راهنمای بازدید از باغ دولت آباد یزد

باغ دولت آباد یزد

    باغ دولت آباد استان یزد دارای بادگیری ارتفاع ۳۳/۸ متر است که به عنوان بلندترین بادگیر خشتی جهان محسوب می‌شود. باغ دولت اباد یزد همچنین در سال 1346 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. در این مطلب قصد داریم سیر تا پیاز این باغ را با هم بررسی کنیم. ابتدا به معرفی این جاذبه خواهیم پرداخت، سپس کمی درباره تاریخچه آن حرف خواهیم زد. بعد از آن به بررسی معماری این باغ خواهیم پرداخت و در پایان نیز اطلاعات مهم دیگر درباره این جاذبه گردشگری را بررسی خواهیم کرد. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.  

باغ دولت آباد یزد کجاست؟

    در پاسخ به این سوال که باغ دولت آباد یزد کجاست، باید گفت این باغ در محله چهار منار یزد در خیابان شهید رجایی، کوچه فردوسی قرار دارد. از بلوار دولت آباد می‌توانید به این جاذبه گردشگری زیبا دسترسی پیدا کنید. زمانی که این باغ ساخته شد (یعنی زمان حکومت قاجاریه در ایران) خارج از شهر قرار گرفته بود، با گذشت زمان شهر توسعه پیدا کرد و درحال حاضر باغ دولت آباد، داخل شهر یزد قرار دارد. شروع این گسترش از زمان حکومت پهلوی آغاز شد.

    این باغ زیبا 6.4 هکتار مساحت دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید روزگاری این باغ درختان زیادی داشت، به طوری که از بیرون نمی‌شد داخل آن را دید. به خاطر همین هم خیابانی که باغ در آن قرار داشت را هزار درخت نامیده بودند. قناتی که درختان این باغ را سیراب می‌کرد، از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفت. این قنات ابتدا اراضی مهریز را آبیاری می‌کرد، سپس به چند آسیاب آبی می‌رسید و در نهایت نیز درختان باغ دولت آباد را سیراب می‌کرد.

مختصری از تاریخچه باغ دولت آباد یزد

    باغ دولت آباد، اواخر حکومت افشاریه در ایران، یعنی در سال 1160 هجری قمری، توسط علی رضائیان صباغ که به خان بزرگ معروف بود و به عنوان سرسلسه خاندان خوانین یزد شناخته می‌شد، احداث گردید. او ابتدا یک قنات به طول 65 کیلومتر احداث کرد تا آب را از مهریز به یزد و از آنجا به باغ دولت آباد برساند. این قنات دولت آباد نام گرفت. سپس بنای باغ را احداث کرد که در آن ساختمان‌ها، حوض‌ها و آبنماهای بسیاری وجود دارد.

    به نظر می‌رسد چندین باغ به این سبک در یزد وجود داشته است به طوری که ایرج افشار در کتاب یادگارهای یزد درباره آنها می‌گوید: « مطالعه تاریخ‌ قدیم یزد نشان می‌دهد که باغ‌های مهم و بزرگ و زیبا از قدیم‌ترین ایام در آنجا ساخته می‌شده و ذکر بسیاری از آنها در آن کتب موجود است. از جمله در تاریخ جدید یزد از سی باغ نام‌ برده شده است. ولی دیگر اثری از هیچ‌کدام از آنها اکنون بر جای نیست.»

    متاسفانه بخش عمده‌ای از باغ و بناهایی که داخل آن است، تخریب شده بود اما در سال 1380 یک بار به طور کامل آن را مرمت کردند. در واقع باغ پس از محمد تقی خان به دست متولیان دیگر افتاد که کوششی برای نگهداری از این جاذبه تاریخی نکردند. اما جدا از سال 1380 در دوره‌های تاریخی مختلف این باغ نوسازی شده است. برای مثال یک بار عبدالرضا خان امیر مویّد که اداره امور یزد را در دوره حکومت “شاهزاده محمد ولی میرزا و یک بار دیگر هم در زمان شاهزاده جلال الدوله” پسر ظِلُ السلطان” (پسر ناصرالدین شاه قاجار) تعمیراتی در باغ صورت گرفت. پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۶۴ بخش‌هایی از باغ مرمت شد اما همانطور که در بالا هم اشاره کردیم یک بار در سال 1380 کل باغ را مرمت کردند.

مختصری از معماری باغ دولت آباد یزد

    در باغ دولت آباد سازه‌های زیادی مانند بادگیر، عمارت هشتی، عمارت سر در، عمارت طنبی و... وجود دارد. جالب است بدانید بلندترین بادگیر جهان در این باغ قرار گرفته است و درواقع باغ دولت اباد یزد بیشتر شهرتش را مدیون این بادگیر است. این بادگیر هشت ضلعی حدود 34 متر ارتفاع دارد. هشت ضلعی بودن سازه این امکان را ایجاد کرده است که باد به هر سویی بوزد، به سرعت به قسمت زیرین هدایت خواهد شد. در این بادگیر آب و باد با هم ترکیب می‌شوند و هوای خنکی را ایجاد می‌کنند که از زیر بادگیر با داخل شاهنشین و تالارها راه یابد.

