معرفی غارهای همدان

معرفی غار علی‌صدر

    یکی از معروف‌ترین غارهای ایران و استان همدان علی‌صدر نام دارد. این غار یکی از معدود غارهای تالابی ایران و همچنین از معدود غارهای آبی در جهان است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید علی‌صدر طولانی‌ترین مسیر قایقرانی درون غار را در جهان دارد. به نظرتان جاذبه‌ای که در بسیارری از موارد در ایران جزو بهترین‌ها و برترین‌هاست، ارزش بازدید ندارد؟

    از مهم‌ترین ویژگی‌های این غار می‌توان به دالان‌های طولانی پیچ در پیجی اشاره کرد که بخشی از آن به دلیل صعب‌العبور بودن قابل دیدن نیست. همچنین یک دریاچه بزرگ در این این غار وجود دارد که تنها با قایق می‌توان برای دیدن آن رفت. غار علیصدر در سال 1387 به عنوان بیست و سومین اثر طبیعی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

تاریخچه غار علی‌صدر

    براساس نظر زمین شناسان، دیرینگی سنگ‌های موجود در علی‌صدر به زمان ژوراستیک یا دوره دوم زمین شناسی باز می‌گردد. از زمان‌های قدیم مردم روستای علی‌صدر این غار را می‌شناخته و از آب موجود در آن استفاده می‌کرده‌اند. اهالی روستا همچنین در صد سال گذشته با هدایت خود خواسته آب نهر سراب به غار علی‌صدر، از این غار یه عنوان مخزن آب استفاده می‌کرده‌اند. این امر باعث شده بوده در قسمت شرقی غار، آب تا نزدیک دهانه بالا بیاید. البته زلزله فارسینج  در سال 1336 باعث ایجاد شکاف کف غار سراب شد و ورود آب نهر سراب به غار علی‌صدر یک باره قطع شد و در نهایت در سال 1342 سطح آب علی‌صدر به حالت عالی خود بازگشت. 

    اولین کاوش حرفه‌ای غار علی‌صدر در سال 1342 توسط یک گروه کوهنوردی 14 نفره انجام شد. آنها توانستند از تالارها و بخش‌های مختف غار دیدن نمایند و اطلاعات زیادی را به دست آورند. تا سال 1352 به دلیل تنگی دهانه غار تنها کوهنوردان حرفه‌ای می‌توانستند از آن بازدید کنند. درسال 1355 تغییراتی روی غار انجام گرفت و مردم عادی نیز از آن پس توانستند به بازدید از غار علی‌صدر بپردازند.

موقعیت جغرافیایی غار علی‌صدر

     دهانه اصلی غار علی‌صدر در روستایی به همین نام از توابع شهرستان کبودر آهنگ قرار دارد. این غار در 70 کیلومتری شمال غربی همدان قرار گرفته است. آب و هوای این منطقه به دلیل قرار گرفتن در کوه‌های زاگرس، کوهستانی است و میزان بارش سالانه نیز حدود 300 میلیمتر است. این غار در واقع در ارتفاعات ساری قیه قرار گرفته و ارتفاعش از سطح دریا 2 هزار و 100 متر است.

معرفی غار قلعه جوق

    این غار نیز در استان همدان و شهرستان فامنین قرار گرفته است. در واقع غار قلعه جوق در روستایی به همین نام قرار دارد. دهانه ورودی این غار  حدود 20 متر از زمین فاصله دارد و باید از سوراخ بالای دهانه وارد غار شد. پس از اینکه وارد غار قلعه جوق شدید با دالان بزرگی رو به رو می‌شوید که اطرافش اتاق‌های کوچکی وجود دارند. جالب است بدانید یک قلعه در کوه رو به روی این غار قرار دارد که برای دیدبانی از آن استفاده می‌شده است. یک نردبان چوبی بلند برای دیدن داخل غار در این مکان وجود داشته که به دلیل شکایت همسایگان آن را برداشته‌اند. در سال 1370 اهالی یک تیر چوبی بلند درست کردند که با استفاده از آن وارد غار شوند.

