محیط زیست و کودکان

محیط زیست و کودکان در حال رشد

    بدون شک شما نیز از تاثیرات مثبت محیط زیست بر روند رشد فیزیکی و شخصیتی کودکان، حتی بدون داشتن دانش تخصصی و آکادمیک در این زمینه، با خبر هستید. حقیقت این است که محیط زیست و کودکان در ارتباطی تنگاتنگ با یکدیگر بسر می‌برند که امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی بسیاری از جوامع، این رابطه از بین رفته و کودکان از مشکل فقر طبیعت در رنج هستند.

    دکوول به دلیل درک اهمیت و حساسیت‌های موجود در این زمینه و ورزش و فعالیت بدنی برای کودکان در محیط زیست سالم احساس وظیفه نموده است. با توجه به میزان اهمیت مساله و وجود این حقیقت انکار ناپذیر که در حال حاضر کودکان از بهترین بستر برای آموزش‌های مهم و تقویت مهارت‌های کلیدی محروم هستند، در این مطلب تحت عنوان محیط زیست و کودکان قصد دارد تا به بررسی مهم‌ترین‌های این زمینه بپردازد.

اهمیت رابطه محیط زیست و کودکان

شاید این ادعا عجیب به نظر برسد، اما محیط زیست و کودکان در رابطه‌ای بسیار سازنده آن هم در نقش تامین کننده نیازهای یکدیگر هستند. کودکان با بازی و وقت گذراندن در طبیعت مهارت‌های مورد نیاز خود را افزایش و تقویت می‌کنند بهتر است برای ایداال کردن شرایط درباره لوازم طبیعت‌گردی ویژه کودکان نیز مطالعه نمایید تا در زمان حضور در طبیعت بتوانند کودکان تجربه‌های بهتری کسب کنند. اما این رابطه برای محیط زیست نیز خالی از مزیت نیست. هرچه بیشتر نسل‌های آینده با طبیعت و محیط زیست آشنا شوند، در آینده بیشتر و بهتر از آن محافظت خواهند کرد.

در حقیقت این دوری کودکان از محیط زیست است که تاکنون باعث رشد نسل‌های بی اهمیت به طبیعت شده است همانطور که می‌دانید فعالیت‌های هیجانی برای کودکان بسیار مهم و حائز اهمیت هستند و چقدر بهتر خواهد بود که این هیجانات در طبیعت اغنا شود. کودکانی که نتوانستند با محیط زیست رابطه برقرار کرده و از مزایای آن برخوردار شوند، محیط زیست را نشناخته و به اهمیت حفظ و مراقبت از آن نیز پی نبرده و در جهت معکوس، ویرانی و نابودی را برای محیط زیست به همراه داشته‌اند. 

توسعه ماندگار حفاظت از محیط زیست

حالا که متوجه شده‌ایم رابطه محیط زیست و کودکان صرفا یک بازی کودکانه نیست، بهتر است به بررسی توسعه ماندگار حفاظت از محیط زیست بپردازیم. حضور کودکان در محیط زیست زمینه ساز شناخت بیشتر آنها از طبیعت، و در نهایت احترام ورزیدن به محیط زیست و نگهداری از آن خواهد شد. دنیای کودکانه غرق زیبایی‌ها و محبت‌هایی از جنس عشق خالص است. هنگامی که کودکان در بین درختان یک پارک یا گشت و گذار در جنگل مشغول هستند، رابطه‌ای بسیار ژرف و خاص با طبیعت برقرار می‌کنند.

برقراری این رابطه پر مهر و محبت بین محیط زیست و کودکان، آنها را وارد دنیایی می‌کند که الزام مراقبت از محیط زیست و درختان را درک کنند. هرچقدر بیشتر کودکان را با محیط زیست و طبیعت بکر و سبز آشنا نمایید، به تعداد عاشقان محیط زیست در نسل بعدی افزوده‌اید. افزایش حس مسئولیت پذیری کودکان با تشکیل ارتباط بین محیط زیست و کودکان در جهت حفاظت و مراقبت از محیط زیست، فردایی را رقم خواهد زد که جوانانش دل در گرو مراقبت از سیاره‌ مهربان ما دارند.