    عمارت هشتی بخش دیگری از این بنا محسوب می‌شود که انتهای محور اصلی باغ قرار دارد. این عمارت درواقع کوشک اصلی باغ محسوب می‌شود. این عمارت سه اتاق بزرگ و یک خوض خانه دارد که به صورت یک پارچه با مرمر تزئین شده است. در طبقه بالای این کوشک نیز یک تالار و صفه و منظر وجود دارد.

    عمارت سردر، بنای دیگری است که در این باغ قرار دارد. درواقع این عمارت بین باغ اندرونی و بیرونی قرار گرفته است و عمارت اصلی باغ به شمار می‌رود. این عمارت دو طبقه است و از یک سردر، هشتی و یک اتاق بزرگ (رو به شرق) و چند اتاق کوچک (رو به شمال و جنوب) و چند راهرو تشکیل شده است. در باع دولت آباد یزد یک عمارت دیگر به نام طنبی وجود دارد که بسیار بزرگ و مجلل است و بادگیرهای مربعی شکلی رو به سوی باغ دارد. در طبقه اول این عمارت تالارها، صفه‌ها و شبستان‌هایی در یک طبقه جای گرفته‌اند. همچنین در زیر طنبی یک زیرزمین عمیق وجود دارد که از طریق دو پله با باغ و از طریق راهرویی در جنوب با محوطه زیر بادگیر ارتباط دارد.

    این باغ همچنین دارای یک بخش اندرونی شامل حرمسرا، بهشت آیین، مطبخ، برج دیدبانی، آب انبار خصوصی و اصطبل تابستانه و زمستانه است. بخش بیرونی بنا را نیز باید شامل جلوخان و سردر، تالار آیینه، عمارت تهرانی، دو بازارچه، آب‌انبار عمومی دانست. از دیگر سازه‌های موجود در باغ دولت آباد یزد می‌توان به ابنیه فرعی و خدماتی مانند آبدارخانه، شربت‌خانه، آشپزخانه و تأسیسات چاه و منبع آب اشاره کرد.

    برای ساخت باغ دولت آباد نیز مانند بسیاری دیگر از سازه‌ها در مناطق کویری از مصالحی همچون خشت، گِل و آجر استفاده شده است. این مصالح هم در دسترس‌تر و هم ارزان‌تر از سایر موارد بوده‌اند و جدا از آن در طول روز گرما را در خود ذخیره می کرده و در شب با پس دادن آن، هوای بنا را تعدیل می‌کرده‌اند. معمولا حیاط با آجر فرش می‌شده و برای ساخت نمای بیرونی سقف، زمین و پله نیز از آجر استفاده می‌کرده‌اند. برای ساخت در و پنجره این عمارت هم از چوب استفاده شده است. اما یکی از مصالحی که استفاده زیادی در ساخت و یاز ای بنا داشته سنگ مرمر است که از مراغه به یزد آورده شده است.

نکات مهم درباره باغ دولت آباد یزد

• پوشش گیاهی باغ دولت اباد یزد از گیاهان زینتی و گیاهانی که بیشتر برای ایجاد سایه در باغ کاشته شده‌اند؛ تشکیل شده است. بیشتری پوشش گیاهی در این باغ شامل کاج و سرو و درختان میوه داری مانند انار و انگور درون کَرت ها است.
• مسیر دسترسی به باغ دولت آباد یزد، از خیابان شهید رجایی، محله چهار منار، کوچه فردوسی (حسینیه فردوس) می‌گذرد. این باغ یک ورودی دیگر در بلوار دولت آباد نیز دارد.
• باغ دولت آباد یزد ساعت بازدید مشخصی دارد. شش ماه اول سال از هشت صبح تا 9 شب و شش ماه دوم سال از 9 صبح تا هفت شب می‌توانید از این باغ زیبا دیدن کنید.
• از جاذبه های گردشگری نزدیک به این باغ می‌توان به مسجد جامع یزد، موزه وزیری، خانه لاری‌ها، زندان اسکندر، آتشکده یزد و میدان امیر چخماق اشاره کرد.
• بهترین زمان سفر به باغ دولت آباد یزد را باید فصل بهار و اوایل تابستان دانست زیرا آب و هوای مطلوعی در این فصول بر باغ دولت آباد حاکم است. اما هر زمان دیگری هم که به یزد سفر کردید، بازدید از این جاذبه گردشگری خالی از لطف نیست.

کلام آخر

    در مطلب راهنمای بازدید از باغ دولت آباد یزد هر آنچه را که لازم بود درباره این جاذبه گردشگری زیبا و منحصر به فرد در استان یزد بدانید بررسی کردیم. حالا آماده بازدید از این جاذبه هستید. برای این بازدید یک نصف روز زمان کافی است و اگر بازدیدتان را از صبح شروع کنید می‌توانید در کنار آن از یکی دو جاذبه نزدیک به این باغ نیز دیدن نمایید.

    سعی کنید در طول بازدید از باغ دولت آباد یزد به سازه‌های تاریخی و پوشش گیاهی این باغ آسیبی وارد نکنید. این توصیه همیشگی دکوول به شماست. اجازه دهید آیندگان نیز بتوانند مانند ما از نعمت وجود این گنجینه ارزشمند لذت ببرند. اگر نکته دیگری درباره باغ دولت آباد یزد وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.