تاریخچه غار قلعه جوق

    قدمت حفر غار قلعه جوق به زمان حکومت مادها یا هخامنشیان در ایران باز می‌گردد. در آن زمان از این مکان به عنوان پناهگاه شاهکان کوچک ایرانی استفاده می‌شده است. شاید برایتان جالب باشد بدانید که براساس یک شایعه ابوعلی سینا زمانی در این غار زندانی بوده است. همچنین ابونصر امام همدانی، طاهر بن محمد بن ابوالحسین نیز در غار قلعه جوق به درگذشته و جنازه‌اش را نیز در همانجا به خاک سپرده‌اند. همچنین یک نظریه دیگر هست که سندی برای آن وجود ندارد. گفته می‌شود در زمان حکومت اسلامی در ایران از این غار برای نگهداری زندانیان سیاسی استفاده می‌شده است. حتی گفته می‌شود در ابتدای ساخت این غار دست‌ساز از آن به عنوان نیایشگاه استفاده می‌شده است.

معرفی غار سراب

    یکی دیگر از غارهای جذابی که در استان همدان وجود دارد، غار سراب است. در واقع این غار اگر چه به اندازه علی‌صدر جذاب و شگفت‌انگیز نیست اما یکی از غارهای مهم در ایران و همدان است. نام این غار را از روستایی به همین نام گرفته‌اند و تا شهر همدان 78 کیلومتر فاصله دارد. همچنین جالب است بدانید اگر معنای لغوی کلمه سراب را نیز بررسی کنید، ارتباط معنایی با غار پیدا خواهد کرد. سراب به معنی جایی است که آب فروفته در زمین، به صورت چشمه از آن خارج می‌شود. غار سراب در شش کیلومتری علی‌صدر قرار گرفته و می‌توان در یک روز برنامه بازدید از هر دوی آنها را ریخت.

    غار سراب را در سال 1340 کشف کردند. تاکنون تعداد زیادی دهلیز، دریاچه و تالار در این غار پیدا شده است. برای مثال در انتهای غار یک دریاچه وجود دارد که دارای 300 متر مساحت با تعدادی جزیره است. پایه اصلی غار سراب را سنگ آهک و همچنین سنگ‌های دگرگون شده به وجود آورده‌اند. از آنجایی که بخش‌هایی از سراب بسیار باریک و صعب العبور است برای بازدید از این بخش‌ها باید با غارنوردان حرفه‌ای سفر کرد. در سال 1344 یک قدح مفرغی با نقش و نگار سبز رنگ به قطر 30 سانتی متر در این مکان یافته که متاسفانه در دعوا و کشمکشی برای تصاحبش تکه تکه شده است. به نظر می‌رسد آنچه تاکنون از غار سراب کشف شده همه آن نیست و طول تالارها بسیار بیشتر است که به دلیل شرایط صعب‌العبوری غار هنوز نتوانستند این تالارها را کشف کنند.

کلام آخر

    در مطلب معرفی غارهای همدان سه نمونه از مهم‌ترین غارهایی که در این استان وجود دارد؛ یعنی غار علی‌‌صدر، غار سراب و غار قلعه جوق را به شما معرفی کردیم. همانطور که ذکر شد بیش از 40 غار در این استان کشف شده و به همین جهت است که می‌توان این منطقه را سرزمین غارهای اعجاب‌انگیز نامید.

اگر علاقمند به بازدید از غارهای همدان هستید و سعی دارید وقتی برای این کار کنار بگذارید؛ توجه به چند نکته ضروری به نظر می‌رسد. نکته اول اینکه بخشی از این غارها هنوز صعب‌العبور هستند، اطلاعاتی از آنها در دست نیست و مشخص نیست که چه چیزی در این بخش‌ها انتظارتان را می‌کشد بنابراین بازدیدتان را به بخش‌های کشف شده محدود کنید. نکته دوم اینکه حتما همراه با خود وسایل غارنوردی همراه داشته باشید و سعی کنید اگر برای اولین بار است که می‌خواهید چنین تجربه‌ای را امتحان کنید، با یک گروه حرفه‌ای همراه شوید.

    بازدید از غارهایی مانند علی‌صدر و سراب و حتی غارهای دست‌سازی مانند قلعه جوق علاوه بر اینکه شما را وارد دنیایی از شگفتی‌ها می‌کند، پدیده‌های طبیعی جذابی را پیش چشمتان به نمایش در می‌آورد. همچنین معمولا غارها اطلاعات تاریخی زیادی درباره کسانی که روزگاری قبل از ما می‌زیسته‌اند در اختیارتان قرار می‌دهد. بنابراین اگر علاقمند به تجربه یک سفر تاریخی، هیجانی و علمی هستید، بازدید از غارها بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده نمایید.