همه چیز درباره مراسم گلاب گیری

معرفی مراسم گلاب گیری

    لازمه اصلی تولید گلاب، گل محمدی است که آن را در مراسم خاصی می‌چینند و داخل دیگ‌های مخصوص گلاب‌گیری قرار می‌دهند. براساس آنچه که از تاریخ کاشان می‌دانیم، از سالیان دور مراسم چیدن گل سرخ و گلاب‌گیری در این شهر رواج داشته است. در حال حاضر در کاشان و شهرها و روستاهای اطرافش حدود 2000 هکتار زمین‌های زیر کشت گل محمدی وجود دارد.

    در قدیم این مراسم را به این صورت انجام می‌دادند که گل‌ها را می‌چیدند و روی چهارپایان می‌گذاشتند. سپس گل‌ها را به محلی می‌بردند که دیگ‌های گلاب‌گیری در آنجا قرار داشت و با ساز و دهل مراسم را برگزار می‌کردند. درحال حاضر هم در برخی از مناطق کاشان این مراسم به سبک و سیاق قدیمی انجام می‌شود.

    از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد ماه باغ‌داران همراه با اهالی آن منطقه، گل‌ها را می‌چینند و به کارگاه‌های گلاب‌گیری می‌رسانند و در نهایت گلاب‌های با کیفیت و معطر را تحویل می‌گیرند. آیین گلاب‌گیری کاشان یک میراث فرهنگی است که در سال 1389 در فهرست آثار ملی و معنوی ایران ثبتش کرده‌اند.

    در حال حاضر پیشنهاد ثبت این میراث معنوی در فهرست میراث ناملموس یونسکو نیز از طرف ایران به سازمان جهانی یونسکو ارائه شده است که با توجه به شستشوی خانه کعبه در شهر مکه ثبت این فرآیند در فهرست آثار ناملموس یونسکو به‌عنوان اثر معنوی مشترک بین کشورهای ایران و عربستان بررسی می‌شود.

فصل و زمان گلاب گیری کاشان

    بهار را باید فصل گلاب‌گیری دانست. گل‌های محمدی از اردیبهشت ماه شروع به باز شدن می‌کنند و تا اواخر بهار هم وجود دارند. البته ممکن است با توجه به هر منطقه کمی این بازه زمانی متفاوت باشد. در این هنگام شهر کاشان و شهرها و روستاهای اطرافش را بوی گل محمدی فرا می‌گیرد و مراسم گلاب‌گیری در این نقاط برگزار می‌شود.

    در این فصل بیشتر مردم این مناطق مشغول به کار در مزارع، حمل گل‌ها و یا گلاب‌گیری هستند. بنابراین می‌توان گفت این مراسم تاثیر زیادی هم روی اقتصاد کاشان دارد. بسیاری از افراد هم ترجیح می‌دهند به جای مراجعه به کارگاه‌های گلاب‌گیری در حیاط خانه‌های خودشان گلاب بگیرند.

    در قسمت‌هایی از کاشان که هوا گرم‌تر است این مراسم تا اواخر اردیبهشت ماه و در برخی نقاط دیگر که هوا کوهستانی و سردتر است تا پایان خرداد ماه ادامه خواهد داشت. چراکه در شهرها و روستاهای مختلف با توجه به اختلاف دما، زمان شکوفایی گل‌های محمدی از نیمه اردیبهشت ماه تا اواخر فصل بهار تغییر خواهد کرد.

    به عبارت ساده‌تر مراسم گلاب‌گیری تا پایان زمان برداشت گل ادامه خواهد داشت. از آنجایی که شهر کاشان آب‌ و هوای گرم‌تری نسبت به شهرهای قمصر و نیاسر دارد، گل‌های محمدی در کاشان زودتر از نیاسر و قمصر باز می‌شوند و درواقع از اوایل اردیبهشت این گل‌ها در کاشان آماده برداشت هستند. درحالی که در قمصر و نیاسر، گل‌ها کمی دیرتر و تقریبا میانه‌های اردیبهشت ماه، آماده چیدن می‌شوند.

برای دیدن گلاب گیری کجا برویم؟    

    اگر برایتان سوال است که برای اینکه بتوانید مراسم گلاب‌گیری را از نزدیک ببینید دقیقا باید کجا بروید، باید بدانید که در کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن این رسم انجام می‌شود و در هر گوشه‌ای از این منطقه شیوه انجام این کار متفاوت است. مثلا در بعضی موارد شیب لوله را تغییر می‌دهند، برخی دیگر در لوله‌های انتقال گلاب تغییراتی به وجود می‌آورند و عده‌ای هم پارچ را در یک محیط استخر مانند می‌گذارند تا آب سرد همه جای آن را فرا بگیرد. این کار باعث می‌شود اسانس گل بیشتری از گلاب متصاعد شود.

