جنگل‌های هیرکانی که قبلا درباره‌شان حرف زدیم و آنها را فسیل‌های زنده زمین معرفی کردیم، میزبان گونه‌های گیاهی نادر و خاصی است که برخی از آنها از زیبایی زبانزد خاص و عام هستند. یکی از این گیاه‌های خاص گل سوسن چلچراغ یا سوسن سفید نام دارد. برای دیدن این گیاه باید خود را به روستای داماش گیلان برسانید.سوسن چلچراغ را باید یک گیاه علفی مقاوم دانست که بین ۵۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر رشد می‌کند. این گیاه را باید یکی از گونه‌های تیره سوسن دانست که پیاز گل زرد آن بیضی شکل است و قطرش هم به ۵-۷ سانتیمتر می‌رسد. ساقه این گیاه، قوی و مستقیم است. برگ‌ها به‌طور عمودی ایستاده و دارای موهای ظریفی بر روی لبه هستند .
فهرست:
سوسن سفید یا سوسن چلچراغ
متاسفانه سوسن سفید فقط در سال یکبار و در ماه‌های خرداد و تیر رشد می‌کند که همین موضوع باعث پر طرفدار بودن و محبوب شدن آن شده است و افراد زیادی هستند که دوست دارند در این زمان از سال آن را ببینند. گل این گیاه منظم با تقارن شعاعی است و به ساق‌برگی که به اندازه ۱۳ سانتیمتر می‌رسد، متصل است. برگچه زیر گل آنها هم شکل نوک تیزی دارد. ۶ گلبرگ این گیاه به‌صورت مقاومی شکل گرفته‌اند و بسیار به یک چلچراغ یا تاج شبیه هستند. قطرشان هم به ۴ تا ۶ سانتیمتر می‌رسد.
این گیاه به طور کامل سفید رنگ است اما آن هنگام که به سمت شالوده برود، این رنگ سفید به سبزی تبدیل خواهد شد که کمی طیف بنفش رنگ در آن دیده می‌شود. درواقع رشته پایانی این گیاه سبز رنگ می‌شود و گرده‌هایش به رنگ قرمز روشن در می‌آید. شاید برایتان جالب باشد که بدانید بذر این گل شبیه به یک تخم مرغ برعکس است و تقریبا شش ضلع دارد. این بذر دارای ۳ تا ۴.۵ سانتیمتر طول و ۲.۵ تا ۳.۵ سانتیمتر عرض است. بذرها شهریور ماه می‌رسند اما جوانه‌زنی و خروجشان کمی تاخیر دارد. برگ‌هایی که گیاهچه به عنوان یک رویان ساخته است، پس از آنکه از خاک در می‌آیند به صورت فتوسنتیک تبدیل می‌شوند.
معمولا گیاه سوسن چلچراغ زیاد اهل ازدیاد و تکثر نیست و به همین دلیل هم هرچقدر زمان بیشتری می‌گذرد، این گیاه هم بیشتر در معرض انقراض قرار خواهد گرفت. این مساله و همچنین نادر بودن سوسن سفید در دنیا باعث شده کارشناسان محیط زیست برای انقراض این گیاه نگران باشند و آن را یک خطر جدی اعلام کنند. سوسن سفید با همان چلچراغ معمولا در ارتفاع حدودا ۲۱۰۰ متری رشد می‌کند و برای رشد و پرورش یافتن به یک محیط خشک و آفتابی در کنار خاکی که قابل نفوذ باشد؛ نیاز دارد.
سوسن چلچراغ را کجا ببینیم؟
سوسن چلچراغ یک گل بومی است که فقط در جنگل های هیرکانی ایران و برخی از نقاط آذربایجان پیدا می‌شود و به طور کلی گیاهی نادر است. دلیل این نادر بودن و در حال انقراض بودن این است که در گذشته درست و اصولی از این گل نگهداری نشده است. در حال حاضر سوسن سفید فقط در یکی از روستاهای استان گیلان به نام روستای داماش رشد می‌کند. اگر دوست دارید این گل نادر و خاص را از نزدیک ببینید بهتر است در فصل خرداد و تیر خود را به این روستا برسانید زیرا در در این فصول تعداد بیشتری از این گل در روستای داماش قابل مشاهده است.
