تا یک شگفتی در طبیعت آنقدر به ما اعتماد کند که خودش را نشان دهد. کویر هم مانند جنگل و کوهستان زیست مخصوص به خود را دارد و اینجاست که دوباره باید به شگفتی طبیعت ایران فکر کرد که می‌تواند سرزمینی برای تمام این طبیعت‌ها باشد. این خاک غنی همانقدر که جنگل و رودخانه و آبشار برای عرضه دارد، کویرهای زیادی را هم در دل خود جای داده است.
در مطلب کویر مرکزی ایران قصد داریم شما را با دشت کویر آشنا کنیم. ابتدا به معرفی آن خواهیم پرداخت، سپس درباره موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌هایش حرف خواهیم زد و در نهایت نیز جاذبه‌های گردشگری آن را بررسی می‌ک نیم. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.
معرفی کویر مرکزی ایران
کویر مرکزی ایران یا همان دشت کویر یکی از فوق‌العاده‌ترین و مشهورترین بخشهای کویری ایران است که در بخش زیادی از ایران را شامل می‌شود. این کویر 800 کیلومتر طول و 320 کیلومتر عرض دارد. مساحت آن را نیز باید برابر با 77 هزار و 600 کیلومتر مربع دانست. درواقع دشت کویر را باید بزرگ‌ترین منطقه کویری ایران دانست که در مرکز شمالی ایران یعنی در جنوب رشته کوه البرز قرار دارد. کویر مرکزی ایران آنقدر گسترده است که لیست شهر و روستاهای زیر در آن قرار گرفته است:
- دامغان
- آران و بیدگل
- گرمسار
- بیدهند
- انارک
- باتلاق نمک سیرجان
- دامغان
- ابیانه
- پارک ملی کویر
- بجستان
- بیابان پست ریگ
- بند علی خان
- جندق
- پیاده
- چیمه
- چوپانان
- سگزی
- سه
- ریگ جن
- حوض سلطان
- حوض قیلوقه
- خور و بیابانک
- روح مرغوم
- دریاچه نمک
- کویر ابرکوه
- قم
- عروسان
- کویر سیازگه
- عشین
- فریزهند
- مصر
- مرنجاب
- عقدا
- نائین
- زواره
- و..
موقعیت جغرافیایی و ویژگی های کویر مرکزی
کویر مرکزی که به آن چاله کویر نیز می‌گویند، در فلات مرکزی ایران قرار گرفته است. این کویر از شمال به دامنه البرز مرکزی و شرقی و از غرب به قم و کاشان می‌رسد. راه کویر مرکزی از شرق نیز به کوه‌های پیر حاجات و ازبک کوه و از جنوب هم به محور ارتباطی خور-طبس و جاده خور-زواره خواهد رسید. بخش‌هایی از کویر مرکزی مانند مرنجاب و مصر شهرت بسیار زیادی پیدا کرده‌اند. از ویژگی‌های کویر مرکزی ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کویر مرکزی ایران، وسیع‌ترین بخش کویری ایران است که از دامنه‌های جنوبی البرز تا مرکز ایران گسترش یافته است.
- دریاچه معروف نمک در غرب این منطقه قرار دارد.
- دشت کویر را باید یکی از قطب‌های حرارتی زمین به حساب آورد که متوسط دمایش در تابستان به 50 درجه سانتیگراد می‌رسد.
- اختلاف دمای بین شب و روز در این منطقه حتی به 70 درحع سانتیگراد هم می‌رسد.
- پوشش گیاهی کویر مرکزی ایران بیشتر از نوع گیاهان بوته‌ای شورپسند است.
- یک تپه به نام ریگ بلند که بزرگ‌ترین تپه شنی در ایران است و از آران و بیدگل آغاز شده و تا اردستان ادامه دارد؛ در این کویر قرار گرفته است. این تپه درواقع یک کانون فرسایش به حساب می‌آید که طول آن به 90 کیلومتر می‌رسد.
- آن بخش از استان اصفهان که در دشت کویر قرار گرفته، 16 کانون فرسایش بادی را در خود جای داده است. جالب است بدانید 300 هکتار از این کانون‌های فرسایش را درختکاری کرده و آنها را از کانون درجه یک به کانون درجه دو و سه تبدیل نموده‌اند.
- فقط در 9 هزار هکتار از کانون‌های شرق اصفهان جنگل کاری کرده‌اند.
بخش‌هایی از دشت کویر
همانطور که ذکر شد، دشت کویر وسعت بسیار زیادی دارد و بخشهای زیادی را شامل می‌شود. اما برخی از این بخش‌ها بیشتر از دیگران شناخته شده و شهرت یافته‌اند. در ادامه به معرفی چند نمونه از آنها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشدید.
