مسجد جامع ارومیه

مسجد جامع ارومیه

    یکی از قدیمی‌ترین بناهای شهر ارومیه را باید مسجد جامع ارومیه دانست. در این مطلب قصد داریم این مسجد جامع را که روی ویرانه‌های یک آتشکده قدیمی ساخته‌اند؛ به شما معرفی نماییم و سیر تا پیازش را بررسی کنیم. ابتدا به معرفی این سازه خواهیم پرداختیم و سپس درباره پیشنه تاریخی، آدرس، ویژگی و بخش‌های مختلف، امکانات رفاهی و دیگر نکات و اطلاعات مهم این آن حرف خواهیم زد. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید؛ با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.

معرفی مسجد جامع ارومیه

    مسجد جامع ارومیه که به نام مسجد رضاییه نیز شهرت دارد را باید یکی از مساجد قدیمی در ایران دانست. قدمت این مسجد به قرن هفتم هجری باز می‌گردد. روایت است که شالوده و بنای اصلی این سازه به احتمال زیاد یک آتشکده بوده است اما پس از ورود اسلام به ایران، ابتدا این آتشکده را ویران کرده‌اند و بعدها در قرن هفتم هجری قمری روی خرابه‌های آن مسجد جامع را ساخته‌اند. این مسجد که در 15 آذر سال 1314 با شماره 243 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، در نزدیکی بازار اصلی ارومیه قرار دارد  و مرکز این شهر واقع شده است.

پیشینه تاریخی مسجد جامع ارومیه

    اسناد و شواهد به دست آمده نشان می‌دهد، که در گذشته در محل کنونی این مسجد یک آتشکده زرتشتی قرار داشته است. براساس آثار به دست آمده بنای آتشکده به دوره قبل از انوشیروان عادل باز می‌گردد. درب ورودی آتشکده روبروی محراب اصلی باز می‌شده است که هم‌اکنون نیز بقایایی از آن وجود دارد. حتی جایگاهی برای موبدان نیز در این آتشکده وجود داشته است. بعد از ورود اسلام به ایران و گرویدن بسیاری از ایرانیان به دین اسلام این آتشکده نیز مانند بسیاری دیگر از آتشکده‌های کشور متروک و ویران‌ شد اما هنوز هم بخش‌ها و نشانه‌هایی از آن برجای‌مانده است. سال‌ها بعد به روی پایه‌های این آتشکده یک مسجد زیبا بنا نهادند.

    تاریخ دقیقی از سال ساخت مسجد جامع ارومیه در دست نیست؛ اما از روی معماری مسجد و مصالح به کار رفته در ساخت آن، ساخت این مسجد را می‌توان به زمان حکومت سلجوقیان در ایران نسبت داد. در دوره ایلخانی و در زمان حمله مغول‌ قسمت‌هایی از مسجد جامع ارومیه، تخریب شد که آن را دوباره بازسازی کردند. در زمان حکومت زندیه هم بار دیگر این مسجد زیبا را مرمت کردند و بخش‌هایی از مسجد که در طول تاریخ تخریب یا ویران شده بود؛ مورد بازسازی قرار گرفت. هنگام حکومت صفویان در ایران نیز بار دیگر بخش‌های از مسجد را بازسازی کردند. پس از انقلاب اسلامی ایران و در دو دهه اخیر هم بخش‌های دیگری از این مسجد تاریخی مورد مرمت قرار گرفته است.

    با وجود تمام مرمت‌ها و بازسازی‌های صورت گرفته بر روی بنای مسجد، همچنان کتیبه‌ها و گچ‌بری‌های قرن هفتم هجری قمری روی محراب آن به چشم می‌خورد. کتیبه‌های گچ‌بری شده با هنر هنرمندان زمان سلجوقی ساخته شده و با خط کوفی روی آن نوشته‌شده است. همین کتیبه‌ها قدمت بالای این مسجد را گواهی می‌دهد. با توجه به مرمت‌های صورت گرفته می‌توان بخش‌هایی از معماری‌های دوران مختلف را در سرستون‌ها، گنبد، تزیینات و طاق‌های مسجد مشاهده کرد که هرکدام نماد یکی از دوره‌های کهن ایران است.

