نقشه‌ های توپوگرافی [هر آنچه که باید بدانید]

نقشه توپوگرافی چیست؟

    نقشه توپوگرافیک نوعی نقشه است که با استفاده از خطوط تراز ارتفاع، شکل و ساختار سطح زمین را نمایش می‌دهد. خطوط تراز، خطوط فرضی هستند که نقاط با ارتفاع یکسان را به یکدیگر متصل می‌کنند و معمولا نسبت به سطح متوسط دریا به عنوان مرجع سنجیده می‌شوند. این خطوط به ما امکان می‌دهند تا ارتفاع و شکل کوه‌ها، عمق دریاها و شیب‌های زمین را مشاهده کنیم.

    نقشه‌های توپوگرافیک کاربردهای متنوعی دارند و در زمینه‌های مختلفی مانند برنامه‌ریزی شهری، مهندسی عمران، مدیریت منابع طبیعی، و نقشه‌برداری برای ساخت جاده‌ها و پل‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. از آنجا که این نقشه‌ها نمایش دقیقی از ارتفاعات و شیب‌های زمین ارائه می‌دهند، در فعالیت‌های نظامی نیز برای استقرار و برنامه‌ریزی مواضع دفاعی یا تعیین مسیرهای دسترسی مناسب کاربرد دارند.

تاریخچه نقشه‌های توپوگرافی

    نقشه‌های توپوگرافی بر اساس برداشت‌های توپوگرافیک تهیه می‌شوند. این برداشت‌ها در مقیاس‌های بزرگ انجام می‌شوند و در معنای قدیمی کلمه توپوگرافی، به نمایش انواع ارتفاعات و اشکال زمین می‌پردازند. این در تضاد با برداشت‌های قدیمی کاداستری است که عمدتا مرزهای مالکیتی و دولتی را نشان می‌دهند. اولین مجموعه نقشه‌های چندبرگه‌ای توپوگرافی یک کشور کامل، به نام "کارت ژئومتریک فرانسه"، در سال ۱۷۸۹ تکمیل شد. همچنین، "بررسی بزرگ مثلث‌بندی هند" که توسط کمپانی هند شرقی در سال ۱۸۰۲ آغاز شد و پس از ۱۸۵۷ توسط حکومت بریتانیا ادامه یافت، به دلیل تلاش موفقیت‌آمیز در مقیاسی بزرگ‌تر و همچنین به خاطر تعیین دقیق ارتفاع قله‌های هیمالیا از فواصل بیش از صد مایلی بسیار قابل توجه بود.

    برداشت‌های توپوگرافی توسط نظامیان برای کمک به برنامه‌ریزی در نبرد و استقرار مواضع دفاعی تهیه می‌شدند (به همین دلیل سازمان نقشه‌برداری بریتانیا به نام Ordnance Survey شناخته شد). از این رو، اطلاعات مربوط به ارتفاع اهمیت حیاتی داشت.

    با گذشت زمان، مجموعه نقشه‌های توپوگرافی به یک منبع ملی در کشورهای مدرن تبدیل شدند که در برنامه‌ریزی زیرساخت‌ها و بهره‌برداری از منابع مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در ایالات متحده، وظیفه تهیه نقشه‌های ملی که بین سپاه مهندسین ارتش و وزارت کشور تقسیم شده بود، در سال ۱۸۷۹ به سازمان تازه تأسیس زمین‌شناسی ایالات متحده (United States Geological Survey) منتقل شد و از آن زمان تاکنون در این سازمان باقی مانده است. این رشد و گسترش با پیشرفت تکنولوژی ادامه یافت تا نقشه‌های توپوگرافی به شکل مدرن امروزی تبدیل شوند.

چگونگی توصیف زمین با خطوط کنتور

    نقشه‌های ساده مسیر برای برنامه‌ریزی سفر مفید هستند، اما برای مسیریابی در زمین، مفید نیستند. نقشه‌های توپوگرافی به دانستن بیشتر در این زمینه کمک می‌کنند، با این که شما را قادر می‌سازند که زمین سه بعدی را از یک قطعه کاغذ صاف ببینید. ویژگی اصلی که این را ممکن می‌سازد، خطوط کنتور شیب زمین را نشان می‌دهند. خطوط کنتور بین نقاطی را که ارتفاع آن‌ها یکسان است، به یکدیگر متصل می‌کنند: جایی که خطوط کنتور نزدیک به هم هستند (هرگز با هم تلاقی نمی‌کنند)، ارتفاع در فاصله کوتاه به شدت تغییر می‌کند و زمین شیب دار است. جایی که خطوط کنتور دور از هم هستند، ارتفاع به آرامی تغییر می‌کند که نشانگر شیب کمی است.