    شاید برایتان جالب باشد که بدانید مراسم گلاب‌گیری در ۱۴ استان ایران برگزار می‌شود اما، کاشان شهرت بیشتری در این زمینه پیدا کرده است. این شهر در سال حدود 15000 تن گلاب تولید می‌کند و این مقدار آن را به بزرگ‌ترین تولیدکننده این محصول معطر در جهان تبدیل کرده است.

    میمند در استان فارس با تولید حدود 12000 تن گلاب، جایگاه دوم را از آن خود کرده است. نکته جالب‌تر اینکه در شهر اسپارتای ترکیه هم گلاب تولید می‌شود. این شهر با تولید حدود ۸۵۰۰ تن گلاب در سال، رتبه سوم را در جهان به دست آورده است. کاشان، قمصر، نیاسر و مشهد اردهال را باید مهم‌ترین شهرهای گلاب‌گیری به حساب آورد.

    پرطرفدارترین و مشهورترین نوع گلاب را شهر قمصر تولید می‌کند. این شهر در 33 کیلومتری جنوب کاشان واقع شده است. پس از آن شهر نیاسر با باغ‌های کهنش، در این زمینه شهرت پیدا کرده است. در این شهر علاوه بر دیدن مراسم گلاب‌گیری جاذبه‌ های گردشگری دیگری مانند آبشار نیاسر، بنای چهارطاقی روی تپه‌های غرب نیاسر و آتشکده نیاسر را نیز می‌توانید در لیست بازدیدهای خود قرار دهید.

    اما بیشترین سهم گل منطقه متعلق به روستای برزک است. از این روستا تا کاشان باید حدود یک ساعت راه طی نمایید. این روستا آب و هوای خنکی دارد و به همین دلیل هم شکوفا شدن گل‌های محمدی و آغاز مراسم گلاب‌گیری در ان دیرتر از سایر نقاط انجام می‌شود.

مقاصد گلاب‌ گ یری 

• قمصر
• نیاسر
• مشهد اردهال
• روستای برزک
• جوشقان
• کامو و چوگان
• روستای سده
• روستای وادقان و ون
• میمند فارس
• داراب فارس

انواع گل برای گلاب‌گیری

    قدمت کشت گل سرخ در ایران به حدد 7000 سال پیش باز می‌گردد. گل سرخ یا گل محمدی از گذشته‌های دور یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران بوده است و از گیاهان بومی کشور نیز به شمار می‌رود؛ در ایران حدود ۱۳ نوع گل محمدی وجود دارد. طبق مدارک موجود، برای نخستین بار بذر این گل را در دوره حکومت صفویان از ایران به ترکیه و سپس سوریه و بلغارستان فرستادند.

    سرخ گل ایران یا گل محمدی را باید گلی از خانواده Rosaceus و گونه‌های متنوع رز و گل‌های سرخ دانست. منابع مختلف نشان می‌دهد، در كشورهای غربی و انگلیسی زبان Domask Rose گفته می‌شود. این گل از نظر ویژگی‌های فیزیكی و شكل ظاهری گلی نیمه پرپر با رنگ صورتی و بسیار خوشبو است. گل محمدی با ویژگی‌های مخصوص به خودش در سال 1374 به عنوان گل ملی كشور برگزیده شد.

    معمولا گل‌هایی که در مناطق کوهستانی کاشان رشد می‌کنند، کیفیت بهتر و مرغوب‌تری نسبت به گل‌های سایر نقاط دارند. برای مثال روستاهای ون، سار، وادقان، خاوه، قالهر، مرق، ویدوج، کامو، جوشقان قالی و آذران گل‌های کیفیتی دارند زیرا دارای آب و هوای خنکی هستند. محیط سرسبزتر این روستاها باعث می‌شود که گردشگران بیشتر به سوی این مناطق جذب شوند.

    اما اگر باکیفیت‌ترین گل‌های محمدی را بخواهید باید به سراغ روستاهای وادقان و ون بروید. این روستاها در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال‌غربی کاشان واقع شده‌اند و جدا از گلاب، انواع عرقیجات سنتی از گیاهان کوهپایه‌ای هم در این روستاها تولید می‌شود. برای مثال کتیرا یکی از این گیاهان است.

