کاخ دولما باغچه: آخرین اقامتگاه سلطنتی در استانبول

استانبول شهر کاخ‌ها، پل‌ها و مساجد شگفت انگیز

    در اوایل قرن سیزدهم میلادی گروهی از ترک‌های آناتولی که به ترک‌های ایغور معروف بودند توانستند بخش‌های زیادی از غرب آسیا، جنوب شرق اروپا و شمال آفریقا را تصرف کرده و امپراتوری بزرگی را تشکیل دهند که یکی از مهم‌ترین امپراتوری‌های اسلامی در طول تاریخ بوده است. بزرگ‌ترین موفقیت این قبایل ترک که بعدها به عثمانیان مشهور شدند فتح پایتخت امپراتوری روم شرقی یعنی قسطنطنیه بود. قسطنطنیه در واقع نام قدیم شهر استانبول است که تنها شهر اروپایی - آسیایی جهان به حساب می‌آید.

    هر چند قبل از اینکه عثمانیان این شهر را تصرف کنند و آن را پایتخت امپراتوری خود قرار دهند، استانبول شهری بزرگ و آباد بود و در آن بناهای تاریخی فراوانی که عمدتا معماری رومی داشتند، وجود داشت. اما در دوران عثمانیان تعداد زیادی بنا از مسجد و پل گرفته تا کاخ‌های کوچک و بزرگ در این شهر ساخته شد که برخی از آنها از عجایب معماری جهان هستند. به دلیل چند فرهنگی بودن استانبول معماری بناهای این شهر از طرفی متاثر از معماری رومی و از طرف دیگر الهام گرفته از معماری اسلامی به ویژه معماری دوران سلجوقی است. در مجموع این تلفیق باعث شده در استانبول بناهای مختلفی با زیبایی خیره کننده ساخته شوند که یکی از مهم‌ترین آنها کاخ دولما باغچه است که در این مقاله پیرامون آن مطلبی را برای شما به نگارش درآوردیم.

کاخ دولما باغچه

    دولما باغچه آخرین کاخی است که سلاطین عثمانی در آن سکونت داشتند. هر چند قدمت این کاخ به نسبت بسیاری دیگر از بناهای تاریخی استانبول کمتر است، اما برخی از ویژگی‌های آن، این کاخ را به یکی از جذاب‌ترین آثار تاریخی به جا مانده از دوران عثمانیان تبدیل می‌کند.

    در سال ۱۸۴۳ میلادی عبدالمجید یکم، سی و یکمین پادشاه عثمانی دستور ساخت کاخی در ساحل بسفر را داد. کار ساخت این کاخ حدود ۱۳ سال طول کشید و در سال ۱۸۵۶ میلادی تکمیل و به محل سکونت سلطان عثمانی تبدیل شد. تا قبل از ساخت کاخ دولما باغچه، سلاطین عثمانی در کاخ توپکاپی مستقر بودند، اما بعد از اینکه این کاخ ساخته شد آنها به دولما باغچه نقل مکان کردند و در مجموع شش سلطان عثمانی در این کاخ روزگار گذرانده‌اند.

    همانطور که نقلش رفت، دولما باغچه آخرین اقامتگاه سلطنتی عثمانیان است. بعد از متلاشی شدن امپراتوری عثمانی مدتی این کاخ همچنان مورد استفاده قرار گرفت و از جمله آتاتورک که در تاریخ مدرن ترکیه فردی مشهور است، در این کاخ استقرار داشت و حتی در این کاخ نیز روزگار خود را به پایان رساند. در سال ۱۹۵۲ بود که این کاخ تغییر کاربری داد و تبدیل به موزه شد. کاخ دولما باغچه کاخی بزرگ و با شکوه است که در زمینی به مساحت ۱۱۰هزار متر مربع ساخته شده است. تنها زیربنای این کاخ ۴۵ هزار متر مربع است. ساختار کلی کاخ دولما باغچه به این شکل است که بخش وسیعی از آن آپارتمان‌های اداری، بخشی از آن سرسراهای تشریفاتی و بخش وسیع دیگری از آن حرمسرای امپراتوری است.

    در مجموع دولما باغچه ۲۸۵ اتاق، ۴۳ سرسرا و شش حمام ترکی دارد. از نظر سبک معماری باید معماری دولما باغچه را نئوباروک نامید. معماری باروک که از ایتالیا آغاز شد و به سرعت در سراسر اروپا گسترش پیدا کرد، سبکی از معماری است که بر پایه تزئینات و ساخت و سازهای نمایشی استوار شده است. در معماری نئوباروک سعی می‌شود نمایش‌های اضافی کمتر شده و به همین دلیل هر چند بناهای نئوباروک شکوه بناهای باروک را دارند، اما کاربردی‌تر هستند. استفاده از این سبک معماری برای ساخت کاخ دولما باغچه استانبول باعث شده در عین حال که بنایی با کارکرد‌های اداری ساخته شده، شکوه امپراتوری عثمانی نیز نشان داده شود.

جاذبه ‌های دیدنی دولما باغچه

    همانطور که عنوان شد دولما باغچه کاخی بسیار وسیع است که بازدید از همه جاهای آن زمان زیادی می‌برد. کسانی که به این کاخ می‌روند معمولا چند جای مشخص را برای بازدید در نظر دارند. سرسرای تشریفاتی اصلی کاخ دولما باغچه یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این کاخ است که بازدید از آن شما را سرشار از لذت کرده و تجربه‌ای به یاد ماندنی است.