    خطوط کنتور همچنین شکل زمین را نشان می‌دهند. حلقه‌های مرکزی تقریبا مرکز شما را به قله‌ای نشان می‌دهند، و مناطق بین قله‌ها را نقاط گذرگاهی نشان می‌دهند. مطالعه نقشه توپوگرافی منطقه‌ای که با آن آشنایی دارید، روش بسیار خوبی برای یادگیری این است که چگونه ویژگی‌های زمین را با خطوط کنتور روی نقشه هماهنگ کنید.

• خطوط کنتور اصلی: هر پنج خط کنتور، یک خط ضخیم‌تر "خط کنتور مرجع" است. در نقطه‌ای در امتداد این خط نیز ارتفاع مربوط به آن خط ذکر شده است.
• فاصله بین خطوط کنتور: تغییر ارتفاع از یک خط کنتور به خط بعدی همیشه در یک نقشه یکسان است. بسیاری از نقشه‌ها دارای فواصل کنتوری ۴۰ یا ۸۰ فوت در نقشه‌های خارجی و 20 متر در نقشه‌های داخلی هستند. البته این موضوع در راهنمای نقشه اشاره شده است و با توجه به مقیاس نقشه‌ها می‌تواند متفاوت باشد. ولی به شکل کلی فاصله 20 متری از یک خط به خط دیگر به این معنی است که هر خط کنتور 20 متر عمودی از خط بعدی نزدیک‌تر فاصله دارد. شما می‌توانید فاصله کنتوری مربوط به نقشه خود را در جدول نمادهای آن پیدا کنید.

مقیاس در نقشه

    مقیاس نقشه به شما می‌گوید که نقشه شما چه قدر جزئی است. به عنوان مثال، یک مقیاس 1:24000 به این معناست که یک اینچ روی نقشه برابر با 24،000 اینچ از ترین واقعی است. اگر نسبت مقیاس به این شکل 1:65000 باشد، این به این معناست که هر اینچ روی نقشه شامل 65،000 اینچ از ترین است. نقشه با این مقیاس یک منطقه بزرگ‌تر را شامل می‌شود - اما جزئیات کمتری در هر اینچ مربع نقشه دارد. اصطلاحات "مقیاس بزرگ" و "مقیاس کوچک" گاهی اوقات به اشتباه تلقی می‌شوند (شامل نسخه قبلی این مقاله).

    به عنوان مثال، در مثال بالا، توصیف درست نسبت 1/24000 این است که نشانگر "نقشه با مقیاس بزرگ" (با جزئیات بیشتر) است. نسبت 1/65000 نشانگر "نقشه با مقیاس کوچک" (با جزئیات کمتر) است. نقشه‌ها همچنین مقیاس نمایندگی دارند تا به شما در تصویرسازی فواصل واقعی کمک کنند. می‌توانید از این مقیاس و یک رشته یا لبه قطب نما برای برآورد تخمینی فواصل پیاده‌روی در نقشه استفاده کنید.

جزئیات مهم و مفید دیگر نقشه‌های توپوگرافی

    به نقشه راهنما توجه کنید د و با دقت آن را بررسی کنید. این نقشه حاوی راهنمایی‌ها و اطلاعات مسیریابی است. با بررسی هر خط، نماد و رنگ معنای آن را بیاموزید. به طور کلی، رنگ سبز گیاهان فراوان را نشان می‌دهد، در حالی که مناطق روشن یا بی رنگ به معنی مناطق باز است. و به طور معمول، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها به رنگ آبی نشان داده می‌شوند. این راهنما همچنین شامل اطلاعات کلیدی مانند مقیاس نقشه، فواصل خطوط تراشه و نشانگر، سیستم شبکه (برای مسیریابی پیشرفته) و انحراف مغناطیسی (برای تنظیم قطب نما) می‌باشد. البته توجه کنید که تمام این موارد در راهنمای کنار جدول اشاره شده است.