    بهترین زمان برای چیدن گل محمدی قبل از بالا آمدن آفتاب است زیرا، عطر این گل صبح زود به اوج خود می‌رسد و بوی مست کننده‌ای دارد. نور آفتاب علاوه بر این اینکه این گل را پژمرده می‌کند، بر روی کیفیت گلاب نیز تاثیر منفی می‌گذارد. گل محمدی در ایران فقط یک بار در سال و آن هم در اواسط بهار برداشت می‌شود و کیفیت، عطر، بو، خواص، مرغوبیت و قیمت انواع گل محمدی که در نقاط مختلف ایران کشت می‌شوند کم‌وبیش با هم متفاوت است.

ابزار و وسایل گلاب گیری

• اجاق: در قدیم اجاق از جنس آجر، سیمان، سنگ و یا گل بود، امروزه از اجاق گاز استفاده می‌شود.
• دیگ مسین: از وسایل ضروری برای گلاب‌گیری دیگ مسین است که از مس یا آلومینیوم ساخته می‌شود. این دیگ‌ها دارای اندازه‌های مختلفی از جمله ۳۰، ۴۰ و ۵۰ کیلویی است و به طور کلی 120 تا 150 لیتری ظرفیت دارد و باید ساخت آن را به مسگرهای کاشان سفارش داد.
• پارچ دسته‌دار مسین یا قرابه: ظرف مسی استوانه‌ای شکل که دهانه‌ای تنگ دارد و در فرآیند تقطیر، گلاب در آن ریخته می‌شود. این پارچ با ظرفیت حدود ۳۰ تا ۴۰ لیتر در داخل آب سرد قرار می‌گیرد تا بخارهای گل در داخل آن به مایع تبدیل شود. لبه این پارچ باید مقداری از آب بیرون باشد که این مقدار حداقل 30 سانتیمتر است. این کار به خاطر این است که آب با گلاب مخلوط نشود.
• نی (نیچه): یک جفت لوله آلومینیومی که در فاصله پنج سانتیمتری موازی با هم قرار می‌گیرند که رابط بین دیگ و قرابه هستند. نیچه درواقع بخاری که از جوشش گل و آب به وجود آمده را به پارچ انتقال می‎‌دهد. در قدیم جنس این نی از چوب خیزران بود.
• درپوش دیگ یا تغار مسین: ظرف مسی گودی که آن را با تسمه تنگ و دهانه گشاد، به انتهای دیگ متصل می‌کنند. این درپوش را باید با کمک پیچ و مهره روی دهانه دیگ محکم کرد. در قدیم برای این کار از تغار سفالین استفاده می‌شده است.
• شیشه: بهترین ظرف‌ها برای نگهداری گلاب ظروف شیشه‌ای هستند. این ظروف از 200 گرم تا 3 کیلوگرم ظرفیت دارند. از آنجایی که از قدیم در قمصر و دیگر نقاط کاشان گلاب‌گیری رایج بوده، کارخانه شیشه‌سازی هم از قدیم‌ در این منطقه وجود داشته است.
• حوض آب: حوض آب حکم دستگاه تبرید (فرایند انتقال گرما از مخزنی با دمای پایین به مخزنی با دمای بالاتر گفته می‌شود) را دارد.
• شاخه: شاخه درواقع به دستگاه کوچکی گفته می‌شود که برای گرمایش گلاب‌گیری از آن استفاده می‌کنند. این دستگاه معمولا با نفت و گازوئیل کار می‌کند.