در این صورت با پرورش نسلی متعهد در حفظ محیط زیست می‌توانیم از حفظ طبیعت در آینده اطمینان خاطر داشته باشیم. این حرکت ریشه‌ای نقطه‌ی آغازی است که می‌تواند به صورت پایدار توسعه دهنده حفاظت از محیط زیست و همچنین بقای سیاره سبز باشد.

مزایا و فواید آشنایی محیط زیست و کودکان

کلیه تلاش‌ها و اقداماتی که در جهت آشتی کودکان با محیط زیست صورت می‌پذیرد، در جهت برخورداری کودکان از مزایای بسیاری است که از طریق حضور و فعالیت در شامل حالشان می‌گردد. خانواده‌ها و فعالین عرصه کودک با اطلاعات کامل و کافی از انواع تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم حضور کودکان در محیط زیست، مشغول اقداماتی در راه افزایش رابطه محیط زیست و کودکان خواهند شد. در ادامه به معرفی مزایا و تاثیرات مهم موجود در رابطه محیط زیست و کودکان خواهیم پرداخت.

محیط زیست و کودکانی شاد

فقر طبیعت به معنی عدم خروج طولانی مدت کودکان و وقت گذرانی و فعالیت در طبیعت و همینطور عدم ارتباط محیط زیست و کودکان است. این شرایط، یکی از دشمنان خاموش و در سایه‌ی کودکان امروزی است. متاسفانه کودکانی که ساعت‌‌‌ها در خانه، گوشه‌ای از اتاق خوابشان محصور هستند، دچار بیماری‌های خطرناکی مانند عدم تعادل احساسی و اضطراب شدید و افسردگی می‌گردند.

آنها به ساکت ماندن‌های طولانی مدت و سرگرم شدن با بازی‌های کامپیوتری و هرچه بیشتر فرو رفتن در دنیای تنهایی خود عادت کرده، و آهسته و آرام دچار هراس از جامعه خواهند شد. این مشکل تبعات بسیار جبران ناپذیری به هویت و شخصیت کودک وارد می‌کند. لازم به ذکر است که در بسیاری از گزارش‌های ارسالی از سمت والدین، کودکانشان در برابر بیرون رفتن، حتی برای میهمانی و دیدار خانواده‌ها از خود مقاومت نشان می‌دهند.

اما در نقطه مقابل و برقراری ارتباط بین محیط زیست و کودکان هنگامی که کودک در جمع دوستان هم سن و سال خود مشغول بازی و فعالیت‌های فیزیکی در پارک‌های محلی و فضای سبز هستند، شاهد روحیه بسیار شاد و اجتماعی آنها خواهیم بود. در حقیقت کودکانی که به صورت روزانه و مداوم در جمع دوستان اوقات فراغت خود را در محیط زیست با فعالیت‌های فیزیکی و بازی‌های گروهی می‌گذرانند در بسیاری از موارد عملکرد‌های بهتری را از خود نشان می‌دهند. می‌توان گفت کودکان در محیط زیست شادی واقعی را تجربه می‌کنند.

فعال و درگیر شدن تمامی حواس کودک در محیط زیست

یکی از تاثیرات و مزایای بسیار قابل توجه در رابطه با محیط زیست و کودکان، فعال شدن تمامی حواس کودک در هنگام حضورش در محیط زیست و فضای باز است. حواس پنجگانه در هنگام حضور و فعالیت‌ کودکان در محیط زیست و پرداختن به فعالیت‌های گوناگون جمعی و انفرادی، تقویت شده و نسبت به هم سن و سالانشان بسیار قوی‌تر خواهد بود.

 تقویت حس لامسه کودکان

طبیعت از پوشش‌های گوناگونی برخوردار است، سنگ و چوب و گیاهان و ... که همگی در بالاترین میزان جذابیت در دنیای کودکان قرار دارند. لمس این عناصر با سر انگشتان کودکان، شناخت از طریق لمس را در آنها تقویت کرده و کودک به کشف ماهیت عناصر از طریق لمس و حس موجودیت آنها مشغول می‌شود. لمس بیشتر برایش به معنی شناخت بیشتر خواهد بود و اینگونه است که حس لامسه در کودک افزایش می‌یابد.

