چشمه مرتضی علی طبس‌

چشمه مرتضی علی رو یکم بهتر بشناس

    چشمه مرتضی علی در شهر طبس واقع شده که شامل سه چشمه اصلی و تعدادی چشمه فرعی می‌شه که یکی از جاهای حیرت‌انگیز در دل دشت کویر هست. اولین چشمه، اسمش قنبرست، که در راستای دره و به تبعیت از شیب اون، از شرق به غرب جریان داره و آبش هم سرد هست.

    شش کیلومتر اون‌طرف‌تر، چشمه آبگرم مرتضی علی قرار داره که نحوه شکل‌گیری و گرمای اون در نتیجه شکستگی و فشار گسلی بوده. آب این دو چشمه با هم جمع می‌شه و در نهایت بعد از چند صد متر به آخرین چشمه یعنی چشمه جعفری می‌پیونده. آب این سه چشمه در پایین‌ترین نقطه به سد خاکی نهرین می‌رسه که منبع تأمین آب بیشتر مزارع و باغ‌های شهر طبس به‌ حساب میاد.

    نکته که قابل بیان هستش در اینجا اینه که گاها به این چشمه و دره‌ای که جریان آب در آن قرار گرفته، کال سردر هم می‌گن؛ چون رودخانه‌ای به نام سردر در مسیر چشمه قرار گرفته که به‌ خاطر واردشدن آب رودخانه در شکستگی تنگه شکل چشمه، به اون کال سردر گفته می‌شه.

• تصاویر برگرفته از وب سایت lastsecond.ir

علت نام‌گذاری این چشمه چی بوده؟

    داستان جالبی پشت نام‌گذاری این چشمه هست. بر اساس باور مردم محلی، حضرت علی (ع) روزی از این محل عبور می‌کنن که به امر خدا این کوه شکافته و چشمه‌ای پدیدار می‌شه تا فرشتگان از آب پاک چشمه برای غسل‌دادن حضرت علی (ع) استفاده کنن. به همین دلیل هست که این چشمه رو به حمام مرتضی علی هم می‌شناسن.

موقعیت مکانی چشمه مرتضی علی

    چشمه مرتضی علی از جاهای دیدنی استان خراسان جنوبی هست و در مسیر گردشگری روستای خرو در نزدیکی شهر طبس قرار گرفته. این چشمه در دامنه غربی کوه‌های شتری جای داره. برای رسیدن به چشمه مرتضی علی باید به شهر طبس برین. در ادامه باید وارد بلوار معلم بشین تا از طریق جاده خرو خودتون رو به چشمه برسونین.

    جاده چشمه مرتضی علی درست دو کیلومتر بعد از روستای خرو قرار داره که در انتها به یک پارکینگ ختم می‌شه و البته باقی مسیر رو باید با پای پیاده طی کنین. اول باید مبلغی رو به‌ عنوان هزینه ورودی بپردازین که شورای روستا در نظر گرفته و بعد خودروی شخصیتون رو در محوطه پارکینگ پارک کنین و از تعداد زیادی پله بالا برین تا به سرزمین اعجاب برسین. باید بهتون بگم که دسترسی نهایی به این چشمه فقط از طریق پیاده‌روی در مسیری پنج‌کیلومتری هست که بیشتر اون هم از درون آب می‌گذره. آدرس چشمه مرتضی علی: استان خراسان جنوبی، طبس، روستای خرو، چشمه مرتضی علی طبس.

• تصاویر برگرفته از وب سایت findatour.co

چشمه مرتضی علی تا طبس چقدر فاصله داره؟

    چشمه مرتضی علی در دو کیلومتری روستای خرو و ۳۰ کیلومتری شهر طبس قرار گرفته و واقعا باعث حیرت هست که در بین کوه‌های خشک کویری، چشمه‌ای قرار داره که آبگرم و آبسرد را یک‌جا در خودش جای‌داده.

نکات مهم قبل سفر که باید بدونی!

    خب امیدوارم با رعایت این نکات سفر خوبی رو برای خودتون و همراهانتون به وجود بیارین. چندین نکته هست که در ادامه براتون توضیح می‌دم. حتما برای رفتن به منطقه چشمه مرتضی علی، کفش مناسب همراه داشته باشین؛ چرا که همونطور که گفتم یک پیاده‌روی طولانی در امتداد مسیر آب رودخانه در انتظار شماست.