مراحل گلاب گی ری

• چیدن گل‌ها: مرحله اول برای تولید گلاب، چیدن گل‌های محمدی است. در این فرایند زن و مرد، کوچک و بزرگ و پیر و جوان با هم همکاری می‌کنند. معمولا این افراد قبل از بالا آمدن آفتاب برای چیدن گل‌ها اقدام می‌کنند زیرا در این زمان بوی گل‌ها بسیار زیاد و مدهوش کننده است.
• آنها باید گل را با کمک ناخن‌های دو انگشت شست و سبابه از ساقه جدا نمایند و در سبدهای مخصوص بگذارند. در بیشتر موارد زنان و دختران به صورت دسته جمعی برای چیدن گل‌های محمدی اقدام می‌کنند. آنها چادر شب را به دور گردن و کمر خود می‌بندند و گل‌ها می‌چینند و در چادر می‌ریزند.
• ساعت گل‌چینی معمولا از ۵ تا ۸ صبح است اما در برخی موارد تا پیش از ظهر هم ادامه پیدا می‌کند. گل‌چین‌ها در صورت داشتن کارگاه گلاب‌گیری، گل‌ها را به آنجا خواهند برد، در غیر این‌صورت به گلاب‌گیران تحویل می‌دهند.
• عملیات گلاب‌گیری:  در قدیم برای گلاب‌گیری اجاقی با گِل و سیمان درست می‌کردند و دیگ مسی را روی آن قرار می‌دادند. امروزه از اجاق گاز برای این کار استفاده می‌شود. پس از داغ شدن دیگ گل‌های محمدی تمیز و آماده را در آن ریخته و با توجه به حجم گل‌ها بر روی آن میزان مشخصی آب می‌ریزند.

    هنگامی که آب و گل را ترکیب می‌کنند، درب دیگ را می‌گذارند و برای اینکه کیفیت گلاب‌گیری بیشتر شود، تمام منافذ و روزنه‌ها را مسدود می‌کنند. این کار باعث می‌شود که بخارهای گلداب به هدر نرود. یک رسم قدیمی وجود دارد که براساس آن روی درب دیگ، یک وزنه سنگین قرار می‌دهند تا بتوانند گلاب خالص‌تری به دست آورند.

    روی درب دیگ هم یک سوراخ تعبیه شده است که که لوله‌های استیل باید از آنها گذر کند. یک سر لوله هم به پارچ مسی ختم می‌شود. زمانی که ترکیب آب و گل به نقطه جوش مناسب رسید، لوله‌های مذکور بخار آنها را به یک پارچ مسی بزرگ باز می‌گردانند. این پارچ مسی در آب سرد قرار گرفته است. این بخارها باعث به دست آمدن گلاب می‌شود. این فرآیند بین 5 تا 7 ساعت طول می‌کشد و در هر پارچ حدود ۳۰ الی ۴۰ لیتر گلاب به دست می‌آید.

    زمانی که گلاب به دست آمد، باید داخل شیشه ریخته شود و اطرافش را روغن گل محمدی بزنند. برای اینکه بتوان گلاب را برای مدت طولانی نگه داشت، بهتر است از ظروف شیشه‌ای استفاده کنید چرا که استفاده از ظروف پلاستیکی و فلزی، به مرور زمان کیفیت گلاب را پایین خواهد آورد. بهتر است در طول زمان گلاب‌گیری شعله اجاق را به صورت ملایم و یک نواخت تنظیم کنید.

    زیرا هرچه بیشتر زمان تقطیر طول بکشد و شعله کم و زیاد نشود، گلاب با کیفیت‌تری به دست خواهد آمد. حجم آبی كه داخل دیگ ریخته می‌شود نیز نباید زیاد یا كم باشد، این میزان به نسبت حجم گل متغیر است. در روش سنتی گلاب‌گیری برای هر یک کیلو گلبرگ، یک لیتر آب در دیگ مسی ریخته می‌شود.

شیوه سنتی و صنعتی گلاب‌گیری

    امروز دیگر نه در کاشان و نه در دیگر شهرهای تولیدکننده گلاب کمتر از روش سنتی گلاب‌گیری استفاده می‌شود چراکه شیوه‌های صنعتی جای این امر را گرفته است. اما هنوز هم در شماری از شهرها مانند قمصر، این‌کار به صورت سنتی انجام می‌شود. لازم به ذکر است که در شیوه صنعتی، فقط وسایل گلاب‌گیری را مکانیزه می‌کنند.

    در گلاب‌گیری به شیوه سنتی مهم‌ترین وسایلی  که استفاده می‌کنند یک دیگ مسی، یک تغار از جنس مفرغ، پارچ مسی دسته‌دار، نی‌های مسی توخالی خمیده، دستگاه حرارتی و حوض است. تمام وسایل باید استریل باشند در غیر این صورت، قارچ و کپک می‌تواند در آن رشد کرده و به این ترتیب موجب کدورت گلاب و تجزیه مواد موثر آن شود که در این صورت نه‌ تنها اثر درمانی نخواهد داشت، بلکه عوارض جانبی نیز دارد.