مخاصری درباره روستای داماش
همانطور که گفته شد روستای داماش جایی است که گل سوسن چلچراغ در آنجا می‌روید و می‌توان آن را زادگاه این گل دانست. این روستا در استان گیلان، در دامنه ارتفاعات البرز قرار دارد و باید آن را از توابع بخش عمارلو شهرستان رودبار دانست. روستای داماش از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی شهر رودبار قرار دارد. در گذشته این روستا فقط یک منطقه ییلاقی بود که اهالی جیرنده چند ماه از سال در آن اقامت می‌کردند. اما درحال حاضر این روستای ییلاقی ساکنین دائمی را در خود جای داده است.
ساکنین روستای داماش معمولا با لباس‌های محلی در سطح روستا رفت و آمد می‌کنند. آنها جشن‌ها و عروسی‌های بسیار جذابی دارند که اگر شانس با شما یار باشد و بتوانید در یکی از این جشن‌ها شرکت نمایید، لذتش تا همیشه در ذهنتان باقی خواهد ماند. آب و هوای این روستا مانند روستاهای ییلاقی دیگر است. یعنی بهار و تابستان معتدل و رو به خنکی دارد که درواقع بهترین زمان سفر به این منطقه را هم باید همین فصول دانست.. فصل‌های پاییز و زمستان این روستا نیز سرد و خنک هستند که اگر لوازم طبیعت‌گردی مناسب فصل زمستان داشته باشید، می‌توانید در فصل سرما هم به این روستا آمده و از آن بازدید کنید.
مردم روستای داماش به گویش دیلمی که یکی از گویش‌های کناره دریای کاسپین است، صحبت می‌کنند. بیشتر آنها باغذار و دامدار هستند و یا به پرورش طیور مشغولند و البته افرادی نیز صنایع دستی را دنبال می کنند. تعدادی از مردم روستا هم در فصل‌های پر گردشگر، به خدمات گردشگری و اجاره دادن اقامتگاه و خانه‌های محلی به گردشگران می‌پردازند. درباره غذاهای محلی مردم داماش هم باید گفت، از آنجایی که غذاهای شمالی بسیار خوشمزه و لذیذ است، این روستا هم غذاهایی دارد که اصلا نباید از دست دهید. برای مثال می‌توان به قیمه پلو، سیاه قاتق یا فسنجان (ترکیبی از گردوی کوبیده شده، گوشت مرغابی یا انواع دیگر ماکیان و گاهی گوشت قرمز، رب انار و ...)، کباب ششلیک، کباب برگ، کباب چنجه و … اشاره کرد که می‌توانید آنها را در رستوران های روستا یا خانه‌های محلی میل کنید.
اقامت در روستای داماش
اگر برای دیدن گل سوسن چلچراغ راهی روستای داماش استان گیلان شدید؛ می‌توانید یکی دو روز را در این روستای ییلاقی زیبا بمانید و از آب و هوای فوق‌العاده و طبیعت بی‌نظیرش لذت ببرید. برای اقامت در این روستا می‌توان خانه‌های محلی را پیدا کرد که محلی‌ها برای رونق گردشگری به گردشگران اجاره می‌دهند. البته باید توجه داشته باشید که تعداد این خانه‌ها زیاد نیست و بنابراین نمی‌توان تضمین کرد که همیشه بتوانید در روستای داماش جایی برای اقامت پیدا کنید. امکان برپایی کمپ هم در طبیعت زیبای این روستا در کنار گل های سوسن چلچراغ وجود دارد که شما با رعایت نکات امنیتی می‌توانید این گزینه را هم انتخاب کنید.
کلام آخر
در مطلب آشنایی با گیاه سوسن سفید (چلچراغ) درباره یکی از گل‌های نادر و کمیاب جهان که فقط در جنگل‌های هیرکانی ایران (روستای داماش) و تعداد محدودی هم در کشور آذربایجان می‌روید حرف زدیم و کمی هم شما را با زادگاه این گل زیبا آشنا کردیم. از آنجایی که در گذشته به اندازه کافی در نگهداری و حفظ این گیاه نادر دقت نشده است، در حال حاضر خطر انقراض آن را تهدید می‌کند. درواقع باید بدانید که در جنگل‌های هیرکانی گیاهان نادر زیادی پیدا می‌شود و همین امر است که ارزش این جنگل‌ها را به یکی ار ارزشمندترین دارایی‌های طبیعی و تاریخی جهان بدل نموده است.
اگر نکته دیگری در این مورد وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد و یا اگر تجربه بازدید از روستای داماش و دیدن این گیاه نادر و زیبا را دارید؛ حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید تا دیگران هم بتوانند از تجربیات شما استفاده کنند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و از خواندن آن لذت ببرید.