افزایش حس شنوایی و دیداری

حس شنوایی و بینایی دو حسی که کودکان از طریق آنها شروع به شناختن دنیای پیرامون خود می‌کنند، از مهمترین حواس کودکان محسوب می‌شوند. هر دوی این حواس به لطف تنوع انواع صداها و مناظر دور و نزدیک و مملو از جزئیات در طبیعت، با افزایش ارتباط محیط زیست و کودکان، درگیر شده و افزایش پیدا می‌کنند.

حس بویایی و چشایی کودک

با افزایش و قوی‌تر شدن ارتباط محیط زیست و کودکان حضور کودکان و وقت گذرانی آنها در محیط زیست که مملو از عطر گل‌های مختلف و گیاهان متفاوت و بوی خاک و اکسیژن تازه است، باعث فعالیت بیشتر حس بویایی و چشایی خواهد شد. مزه‌ها و رایحه‌های مختلف و جدید، جهانی بزرگتر و جذاب‌تر را به کودکان عرضه می‌کند.

تاثیر رابطه محیط زیست و کودکان بر آرامش آنها

با توجه به این حقیقت که حضور کودکان در محیط زیست به تقویت حواس چندگانه‌ی آنها کمک می‌کند، ایجاد ارتباط کودک در چنین عمق و وسعتی با طبیعت، نوعی آرامش خاص و ژرف را برایش به همراه خواهد داشت. درست مانند کودکی تازه متولد شده که برای اولین بار به آغوش مادر میچسبد.

محیط زیست و کودکان آرام و خوشحال‌تر  

طبق آخرین سنجش‌های صورت گرفته کودکانی که در محیط زیست حضور فعال‌تری نسبت به دیگر هم سن و سالهای خود دارند، از میزان آرامش و شادی درونی بسیار بیشتری نیز برخوردار هستند.

محیط زیست و کودکان خلاق‌تر

خلاقیت در کودکان از مهم‌ترین موتورهای محرکه و ابزارهای رسیدن به موفقیت در آنها محسوب می‌گردد. به جرات می‌توان مدعی شد که هیچ مکان و کارگاه آموزشی‌ای بهتر و تاثیرگذارتر از محیط زیست برای کودکان و رشد خلاقیت آنها نخواهد بود. زیرا:

محیط آزاد و تنوع غنی محیط زیست

کودکان در هر مکان و شرایطی که باشند برای خیال پردازی و سفر به جهان رویاهای خود آماده هستند. خلاقیت که از شاخه‌های بسیار مهم در هر زمینه‌ای محسوب می‌گردد، توسط برقراری ارتباط محیط زیست و کودکان و ابعاد مختلف حیاط در طبیعت و تصاویر فوق‌العاده‌اش به بالاترین میزان خود افزایش خواهد یافت.

حداکثر استفاده از حواس در محیط زیست

همانطور که در پاراگراف‌های پیشین خدمتتان عرض شد، هنگام حضور کودکان در محیط زیست آنان از تمامی حواسشان استفاده می‌نمایند. این امر زمینه ساز خلق تخیلات بیشتر و همچنین افزایش میزان خلاقیت‌ کودک توسط محیط زیست می‌باشد.

مزیت محیط باز و آزاد محیط زیست برای کودکان

تنها محیط زیست فراخ و گسترده است که می‌تواند تاثیرات منفی آپارتمان‌ها و محدودیت‌هایشان را در کودکان از بین ببرد. آزادی عمل کودکان در محیط زیست و فضای سبز و زنده به آنها روحی تازه می‌بخشد. مانند گلی که به بستر مناسب خود بازگردانده شود، کودکان نیز از طریق انس با طبیعت و برخوردار از مزایای رابطه محیط زیست و کودکان به رشد و تعالی بیشتر می‌رسند.

مزیت استفاده از اسباب‌ بازی‌های طبیعی

کودکان در هنگام بازی در محیط زیست، در عوض بازی‌های کامپیوتری از متریال‌های طبیعی مانند سنگ‌های زیبا و جالب، گیاهان و تکه چوب‌های رها شده و دیگر مواد طبیعی استفاده می‌کنند. استفاده از مواد موجود در طبیعت و خلق تصورات هنگام بازی، در انتها به افزایش میزان خلاقیت و شناخت بهتر کودکان از عناصر محیط زیست می‌انجامد.