تفاوت شیوه گلاب‌گیری در قمصر و دیگر شهرها

    در روش گلاب‌گیری قمصر، لوله‌ای که به پارچ متصل می‌شود، باید شیب 45 درجه داشته باشد و پارچ هم کاملا بسته است. اما در سایر شهرها این لوله معمولا بدون شیب قرار می‌گیرد و پارچ هم کاملا باز است. در قمصر پارچ را در استخری با آب سرد قرار می‌دهند تا از متصاعد شدن اسانس آن جلوگیری کنند. شیب 45 درجه‌ای که در این روش تعبیه می‌شود، باعث شده مواد غیرضروری وارد گلاب نشود و جرح حجمی مواد را تنظیم می‌کند.

تاریخچه گلاب گیری کاشان

    گل محمدی را باید یکی از گل‌های بومی ایران دانست که درباره کاشت بذر آن در سفرنامه‌های به جامانده و نقش‌هایی که روی سفالینه‌های تپه سیلک، اطلاعاتی پیدا شده است. این نشان می‌دهد که حداقل حدود 7000 سال پیش این گل در ایران وجود داشته است. آنطور که به نظر می‌رسد این گل بومی تا همین 350 سال پیش، به جز ایران در هیچ جای دیگر وجود نداشت.

    سابقه گلاب‌گیری در ایران هم به 1000 سال پیش باز می‌گردد. برای اولین بار ایرانیان بودند که فهمیدند گل محمدی خاصیت خوراکی و درمانی دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در قرون هشتم و نهم میلادی گلاب یکی از محصولات پرطرفدار بود که از ایران از طریق جاده ابریشم به دیگر کشورهای جهان صادر می‌شد. ابن خلدون در کتاب العبره، ولایت فارس را به عنوان مرکز تولید گلاب عنوان کرد.

    حتی ایرانیان بودند که برای اولین بار دستگاه تقطیر را اختراع کردند. در یونان هم با گلبرگ‌های گل سرخ عطر و عصاره درست می‌شد اما آنها از گلاب‌گیری و روش آن اطلاعی نداشتند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید ابوعلی سینا، دانشمند ایرانی، سال‌های زیادی از عمر خود را صرف تحقیق و پژوهش درباره تولید اسانس از تقطیر نمود.

    او اولین کسی بود که از گل‌های محمدی گلاب به دست آورد و نام آن را جوهره گل سرخ گذاشت. در زمان صفویه، یعنی همان هنگامی که عثمانی‌ها همسایه ایران بودند، گل محمدی و دستگاه‌های گلاب‌گیری را از ایران به ترکیه، سوریه و بلغارستان فرستادند و اینگونه شد که گل محمدی و صنعت گلاب‌گیری به دیگر نقاط جهان هم انتقال پیدا کرد.

    گلاب تولیدی ایران یکی از مهم‌ترین کالاهای صادراتی این کشور از گذشته تاکنون بوده است. در قدیم از طریق جاده ابریشم این محصول را از ایران به کشورهای چین و هند می‌فرستادند و امروزه هم بخش قابل‌توجهی از گلابی که در ایران تولید می‌شود را صادر می‌کنند. سالانه نزدیک به 15000 تن گلاب سنگین، در بخش‌های قمصر، نیاسر، برزک و جوشقان شهرستان کاشان تولید می‌شود.

انواع گلاب

    کیفیت گلاب مانند هر چیز دیگری درجه‌بندی دارد که معمولا تولیدکنندگان این کیفیت را براساس وزن گلی که داخل دیگ ریخته می‌شود، ارزیابی می‌کنند و در نهایت روی آن قیمت می‌گذارند. در بازار گلاب فروشان اصطلاحاتی مانند گلاب سه مَن، گلاب چهار مَن، گلاب ۴۰ کیلویی و... رایج است اما این اصطلاحات چه معنایی می‌دهند؟

    هر مَن را باید برابر با ۶ کیلو دانست، یعنی برای گلاب سه مَن باید حدود ۱۸ کیلو گل محمدی، در گلاب چهار من باید حدود ۲۴ کیلو گل محمدی استفاده شود. گلاب ۳۰ کیلویی هم یعنی گلابی که از تقطیر ۳۰ کیلو گل محمدی به دست آمده باشد. از میان مواد اصلی که اسانس گل محمدی را تشکیل می‌دهند باید به سیترنلول، گرانتول، استاروپنین و فنیل اتانول اشاره کرد.

