دیواره لجور نامی آشنا برای علاقه مندان به کوهنوردی و سنگنوردی است. این دیواره که از آن به عنوان یکی از سه مکان مناسب برای صخره نوردی در ایران یاد میشود، در استان مرکزی و در نزدیکی شهرستان شازند قرار دارد. در ادامه با این دیواره جذاب برای سنگ نوردان و مسیرهای دسترسی به آن آشنا میشویم.
شازند که زمانی آزادشهر و زمانی هم ادریس آباد نامیده میشد، از شهرستانهای خوش آب و هوای استان مرکزی است که بخشهایی از آن را مناطق کوهستانی تشکیل داده است. از جمله مناطق کوهستانی معروف در شازند اطراف روستای تاریخی اسکان است که اصلا نامش را از موقعیت جغرافیایی خودش گرفته است.
اسکان در جنوب غربی اراک و در ۱۹ کیلومتری شهرستان شازند جایی است که ساکنان آن معتقدند اردشیر بابکان دستور ساخت آن را داده است. بر اساس آنچه محلیها میگویند از اردشیر بابکان پرسیده میشود: کجا روستایی بنا کنیم؟ و او جواب میدهد: افرا سرا کان، یعنی بر سر کوهی که این رود از آن جاری است. بر این اساس روستایی به نام سرکان احداث میشود که به مرور زمان نام آن تغییر شکل داده و اکنون به اسکان تبدیل شده است.
اسکان در واقع روستایی در دامنه کوه لجور است؛ همان کوهی که در داستان محلیها به آن اشاره شده است. کوه لجور که از جمله قلههای رشته کوه زاگرس به شمار میرود، کوهی سخت و با صلابت به ارتفاع ۲۶۲۳ متر است. درباره وجه تسمیه این کوه هم دو نظر وجود دارد که یکی به سختی و صلابت آن برمی گردد و دیگری به ویژگیهای ظاهری آن. عنوان میشود که لجور به معنای ستیهنده و لجوج است، به این صورت که از ترکیب واژه "لج" با پسوند "ور" تشکیل شده است. البته براساس نظری دیگر لجور همان لاجوردی است و این کوه وجه تسمیه خود را از رنگش گرفته است.
به هر حال چه نظر اولی و چه دومی را بپذیریم تفاوتی در این واقعیت ایجاد نمیشود که کوه لجور یکی از سختترین کوههای ایران است. این کوه از نظر ارتفاع از بسیاری از قلههای دیگر ایران کوتاهتر است، با وجود این به دلیل شیب تندی که دارد جزو کوههایی با درجه سختی بالا دستهبندی میشود. دقیقا همین شیب و سختی است که لجور را به مکان مناسبی برای سنگ نوردی تبدیل کرده است. در این کوه یک دیواره سنگی وجود دارد که ارتفاع آن به ۳۵۰ متر میرسد و از آن با عنوان سومین دیواره سنگی ایران یاد میشود. همین ویژگی است که سنگنوردان را از سراسر ایران وسوسه میکند به استان مرکزی و روستای اسکان بروند و از دیواره لجور صعود کنند.
برای رسیدن به کوه لجور و دیواره سنگی آن ابتدا باید خود را به اراک برسانید. روستای اسکان که کوه لجور در آن واقع شده است در ۵۳ کیلومتری اراک قرار داد. اگر در اراک مسیر آزادراه خرم آباد را در پیش بگیرید تابلوی روستای اسکان را میبینید. از روستای اسکان تا قله لجور فاصله زیادی نیست و وقتی خود را به دامنه لجور برسانید با چند دقیقه کوهنوردی به دیواره سنگ آن میرسید.
در گزارشهایی که گروههای سنگنوردی و همچنین سایتهای محلی منتشر کردهاند ۱۷ مسیر برای صعود از دیواره ۳۵۰ متری لجور ذکر شده است. فراز، دیوار، تولد، شاخک، صادق، الهام، عروج، پرواز، تنوره، سکوت، کریم، گرده، کامران، ویستا، شقایق، پژمان و قدیر نام ۱۷ مسیر معرفی شده برای سنگ نوردی در دیواره لجور است که برخی از آنها طبیعی و برخی دیگر مصنوعی هستند.
نام این مسیرهای صعود مانند نامگذاری مسیرهای دسترسی به قلهها از راه سنگنوردی بر اساس یک اتفاق، اولین کسی که مسیر را گشوده یا برای بزرگداشت کسی انتخاب شده است. برای مثال مسیر تولد که مسیری ۱۵۰ متری است به مناسبت سالروز تولد محمد جلالی این نام را گرفته است یا مسیر طبیعی کریم، یادبودی از کریم رادسر است و مسیر کامران به یاد زنده یاد کامران سلیمانی این نام را گرفته است. مسیرهای صادق، پژمان و الهام به ترتیب با 350، 345 و 320 متر طول، طولانیترین مسیرهای سنگ نوردی در دیواره لجور هستند.