    روستایی‌های این منطقه هم در نزدیکی دره، کفش‌های مخصوص پیاده‌روی در آب می‌فروشن که اگر کفش مخصوص رو فراموش کردین، با خریدن این کفش‌ها می‌تونین پیاده‌روی راحتی رو تجربه کنین. طبق تجربه خودم بهتره یک ‌دست لباس اضافه هم بردارین؛ بالاخره آب‌تنی در آب چشمه و قدم‌زدن در اون باعث خیس شدن لباس‌هاتون می‌شه و بهتره که مجهز باشین.

    علاوه بر همه اینا، محیط این چشمه به حدی زیباست که دلتون می‌خواد اون رو برای همیشه ثبت و ضبط کنین؛ پس از بردن دوربین عکاسی غافل نشین. میان ‌وعده، آب آشامیدنی، کیسه‌زباله، کرم ضدآفتاب و... هم از وسایل دیگه‌ای هستن که باید با خودتون همراه داشته باشین. تنها امکانات رفاهی چشمه مرتضی علی، یک بوفه و سرویس بهداشتی هست که در کنار پارکینگ قرار داره.

چه زمانی از مرتضی علی دیدن کنیم بهتره؟

    چشمه مرتضی علی در منطقه‌ کویری ایران قرار داره و از همین جهت بهترین زمان سفر، فصل پاییز و اواخر زمستان هست که لذت آب ‌تنی و قدم‌زدن در آب دوچندان می‌شه. در واقع در فصل بهار چشمه‌ها خیلی پرآب می‌شن و شاید حرکت در این مسیر سختی‌های خودش رو برای شما داشته باشه. در فصل تابستان هم گرمای زیادی بر این منطقه می‌تابه که ممکنه تفریح رو سخت و منجر به گرمازدگیتون بشه.

جاذبه‌های گردشگری مرتضی علی رو با من بشناس

آب سرد و گرم در قالب یک رودخانه

    به قسمتی رسیدیم که مطمئنا منتظر جزئیاتش بودین. یکی از ویژگی‌های چشمگیر و جذاب چشمه مرتضی علی، دیواره‌های بلند تنگه‌ای هست که در طول مسیر چشمه در دو طرف شما خودنمایی می‌کنن. فقط با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی به جایی پراز چشمه‌های آبگرم و آبسرد می‌رسین که بزرگ‌ترین اون‌ها به حمام مرتضی علی معروف هست و به دلیل عمق زیادش معمولا برای آب‌تنی از اون استفاده می‌شه.

    جالب اینجاست که آب گرم چشمه از سمت راست به رودخانه می‌ریزه، ‌باعث ایجاد اختلاف دما در رودخانه می‌شه که گاهی دمای اون به ۱۰ درجه سانتی‌گراد هم می‌رسه. این آب گرم به‌ خاطر غلظت بیشتر و تفاوت ساختاری، با آب سرد رودخانه به طور کامل مخلوط نمی‌شه و این آب‌ها تا ۳۰۰ متر از طول رودخانه به همین شکل جریان دارن.

    به همین دلیل وقتی پاهاتون رو در رودخانه کوچک اون قرار می‌دین، در کمال ناباوری می‌بینین که یک پاتون در آب گرم و پای دیگه در آب‌خنک هست! این پدیده‌ نادر رو شاید نتوانین در هیچ نقطه دیگه‌ای از ایران تجربه کنین. مدت‌زمان پیاده‌روی در کل این مسیر حدود ۴۰ دقیقه طول می‌کشه.

چشمه‌های زیاد

    در طول مسیر رودخانه، چشمه‌های متعددی وجود دارن که نکته جالب، اختلاف دمای اون‌هاست که بعضی‌هاشون سردتر و بعضی دیگه گرم‌تر هستن. در نهایت هم چشمه معروف مرتضی علی قرار داره که آبش واقعا گرم و دلچسب برای یک حمام حسابیه!

خاصیت درمانی چشمه گرم مرتضی علی

    در کنار همه این جذابیت‌های طبیعی و لذت ‌بخش، یکی از دلایل اصلی بازدیدکنندگان داخلی و خارجی برای بازدید از چشمه، خاصیت درمانی اون هست که به‌خاطر وجود مواد معدنی و املاح می‌تونه در درمان برخی از امراض مفید و مؤثر باشه.