افزایش قدرت ذهنی و تقویت تمرکز کودک در محیط زیست

تقویت تمرکز کودکان و میزان قوای ذهنی آنها هنگام حضورشان در محیط زیست، حقیقتی که سال‌ها است مورد تایید تمامی اندیشمندان محیط زیست و کودکان بوده است. توجه به موارد و مزایای ذیل در این زمینه خالی از لطف نیست. با ما تا انتهای این قسمت همراه باشید.

درک حضور خویشتن توسط کودک

محیط زیست از محرک‌های شنوایی و بویایی و ... برخوردار است و می‌تواند تمامی حواس کودکان را تحریک نماید. کودک از طریق احساس کردن تمامی المان‌های طبیعی، حس بودن را درک می‌کند. آنها متوجه می‌شوند که اکنون و در این لحظه حضور دارند. تمرکز کودکان نیز از این طریق معطوف به خود شده و ذهن به ماهیت اصلی خود پی می‌برد و بیش از پیش موفق به شناخت خود و توانایی‌هایش می‌شود.

تغییر و حضور در لحظه

محیط زیست و کودکان در کنار هم جهانی از پتانسیل‌های نامحدود را تشکیل می‌دهند.

برای مثال: یکی از مهم‌ترین مزایای طبیعت و محیط زیست برای کودکان در هنگامی است که کودک از طریق مشاهده تغییرات مداوم محیط زیست و درختان و ... به مقوله‌ی زمان پی برده و متوجه زمان حال می‌شوند.

تحرکات بدنی کودک

عقل سالم در بدن سالم، جمله‌ای که بسیاری از ما در طول سال‌ها آن را بارها و بارها شنیده‌ایم. حضور کودک در طبیعت نیز به دلیل تحرکات فیزیکی مانند دویدن و بالا رفتن از مسیر‌های پر شیب و گردش بین علفزارها و گذشتن از موانع و‌... باعث افزایش تحرکات فیزیکی شده و به سلامت بدن خود می‌افزاید. اما نکته مهم این است که در تقابل با موانع و اجزای بی‌تحرک در طبیعت به قوای محرکه و اراده خود پی می‌برد.

افزایش حس همدلی و کار گروهی

کار گروهی یکی دیگر از مزایای ارتباط محیط زیست و کودکان است، کودکان در هنگام بازی در طبیعت آن را به خوبی می‌آموزند. به این دلیل که:

تجربه‌ی مشترک میان کودکان

بازی کردن در محیط زیست تجربه‌های یکسانی را برای تمامی گروه کودکان حاضر در محیط زیست رقم خواهد زد. تجربه‌هایی که همگی کودکان را از نظر احساسی به یکدیگر نزدیک کرده و باعث افزایش حس همدلی و رسیدن به روحیه کار گروهی می‌گردد.

باید توجه داشت که محیط زیست محیطی کاملا غیررسمی و مناسب برای یادگیری تعامل و حس همکاری است. در این شرایط کودکان در مواجعه با هر شرایطی اقدام به حل مسائل در کنار یکدیگر و رفع موانع به صورت گروهی می‌نمایند.

چالش‌ها مشترک

محیط زیست از انواع پوشش‌ها و مکان‌هایی تشکیل شده که ممکن است موانع بسیاری را بر سر راه کودکان قرار دهد. ارتباط محیط زیست و کودکان می‌تواند مملو از مشکلاتی باشد که در لحظه باید توسط کودک به عنوان چالش‌های مهم شنسایی و رفع شود. در کار گروهی این چالش‌های مشترک کلید پرورش حس همدلی و همکاری خواهند بود.

سهیم شدن و اشتراک گذاری داشته‌ها

سهیم شدن در داشته‌ها، از اطلاعات گرفته تا ابزار و مواد خوراکی، یکی از مهم‌ترین آموزه‌هایی است که حضور کودکان در بین تیم‌های گردشگری هم سن و سال برایشان میسر می‌گردد. آنها با حس همدلی سعی در پیشبرد اهداف خود می‌نمایند و در صورتی که یکی از هم گروهی‌ها نیازی داشته باشد، شاهد سهیم شدن و اشتراک گزاری داشته‌ها و حمایت دیگر هم اعضا خواهیم بود.