مسجد جامع ارومیه کجاست؟

    مسجد جامع ارومیه در منطقه بازار قدیمی این شهر قرار گرفته است و می‌توان از مسیرهای متفاوتی به آن دسترسی پیدا کرد. نزدیک بودن به بازار ارومیه و همچنین نزدیکی به دیگر جاذبه های گردشگری این شهر، باعث شده تا این مسجد توجه تعداد زیادی گردشگر را به خود جلب کند. گردشگران می‌توانند از خیابان‌های امام، بعثت 2، شهید باکری و شهید منتظری خود را  به این مسجد جامع زیبا برسانند. این مسجد یک ورودی از داخل بازار ارومیه دارد و از فضای بیرون نیز به سه معبر پیاده‌رو دسترسی مستقیم دارد.

ویژگی‌های مسجد جامع ارومیه

    مسجد جامع ارومیه به دلیل اینکه در دوره‌های مختلف بازسازی‌شده است؛ ویژگی‌های متنوعی دارد. در واقع هر حکومتی که این مسجد جامع را بازسازی کرده، رد و نشانی از خود در آن باقی گذاشته است. در ادامه مهم‌ترین قسمت‌های این مسجد زیبا را به شما معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

شبستان گنبد دار قدیمی

    هسته اصلی و اولیه این مسجد، شبستان گنبددار قدیمی آن است که باید آن را نمونه‌ای از یک معماری اصیل اسلامی دانست. این گنبد و به طور کلی شبستان با توجه به سبک معماری مربوط به دوره سلجوقیان ساخته شده است. البته لازم به ذکر است که شبستان را یک بار  در دوره حکومت ایلخانی مرمت و بازسازی‌ کرده‌اند. در معماری اسلامی شبستان‌ها در حالت عادی مربعی شکل هستند. اما روی این شبستان به نحوی کارشده است که شبیه به محراب‌های هشت‌ضلعی باشد. این هشت‌ضلعی در طبقات بعدی به 16 ضلعی تبدیل شده و در نهایت در طبقات بالاتر تبدیل به گنبد اصلی شبستان خواهد شد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این سبک معماری مربوط به دوره ایلخانی است و به احتمال ‌زیاد هنگام مرمت شبستان در این دوره، آن را به این شکل درآورده‌اند.

محراب مسجد جامع ارومیه

    به جرئت می‌توان یکی از زیباترین قسمت‌های مسجد جامع را می‌توان محراب مسجد جامع اورمیه دانست. این محراب گچ‌بری شده است و روی گچ‌بری‌ها با خط کوفی آیاتی نوشته‌اند؛ باید مربوط به دوره ایلخانی دانست. این محراب تقریبا دارای 8 متر ارتفاع و 6 مترعرض است. نکته قابل توجه که باید درباره آن بدانید، وجود دو ستون در انتهای محراب است که روی این ستون‌ها  کتیبه‌هایی قرار داده‌اند. این کتیبه‌ها مربوز به سال 676 هجری قمری است. این شاهکار را باید یکی از زیباترین کتیبه‌های گچ‌بری شده در ایران دانست که در آن از خط رقاع (خط رقعه معروف‌ترین سبک خطاطی در بین اعراب) برای نوشته‌ها استفاده کرده‌اند.

    محراب کنونی مسجد بر روی محراب قدیمی آن ساخته شده است که محراب قدیمی مربوط به دوره سلجوقی است. در محراب دوره سلجوقی از خطوط کوفی در دورتادور محراب استفاده کرده بودند.

چهل‌ستون متصل به شبستان گنبد دار

    با توجه به تحقیقات انجام‌ شده و نتایج بدست آمده، ساخت این چهل‌ستون در سال‌های بعد از ساخت بنای اصلی مسجد جامع آغاز شده است. در جریان ترمیم‌های زیادی که در سال‌های گذشته بر روی این بنا صورت گرفته اشیاء قدیمی مربوط به دوره ایلخانی کشف ‌شده است. شواهد نشان می‌دهد که در دوره ایلخانی مسجد جامع ارومیه بزرگ‌تر بوده و در اوج زیبایی خود قرار داشته است. در طول چند قرن گذشته صدمات زیادی به این چهل‌ستون واردشده که باعث شده این مسجد چندین بار در دوره‌های مختلف تاریخی مرمت و بازسازی‌ شود.