    با مطالعه و تمرین بر روی نقشه یک منطقه شناخته شده، از ویژگی‌های مختلف نقشه مانند قله‌ها و سد‌ها و ... با دقت بیشتری آگاه شوید. تصور کنید که چگونه زمین در نقاط مهم مانند قله‌ها با خطوط ارتفاعاتی نقشه مرتبط است. به ویژگی‌های ظریفی مانند صخره‌های بلند که خطوط ارتفاعاتی آنها در کنار هم قرار دارند و نوارهای کوهستانی که بین قله‌ها قرار دارند و خطوط ارتفاعاتی آنها در هر دو طرف کاهش می‌یابد توجه کنید. دره‌ها مناطق با ارتفاعات پایین بین نوارهای کوهستانی هستند؛ برخی از آنها ممکن است رودخانه‌ای در کف داشته باشند، اما این یک الزام برای وجود یک دره نیست.

• نکته مهم: برای افزایش مهارت خواندن نقشه، در هر سفر از آن استفاده کن.

نقشه‌های USGS

    سازمان مطالعات زمین‌شناسی آمریکا (USGS) قبلا به‌عنوان استاندارد طلایی برای نقشه‌های توپوگرافی شناخته می‌شد. این نقشه‌ها با پوشش کل کشور، شامل مناطق مستطیلی از زمین به نام چهارچوب هستند ("کواد" به اختصار). به شکل کلی در سیستم‌های مدرن دیگر امکان دسترسی به نقشه‌های توپوگرافی به شکل آنلاین در روی ابزارهای هوشمند وجود دارد و دیگر زمان چاپ نقشه و به همراه داشتن نقشه گذشته است. اما بسیار خوب است که این مهارت را کسب کنید و نقشه همراه داشته باشید تا در صورتی که تجهیزات الکترونیک با مشکل برخورد کنند به راحتی بتوانید به آن دسترسی داشته باشید.

تولید کنندگان نقشه‌های کوهنوردی

    چندین شرکت نقشه‌های توپوگرافی بهبود یافته تولید می‌کنند. آنها ویژگی‌های کلیدی را برجسته می‌کنند و جزئیات را به صورت منظم به روز می‌کنند. این نقشه‌ها به احتمال زیاد برای مناطق محبوب‌تر در دسترس هستند. (پیدا کردن نقشه برای منطقه کمتر شناخته شده دشوارتر خواهد بود.) امکانات اضافی که می‌تواند نقشه را ارزشمندتر کند عبارتند از:

•  مسیرهای برجسته شده
• تماس‌های ارتفاعی
• فواصل بین تلاقی مسیرها و نشانه‌ها
• مسیرهای اولیه
• کمپینگ‌های داخلی
• چشمه‌ها
• خطوط مرزی برجسته شده

وب‌‌سایت‌های نقشه‌برداری

    تعداد بسیار زیادی از وب سایت‌ها به شما امکان سفارشی‌سازی و دانلود نقشه‌ها را می‌دهند و مزایای مشابه نرم‌افزارهای نقشه‌برداری را به شما ارائه می‌دهند. بعضی از آن‌ها رایگان هستند و بعضی دیگر نیاز به اشتراک دارند.

نقشه‌های محلی

    بسیاری از مناطق اراضی عمومی (پارک‌های ملی، جنگل‌های ملی، پارک‌های ایالتی، مناطق تفریحی) نقشه‌هایی را برای پوشش زمین داخل مرزهای خود تولید می‌کنند. بررسی کنید که آیا آن‌ها نقشه‌های توپوگرافی چاپی یا قابل دانلود برای کاربران پشتیبانی کرده و ارائه می‌دهند.

کلام آخر

    در این مقاله از دکوول به بررسی و تعریف نقشه‌های توپوگرافیک، کاربرد آنها و همچنین اطلاعات بسیار مفیدی پیرامون نقشه‌های توپوگرافیک پرداختیم. امید دارم این مقاله مورد توجه شما واقع شده باشد. لطفا سوالات خودتان را با ما در میان بگذارید تا تیم متخصصین ما بتوانند شما را راهنمایی کنند. اینجا دکوول است رسانه ادونچر و کوهنوردی ایران.