دره سد نهرین

    گردشگرانی که از چشمه آبگرم مرتضی علی دیدن می‌کنن، به دره محصور و تنگی به نام دره سد نهرین هم سری می‌زنن تا یکی از دیدنی‌ترین تجربه‌های سفرشون رو رقم بزنن؛ تنگه‌ای که به اعتقاد بسیاری از گردشگران شباهت زیادی به تنگه واشی تهران داره.

قدم ‌زدن در آب و آب ‌بازی

    یکی از هیجان‌انگیزترین بخش‌های بازدید از چشمه مرتضی علی رو می‌تونیم قدم ‌زدن در مسیر رودخانه با سنگ‌های غول ‌پیکر بدونیم؛ به ‌خصوص وقتی صدای دل ‌انگیز جوشش چشمه‌هایی به گوشتون می‌رسه که از بین صخره‌های خزه بسته جریان دارن. آب‌ بازی در این فضا می‌تونه برای هر گردشگری جذاب و دلچسب باشه؛ با این‌حال، حواستون به سنگ‌های بزرگ و لیز باشه تا ضمن تفریح و داشتن اوقات خوب آسیبی به شما وارد نشه.

    هر چقدر در مسیر جلوتر برین، عمق و حجم آب بیشتر می‌شه و در بعضی نقاط با درست‌کردن سنگ‌چین، حوضچه‌هایی برای آب‌ تنی ایجاد کردن که شفافیت و زلالی آب هر کسی رو برای آب ‌تنی و شیرجه در اون وسوسه می‌کنه.

    جالب اینکه خرچنگ‌ها و ماهی‌هایی در این چشمه زندگی می‌کنن که می‌تونین براشون غذا بریزین و از نزدیک اون‌ها رو ببینین؛ اگر هم خیلی آروم در حوضچه‌ها بایستین، ماهی‌های کوچیکی رو ببینین که به سمت پای شما میان و پاهاتون رو ماساژ می‌دن. جالبه بدونین در بخش‌هایی ک ه حوضچه‌ها عمق بیشتری دارن، نوعی ماهی به نام دکتر ماهی وجود داره که برای درمان بعضی بیماری‌های پوستی مفید هست و سلول‌های مرده پوست رو می‌خوره.

حفره‌های درون صخره‌ها

    در طول مسیر چشمه، حفره‌ها و سوراخ‌هایی روی صخره‌های دو طرفتون می‌بینین که با نظم خاصی ایجاد شدن و از طریق یک تونل به یکدیگر متصل شدن. این سوراخ‌ها که به خانه گبر معروف هستن، قدمت‌شون به ۱۵۰۰ سال قبل می‌رسه و به عصر ساسانی تعلق دارن. دسترسی به این خونه‌ها آسان نیست و مستلزم استفاده از تجهیزات کامل صخره‌نوردی و کوهنوردی هست؛ ضمن اینکه افراد باید مهارت لازم برای انجام این کار رو داشته باشن، پس اگه اهل کوه‌نوردی هستین اینجا مناسب شماست.

    گفته می‌شه که این سوراخ‌ها، محل دفن زرتشتی‌ها بودن؛ به‌ خصوص که گبر واژه‌ای دری به معنای زرتشتی هم هست. عده‌ای هم بر این باورن که این‌ سوراخ‌ها به‌ عنوان خانه استفاده می‌شدن. نکته جالب اینکه این حفره‌ها با فاصله خاصی از هم و به شکل دو‌تایی در پایین و بالای هم قرار دارن و این‌طور به نظر می‌رسه که از حفره پایین به‌ عنوان محل ورود به خونه استفاده می‌شده.

سد شاه عباسی چشمه مرتضی علی رو می‌شناسی؟

    در بخشی از مسیر که آب چشمه به انتهای خودش می‌رسه، اثری تاریخی از عهد صفوی قرار داره که به طاق یا سد شاه‌ عباسی معروف هست. این طاق یا سد با ۶۰ متر ارتفاع نه‌ تنها لقب قدیمی‌ترین سد قوسی جهان رو با خودش یدک می‌کشه؛ بلکه برای ۵۵۰ سال بلندترین سد جهان نام داشته.