بهار و پاییز را بهترین زمان برای سنگنوردی در دیواره لجور میدانند. هر چند آب و هوای شازند و روستای اسکان معتدل است، اما هر قدر به سمت کوهستان حرکت کنید شاهد سختی هوا خواهید بود که این سختی در زمستان خود را با سرمای گزنده و در تابستان با گرمای سوزان نشان میدهد. دیواره لجور که از سنگ سخت خاراست از جمله سختترین جاها برای سنگنوردی محسوب میشود. هر چند علاقه مندان به سنگنوردی همواره وسوسه میشوند تا در سختترین جاها این ورزش را انجام دهند، اما ذکر این نکته ضروری است که انجام ورزش سنگنوردی در دیواره لجور کار افراد تازه کار نیست و علاوه بر آن باید ابزار و تجهیزات کامل به همراه داشته باشید.
سنگنوردی ورزشی سخت و تا حد زیادی خطرناک است. علاقه مندان به این رشته ورزشی بیشتر به دلیل هیجانی که سنگنوردی در آنها ایجاد میکند به سراغ آن میروند، اما اگر به طور حرفهای آن را دنبال کرده باشند میدانند که سنگنوردی از جمله رشتههای ورزشی است که باید موارد ایمنی در آن بدون استثنا و به طور کامل رعایت شود. گروههای کوهنوردی که از بیرون استان مرکزی به سمت روستای اسکان میروند تا در دیواره لجور سنگنوردی کنند باید برنامهای دو روزه چیده و یک شب را در جان پناه بگذرانند. جان پناه لجور نرسیده به روستای اسکان است و برای سپری کردن یک شب در آن باید وسایل کافی و مواد غذایی و آب به همراه داشته باشید.
به طور کلی این نکته را نباید از یاد ببرید که همراه داشتن مقدار کافی آب از جمله ضرورتهایی است که باید درباره آن برنامه ریزی کنید. هر چند به صورت محدود برنامههایی برای سنگنوردی چیده میشود که در آن وسیله نقلیه نیز در نظر گرفته شده است، اما معمولا افرادی که به فکر سنگنوردی در دیواره لجور هستند با ماشین شخصی خود را به پای کوه میرسانند.
سنگنوردی یک رشته جذاب و خاص ورزشی است که در سالهای اخیر در ایران بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته و افراد بیشتری را به سمت خود جذب کرده است. یکی از دلایل اصلی گرایش به این رشته ورزشی وفور مکانهای طبیعی ویژه برای انجام این ورزش در ایران است.
سنگنوردی از جمله ورزشهایی است که ارتباط مستقیم با هیجان دارد و دنبال کنندگان آن به همان میزانی که به فکر ورزش به معنای فعالیت بدنی هستند، دنبال بالا بردن آدرنالین خود هم میگردند. هر چند امکان سنگنوردی در محیطهای غیر طبیعی و با صخرههای مصنوعی نیز وجود دارد، اما کسانی که به صورت حرفهای این ورزش را دنبال میکنند میدانند که لذت انجام آن در محیطهای طبیعی بسیار بیشتر است.
چندین مکان مناسب و سایت طبیعی سنگنوردی در رشته کوههای زاگرس و البرز ایران وجود دارد. از جمله بهترین و معروفترین این سایتها، دیواره لجور در استان مرکزی است. صلابت کوه لجور و شیب تند آن اغلب علاقه مندان به سنگنوردی را وسوسه میکند به روستای اسکان رفته و توانایی خود را با صعود از دیواره لجور امتحان کنند.
سنگنوردی در دیواره لجور حتی برای کسانی که به صورت حرفهای این ورزش را دنبال میکنند و در جاهای مختلف اقدام به صخره نوردی کردهاند، جذاب و به یاد ماندنی است. اگر توانایی لازم برای سنگنوردی در مسیری سخت و طولانی را داشته باشید و اگر ابزار کافی به همراه ببرید و نکات ایمنی را هم رعایت کنید، قطعا سنگنوردی در دیواره لجور از تجربههای لذت بخش و به یادماندنی خواهد بود.
از این نظر که دیواره لجور سومین دیواره سنگی بلند در ایران به شمار میرود، سنگ نوردی در آن برای سنگنوردان حرفهای نوعی افتخار به شمار میرود و در کارنامه آنها از آن با عنوان موفقیتی بزرگ یاد میشود.