انواع گلاب و اصطلاحات رایج

• گلاب سنگین (درجه یک): از هر 100 میلی‌لیتر این گلاب حداقل 35 گرم اسانس می‌توان استخراج کرد و به همین دلیل هم باید آن را دارای کیفیت و غلظت خوبی دانست. حجم گل استفاده شده در فرآیند تولید گلاب سنگین دو برابر گلاب سبک است.
• گلاب سبک (درجه دو): این گلاب به صورتی است که در هر ۱۰۰ میلی‌لیتر آن حداقل ۱۵ میلی گرم اسانس می‌توان استراج کرد. برای مصارف خانگی، گلاب سبک را می‌توانید انتخاب کنید.
• گلاب پس‌آب: گاه پس از یک دوره گلاب‌گیری از گل‌هایی كه به صورت تفاله درآمده و «بن گل» نامیده می‌شود، به همراه كمی گل تازه برای تولید مجدد گلاب استفاده می‌شود. به گلابی از طریق این روش به دست می‌آید، پساب گرفته می‌شود. این گلاب نسبت به دیگر انواع آن عطر، کیفیت و قیمت پایین‌تری دارد.
• گلاب دو آتیشه: گلاب دو آتشه وقتی به‌دست می‌آید که بعد از یک بار تقطیر و گلاب‌گیری، در مرتبه دوم به جای آب روی گل‌های دورن دیگ، گلاب ریخته شود. به عبارت ساده‌تر گلاب به دست آمده در مرحله اول، بار دیگر با گل تازه ترکیب و تقطیر خواهد شد. این فرایند باعث به وجود آمدن گلاب ناب و خالصی می‌شود که غلظت بسیار بالایی دارد و عطر آن بی‌نظیر است. این نوع گلاب طعم گس و تلخی دارد و قیمت آن را باید بالایی دانست. گلاب‌گیران اصطلاحا به این نوع، گلاب ۶ یا ۶٫۵ مَن می‌گویند.
• گلاب سه‌ آتیشه: گلاب سه آتیشه از سه بار فرایند تقطیر به‌دست می‌آید. و از گل‌محمدی و گلاب دو آتیشه برای تولید آن استفاده می‌کنند. در صورتی که گلاب‌گیری را برای بار سوم تکرار کنند، یعنی گلاب دو آتشه را دوباره با گل تازه تقطیر نمایند؛ به آن گلاب سه آتشه گفته می‌شود.

تشخیص گلاب اصل

    گلاب اصل مزه گس و تلخی دارد و شفاف، بدون رنگ و بدون رسوب است؛ هر قدر گلاب تلخ‌تر باشد اصل‌تر است. توجه داشته باشید که تلخی گلاب باید در یک فرایند طبیعی به دست آمده باشد. این تلخی باید به گونه‌ای باشد که زمانی که گلاب را قورت می‌دهید؛ پس از دوبار قورت دادن آب دهان تلخی آن در دهانتان باقی نماند. اگر تلخی در دهان باقی ماند یعنی گلاب ناخالصی دارد. اما در صورتی که تلخی كام شما برطرف شد، می‌توانید نتیجه بگیرید که گلاب اسانس نداشته و طبیعی و اصیل است.

دیگر محصولات گل محمدی

• عنبر گل سرخ: مایعی سیاه رنگ است که پس از اتمام تقطیر در دیگ مسی باقی می‌ماند؛ از این مایع برای درمان دردهای استخوانی و گرفتگی‌های عضلانی استفاده می‌شود.
• عطر گل محمدی: عطر گل محمدی مانند سرشیری که روی شیر جمع می‌شود جمع شده و باید لایه نازكی كه پس از سرد شدن بر روی گلاب ایجاد می‌شود و حالتی روغنی دارد را با سرنگ از روی گلاب به عنوان عطر گل محمدی جدا نمایید.
• سایر محصولات: اسانس گل محمدی، گل‌برگ خشک، غنچه خشک، مایع گلاب، روغن و شربت گل، مربا گل محمدی و موارد دیگر.

کلام آخر

    در مطلب همه چیز درباره مراسم گلاب‌گیری، هر آنچه را که لازم بود درباره این مراسم سنتی که از سال‌ها و حتی قرن‌ها پیش در کشورمان رواج داشته است، بیان کردیم. پس از خواندن این مطلب باید با مراسم گلاب‌گیری آشنا شده باشید و بتوانید گلاب اصل و غیر اصل را از هم تشخیص دهید.

    اگر نکته دیگری درباره این موضوع وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد و یا اگر تجربه دیدن این مراسم را از نزدیک دارید؛ آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید؛ تا دیگران هم بتوانند از تجربیات شما استفاده کنند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و از خواندن آن لذت ببرید.