   سرسرای تشریفاتی عنوانی است که برای سالن تشریفات کاخ‌های سلطنتی استفاده می‌شود. در واقع این مکان‌های سالن‌هایی بزرگ با معماری باشکوه و تزئینات زیاد است و مراسم مختلف در آن برگزار می‌شده است. در دولما باغچه ۴۳ سرسرای تشریفاتی وجود دارد که هر کدام از آنها بسته به مساحت و زیبایی‌شان مورد استفاده یکی از مقامات حکومتی یا خانواده آنها قرار می‌گرفته است.

    بزرگ‌ترین این سرسراها که معمولا سلطان عثمانی برای برگزاری مراسم یا جشن‌ها از آن استفاده می‌کرده تالاری به مساحت دو هزار متر مربع است. ارتفاع سقف این سرسرای زیبا ۳۶ متر است و از جمله تزئینات شگفت‌انگیز آن یک فرش هرکه بزرگ و یک لوستر کریستالی است که بیش از چهار تن وزن دارد. این لوستر بزرگ و زیبا که بزرگ‌ترین لوستر بوهمی جهان است، از طرف ویکتوریای اول، ملکه انگلیس به سلطان عثمانی هدیه داده شده است. در بازدید از کاخ دولما باغچه دیدن چلچراغ بزرگ آن تجربه‌ای بی‌نظیر است و شما را سرشار از شگفتی می‌کند.

    حرمسرای دولما باغچه که محل زندگی زنان سلطان بوده است نیز از جمله بخش‌های دیدنی این کاخ است. از آنجا که هیچ کس جز اهالی حرم و شخص سلطان اجازه ورود به این قسمت از کاخ را نداشته، آن را به سبک خاص با راهروها و اتاق‌های تو در تو ساخته‌اند و تنها یک بخش حرمسرا به دیگر قسمت‌های آن متصل می‌شود. اتاق‌های دبیرخانه کاخ دولما باغچه نیز از بخش‌های دیدنی این کاخ هستند. جذابیت این بخش از کاخ بیشتر به دلیل کاشیکاری ویژه آن و همچنین نقاشی‌ها و اثاثیه آن است. بر دیوارهای اتاق‌های دبیرخانه کاخ دولما باغچه نقاشی‌هایی از رودولف ارنست و دلاندره نصب شده و اثاثیه اتاق نیز به سبک فرانسوی چیده شده است.

    یکی دیگر از بخش‌های جذاب کاخ دولما باغچه اتاق آتاتورک است. مصطفی کمال معروف به آتاتورک، نظامی و دولت مرد مهم ترک و کسی است که او را بنیان‌گذار جمهوری ترکیه می‌دانند. جمهوری ترکیه مهم‌ترین بخش از امپراتوری متلاشی شده عثمانی است و این مصطفی کمال بود که توانست این جمهوری را تشکیل داده و عنوان آتاتورک یعنی پدر ترک‌ها را به دست آورد.

    هر چند منش آتاتورک به طور کلی با عثمانیان متفاوت بود و او را از طرفداران سکولاریسم و ناسیونالیسم می‌دانند، اما بعد از اینکه جمهوری ترکیه را تشکیل داد در کاخ دولما باغچه اقامت گزید. آتاتورک در اتاق خود در کاخ دولما باغچه درگذشت و از آنجا که این اتفاق در ساعت ۹ و پنج دقیقه رخ داده، عقربه های ساعت واقع در اتاق روی این زمان متوقف مانده است. در اتاق آتاتوک بخشی از وسایل شخصی او هم قرار دارد.

کلام آخر

    بازدید از یک بنای تاریخی با شکوه می‌تواند به سفری چند روزه کیفیت بیشتری داده و لذت مسافرت را دو چندان کند. کسانی که به استانبول می‌روند این فرصت را دارند که از بناهای تاریخی زیادی دیدن کنند. استانبول را می‌توان موزه‌ای وسیع دانست که در جای جای آن آثار تاریخی و میراثی وجود دارد. برخی از این آثار مانند مسجد ایاصوفیه و همچنین کاخ دولما باغچه شهرت جهانی دارند.

    این بناها که یا از دوران پیش از عثمانیان به جا مانده یا در دوره شکوه امپراتوری عثمانی ساخته شده‌اند، معمولا رگه‌هایی از معماری غربی و نشانه‌هایی از معماری اسلامی را در خود دارند. همین تلفیق است که جذابیت آنها را دو چندان کرده است. کاخ دولما باغچه در ساحل بسفر و در بخش اروپایی استانبول از جمله بناهایی است که هویت چند فرهنگی استانبول را به خوبی نشان می‌دهد. با بازدید از این کاخ نه تنها یک شاهکار بی‌نظیر معماری را می‌بینید که از نزدیک با سبک زندگی سلاطین عثمانی و شیوه حکومت داری آنها هم آشنا می‌شوید. لطفا نظرات خود پیرامون این کاخ زیبا و همچنین خاطرات خودتان از بازدید از دولما باغچه را با ما در دکوول به اشتراک بگذارید.