حجره‌های صحن مسجد

    در زمان حکومت زندیه در ایران، مسجد جامع ارومیه برای چندمین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. در این بازه زمانی حجره‌هایی در صحن مسجد ساخته شد. این حجره‌ها با توجه به سنگ‌ نوشته‌های موجود در سال 1184 هجری قمری بنا شده‌اند. نوع مواد و مصالح به کار رفته در این آنها نسبت به بخش اصلی و شبستان اصلی مسجد تفاوت‌های بسیاری دارد.

مسجدی تمام آجری 

    یکی از ویژگی جذاب مسجد جامع ارومیه تمام آجری بودن آن است. نوع آجرهایی که در این بنا استفاده شده اما در بخش‌های مختلف متفاوت است. برای مثال آجرهای استفاده ‌شده در ساخت گنبد و شبستان با آجرهای استفاده‌ شده در ساخت صحن مسجد، متفاوت هستند.

امکانات رفاهی اطراف مسجد جامع

    مسجد جامع ارومیه سه درب ورودی اصلی دارد. یک ورودی فرعی نیز از سمت بازار قدیمی این شهر به مسجد باز می‌شود. همه ورودی‌ها به حیاط و صحن مسجد راه دارند. در بخش بیرونی این سازه نیز یک فضای سبز مناسب برای استراحت ایجاد شده است. در اطراف مسجد و در فضای بیرونی، چندین محل را به‌ پارک خودروها اختصاص داده‌اند که مشکلی برای پارک کردن وسیله نقلیه وجود نداشته باشند.

    یک سرویس بهداشتی مناسب در فضای سبز بیرونی مسجد وجود دارد. شما می‌توانید به‌راحتی بعد از بازدید از این سازه تاریخی به‌ سرعت خود را به بازار بزرگ و قدیمی ارومیه برسانید. در نزدیک مسجد نیز شماری کافه، رستوران، فست فود و حتی داروخانه و درمانگاه قرار دارد که در صورت نیاز می‌توانید از آنها استفاده کنید.

زمان بازدید و قبمت ورودی مسجد جامع ارومیه

    بازدید عموم از مسجد جامع ارومیه آزاد است اما برای بازدید باید ورودی پرداخت کنید. ورودی برای گردشگران خارجی کمی گران‌تر خواهد بود. بهای بلیط ورودی مسجد جامع ارومیه برای گردشگران داخلی ۳۰۰۰ تومان (نرخ سال 1400) و برای گردشگران خارجی ۲۰۰۰۰ تومان است. متأسفانه در سال‌های اخیر قسمت‌هایی از بنای مسجد تخریب‌ شده است و روند بازسازی و مرمت هم به کندی پیش می‌رود. حتی امکان دارد در روزهایی از سال، درب مسجد به طور کامل روی گردشگران بسته باشد. اگر راهی سفر به شهر ارومیه شدید، حتما سری به این مسجد تاریخی بزنید. برای بازدید از این سازه حدودا به یک ساعت زمان نیاز دارید.

اطلاعات تماس مسجد جامع ارومیه

    برای اینکه به بازدید از مسجد جامع ارومیه بروید نیازی نیست از قبل هماهنگ کنید اما، در حال حاضر به دلیل تعمیراتی که بالاتر درباره‌اش حرف زدیم ممکن است امکان بازدید از بخش‌های داخلی وجود نداشته باشد. بنابراین بهتر است جهت اطلاع از وضعیت قبل از اینکه به ادرس مسجد مراجعه نمایید تماس گرفته و از وضع مطلع شوید.

۰۴۶۱-۲۲۲۴۸۹۹

کلام آخر

    در مطلب مسجد جامع ارومیه، هر آنچه را که لازم بود درباره این مسجد تاریخی بدانید بیان کردیم و درباره پیشینه، معماری و ویژگی‌هایش حرف زدیم. مسجد جامع ارومیه را باید یکی از مساجد قدیمی و زیبای ایران دانست که بر روی یک اتشکده بنا شده است. بازدید از این مسجد را به تمام کسانی که به ارومیه سفر می‌کنند؛ توصیه می‌نماییم. اگر نکته دیگری وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد و یا اگر تجربه بازدید از این جاذبه گردشگری را دارید؛ آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید. اینجا دکوول است پلتفرم جامع گردشگری ایران.