افزایش مهارت‌های شخصی کودکان در محیط زیست

محیط زیست و کودکان در بحث افزایش مهارت‌های شخصی نیز از عناوین بسیار مهمی برخوردار است. این یک حقیقت است که تقویت مهارت‌های شخصی در کودکان الزامی است. با رشد کودکان و ورودشان به جوامعی بزرگتر از خانواده، تمامی مهارت‌های فردی مهمی که آنان به راحتی می‌توانند در کودکی از طریق بازی در محیط زیست بیاموزند حکم ابزارهای کارآمدی را برایشان خواهند داشت. مانند:

مهارت‌های اجتماعی

بازی در محیط زیست و کودکانی که در حال خوشگذرانی هستند، در حقیقت مشغول تقویت مهارت‌های اجتماعی مثل همکاری، تعامل، و ارتباط با دیگران هستند. کودکان در طبیعت از طریق مواجهه با چالش‌های تیمی مختلف با هم گروهی‌ها و دوستان خود به تقویت مهارت‌های اجتماعی‌ خود می‌پردازند.

استقلال و مسئولیت

محیط زیست و کودکان مبحث بسیار عظیمی است که مهمترین‌ مزیت آن شاید آموزش مهارت‌هایی همچون شیوه‌های مراقبت از خود و مسئولیت‌پذیری به کودکان توسط فعالیت در طبیعت باشد. کودکان هنگامی که مشغول وقت گذرانی و بازی با دوستان در طبیعت هستند، احتمال بروز اتفاقات کوچکی از قبیل زمین خوردن و ... برایشان وجود دارد.

کودکانی که بتوانند به صورت مستقل، مسئولیت خود را شخصا برعهده گرفته و از پس رفع مشکلات و چالش‌هایی از این دست برآیند و امنیت خود را به صورت مستقل تامین نمایند، در آینده دارای گنج‌های گران‌بهایی در شخصیت خود خواهند بود.

افزایش اعتماد به نفس کودکان

کودکان در تمام دوران رشد خود از خردسالی تا نوجوانی به اعتماد بنفس نیازمندند، این اعتماد بنفس می‌تواند در روند رشد شخصیتی و موفقیت آنها نیز بسیار تاثیرگذار باشد. در ارتباط بین محیط زیست و کودکان، یکی از بهترین راه‌های افزایش اعتماد بنفس کودکان وجود دارد و آن بازی در محیط زیست و پشت سر گذاشتن شکست‌ها و موفقیت‌های متعدد در بازی‌های گروهی و کودکانه در محیط آزاد است.

کلام آخر

دکوول به مسئولیت و هدفی که در ابتدای کار با توکل به خدا و امید به شما هم وطنان عزیز، در قبال توسعه آگاهی و اشاعه‌ی گردشگری کودک در نظر گرفت، همچنان پایبند و بر عهد خود تا رسیدن به فردایی بهتر برای کودکان و محیط زیست، خواهد ماند.

ضمن تشکر از شما عزیزان که تا پایان این مطلب همراه دکوول بوده و لطف و حمایت‌تان را از ما دریغ نکرده‌اید، امیدواریم این مطلب نیز مانند دیگر مطالب منتشر شده در دکوول برای شما عزیزان کاربردی و مفید بوده باشد. در این عنوان از مطالب دکوول، به بیان وضعیت فعلی کودکان در استفاده از تکنولوژی پرداختیم.

در ادامه از مضراتی که فقر طبیعت برای کودکان به همراه دارد گفتیم و به سراغ راه چاره رفتیم، که همان مدیریت در زمان و شیوه استفاده از تکنولوژی توسط کودکان بود. نوبت به مزایای ارتباط محیط زیست و کودکان رسید و از زوایای مختلف به مزیت‌های حضور کودکان در محیط زیست و طبیعت نگاهی تخصصی اما به زبانی ساده داشتیم تا تمام عزیزان بتوانند در جهت اصلاح الگوهای رفتاری خانواده خود از این مطالب نهایت استفاده را نمایند.

در صورت داشتن هرگونه انتقاد و پیشنهادی، کارشناسان دکوول بی صبرانه منتظر استفاده از نظراتتان هستند.