    سنگ ‌نگاره‌هایی با نقش بز کوهی روی بخش‌های مختلف این طاق حک شده که درگذشته مظهر زایندگی و فراوانی نعمت و درخواست برای فراوانی آب بوده. در واقع، این‌ حجاری‌ها نماد فرشتگان نگهبان آب هستن که به ‌منظور افزایش نعمت در این محل حک شدن. این طاق زیبا بیش از ۷۰۰ سال قدمت داره و شامل بنایی آجری در فاصله بین دو کوه نزدیک به هم هست که در تاج نازک یک ‌متری اون از سنگ استفاده شده. به‌خاطر وجود همین تاج نازک، از این سد به‌ عنوان نازک‌ترین سد جهان یاد می‌کنن.

    یکی از موارد جالب درباره این طاق نحوه قرارگیری آجرهای اون است كه پهنای معینی ندارن و به شکل شعاع تا بدنه كوه ادامه کرده. قسمت بالای این بند رو به حالت قوسی درآورده بودن تا بتونن در بخش‌هایی که دهانه دره عریض‌تر می‌شه، مقاومت بیشتری در مقابل فشار آب داشته باشه. این موضوع به‌ خوبی نشان می‌ده که معماران ایرانی درک درستی از مقاومت مصالح و مقاومت شكلی بناها داشتن.

اطراف چشمه از کدوم مکان‌ها بازدید کنیم؟

    حالا که با چشمه مرتضی علی آشنا شدیم بهتره که اطراف اون رو هم بشناسیم تا یک سفر همه‌ جانبه و تکمیل رو تجربه کنیم. چند تا از اونها رو براتون اینجا آوردم تا شما هم حتما ازشون بازدید کنین.

    کال جنی: مقصدی مرموز و جذاب در دل کویر هست که یک دره نوردی حسابی رو براتون رقم می‌زنه. این منطقه که در ۶۰ کیلومتری چشمه مرتضی علی و ۳۵ کیلومتری طبس قرار داره، تنگه بسیار زیبایی هست که به لطف نقش و نگارهای روی دیواره‌های بلند، دودکش‌ها و تنورهای جن، جریان آب و حفره‌های شگفت‌انگیز خودش، حتما ارزش وقت‌گذاشتن و بازدید رو داره.

    اگر نسبت به اسم این دره کنجکاو شدین باید بگم که کال جنی شامل دو بخش «کال» و «جنی» می‌شه، کال به دره‌ای می‌گن که در اثر جریان آب ایجاد شده باشه. صداهای عجیب ‌و غریبی که با وزش باد در این محل به گوش می‌رسه هم باعث شده بود مردم محلی فکر کنن موجوداتی مثل جن‌ها در اینجا حضور دارن و اون صداها رو تولید می‌کنن.

    روستای خرو: خَرو روستایی بکر و کوهستانی هست که تقریبا در فاصله دو کیلومتری چشمه مرتضی علی قرار گرفته. این روستا علاوه بر باغ‌های میوه، سرو کهنسالی داره با بيش از ۱۰۰۰ سال قدمت که در فهرست آثار ملی هم ثبت شده. یکی دیگه از جاهای دیدنی این روستا که به‌ عنوان اثر ملی شناخته می‌شه، قلعه خرو یا قلعه اسماعیلیه هست که یادگاری از عهد صفوی به شمار میره.

    روستای اصفهک: این روستا در فاصله ۷۰ کیلومتر چشمه مرتضی علی قرار گرفته و یکی از زیباترین بافت‌های خشت و گلی ایران را داره. روستای شگفت‌انگیز اصفهک در زلزله مرگبار سال ۱۳۷۵ خوشبختانه هیچ آسیبی ندید و به لطف آب ‌و هوای خنک و مطبوع، داشتن یک رصد خونه کویری، پوشش گیاهی منحصر به‌ فرد و چشم ‌انداز فوق‌العاده زیبا، به‌عنوان یک مقصد گردشگری میزبان مسافران خودش هست.

کلام آخر 

    امیدوارم با توجه‌ به این مطالبی که براتون اینجا آوردم بتونین سفری لذت‌بخش به چشمه رو تجربه کنین و از موقعیت‌های اطراف چشمه هم دیدن کنین. در این مقاله دکوول به معرفی چشمه مرتضی علی و جاذبه‌های گردشگری اطرافش پرداخت و سعی کرد نکات مهم در سفر و بهترین زمان بازدید از چشمه رو بهتون بگه، دکوول رو از تجربه‌های ارزشمندتون باخبر کنین.