کویر مصر
حتما نام کویر مصر را تاکنون شنیده‌اید. کویر مصر یکی از بخشهای کویر مرکزی ایران است که در خور و بیابانک اصفهان قرار گرفته است. تپه‌های شنی، کویری تمیز و رویایی، شتر سواری و کویر نوردی با خودروهای مخصوص چیزهایی است که در مصر انتظارتان را می‌کشد. جدا از آن این کویر در نزدیکی روستای مصر قرار دارد و برای کسانی که ترجیح می‌دهند به جای کمپ کردن در جایی اقامت کنند، این یک آپشن بسیار مهم است.
کویر مصر یکی از زیباترین کویرهای استان اصفهان محسوب می‌شود که به جز گردشگران ایرانی، نظر گردشگران خارجی را نیز به خود جلب کرده است. شهر اصفهان تا کویر مصر 421 و شهر تهران تا این کویر 642 کیلومتر فاصله دارد و مسیر دسترسی به این کویر بدین صورت است که اگر از سمت اصفهان می‌روید باید ابتدا به نایین و سپس به روستای جندق برسید. پس از طی کردن 42 کیلومتر در کویر مصر خواهید بود.
اگر قصد دارید با ماشین شخصی خود به این سفر بروید، حتما از ماشین مناسب و وسایل کمپینگ استفاده کنید و یک فرد با تجربه در کویرنوردی را همراه‌تان ببرید. داشتن آب کافی و لاستیک زاپاس از دیگر چیزهایی است که باید در این سفر همراه با خود ببرید.
کویر مرنجاب
کویر مرنجاب یکی دیگر از کویرهای مشهور ایران است که در شمال شهرستان آران و بیدگل قرار دارد. مرنجاب از شمال به دریاچه نمک، از غرب یه کویر مسیله و از شرق به بند ریگ پارک ملی کویر می‌رسد. بیشتر این کویر از تپه‌های شنی و ریگزارها پوشیده شده است و عمده پوشش گیاهیش را گیاهان شورپسند مانند گز، تاغ، قیچ، ارته، اسکنبیل، دم گاوی و... تشکیل می‌دهند.
پوشش جانوری منطقه مرنجاب نیز بسیار غنی است و دلیل آن را باید در وفور آب و غذای مناسب در منطقه جستجو کرد. از میان حیواناتی که در این منطقه زندگی می‌کنند، می‌توان به گرگ، کفتار، روباه شنی، شغال، بزمچه، گربه شنی، آفتاب پرست، تیهو،مارمولک، شاهین،عقاب و عقرب اشاره کرد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در سال‌های اخیر یک جفت یوزپلنگ نیز در این منطقه دیده شده است و محلی‌ها می‌گویند ۲۹۱ قلاده یوزپلنگ در مرنجاب وجود دارد.
دریاچه نمک
دریاچه نمک یکی دیگر از بخشهای مهم کویر مرکزی است که در استان‌های اصفهان، سمنان و قم قرار دارد. این دریاچه از غرب با کوه‌های سفیدآب و سیاه کوه و پارک ملی کویر و از شمال و غرب با کویر مرنجاب و بند ریک همسایه است. این دریاچه بسیار شور است، تا جایی که در تابستان قطعات شناور نمک را روی آن میتوانید ببینید و به همین دلیل هم نام نمک را روی آن گذاشته‌اند. عمق نمک این دریاچه بین پنج تا 54 متر متغییر است و لایه‌های رسوب شده نمک توسط خاک رس از هم جدا شده‌اند.
این دریاچه بیشتر ماه‌های سال خشک است. زمانی که بارندگی باشد تا دو سانتیمتر در برخی از نقاط این دریاچه آب جمع می‌شود اما به محض تابش خورشید، تبخیر خواهد شد. از میان رودهای مهمی که به دریاچه نمک وارد می‌شوند می‌توان به رود شور، جاجرود، رود کرج و حبله رود اشاره کرد.
کلام آخر
در مطلب کویر مرکز ایران هرآنچه را که باید برای آشنایی با این کویر که یکی از وسیع‌ترین و مهم‌ترین مناطق کویری ایران نیز محسوب می‌شوند؛ می‌دانستید را بیان کردیم. حالا وقت آن رسیده که برای بازدید از همه این منطقه زیبا و یا بخشی از آن برنامه‌ریزی کنید. سفر به کویر مختصلات و ویژگی‌های مخصوص به خود را دارد. بنابراین اگر برای اولین بار است که میخواهید چنین سفری را امتحان کنید با گروهی با تجربه همراه شوید و یا حداقل جایی بروید که به شهر یا آبادی نزدیک باشد و در صورت بروز مشکل بتوان از محلی‌ها کمک گرفت.
سعی کنید سفرتان را برای زمانی برنامه‌ریزی نمایید که آسمان پر ستاره شب‌های کویر به استقبالتان بیاید و با یک شهاب باران را ببیند. اگرچه باید برای این کار حواستان به تقویم و اتفاقات نجومی باشد اما، این مساله زیبایی سفر به کویر را چند برابر می‌کند. اگر نکته دیگری درباره کویر مرکزی ایران وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.
