راهنمای بازدید از آرامگاه نادرشاه افشار در مشهد

آرامگاه نادر کجاست؟

    در پاسخ به این سوال که آرامگاه نادر کجاست باید گفت، این آرامگاه در شهر مشهد، خیابان شیرازی، شمال چهارراه شهدا قرار گرفته است. هم با ماشین شخصی و هم با وسایل حمل و نقل عمومی دسترسی به این جاذبه زیبای تاریخی آسان است. این آرامگاه که یکی از شاهان ایرانی به نام نادر شاه افشار در آن مدفون است؛ معماری بسیار باشکوهی دارد و در کنار آن موزه بسیار مهم قرار گرفته‌ا است درواقع این جاذبه را باید یک مجموعه شامل باغ موزه و آرامگاه دانست.

    به اعتقاد بسیاری از افراد این مجموعه از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی و گردشگری شهر مشهد است. بنای موزه هم مانند بنای آرامگاه بسیار طراحی جالب توجهی دارد. در این موزه  اشیای تاریخی و ارزشمندی نظیر سلاح و جنگ‌افزار‌ نمایش داده می‌شود. اگر گذرتان به مشهد افتاد حتما زمانی را هم برای بازدید از این جاذبه گردشگری ارزشمند کنار بگذارید.

مختصری از تاریخچه آرامگاه نادر شاه افشار در مشهد

    نادرشاه افشار (۱۱۰۰ تا ۱۱۶۰ هجری قمری) یکی از پادشاهان ایرانی بود که پس از انقراض سلسله صفویه و تسلط افغان‌ها بر ایران، توانست افغان‌ها را کنار بزند و پادشاه ایران شود. او پادشاهی کشورگشا بود و لقب‌هایی همچون «آخرین جهانگشای شرق»، «ناپلئون ایران» و «اسکندر دوم» را به او اختصاص داده بودند. قیام او از خراسان آغاز شد و توانست تمام ایران و چند کشور دیگر را بگیرد.

    این پادشاه مشهد را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرد و پس از فتح هند دستور با با غنیمت‌های این فتح آرامگاهی برایش در مشهد بسازند. برای ساخت این آرامگاه دستور دارد از هخوار قان آذربایجان سنگ‌های مرمر سیاهی را به خراسان بیاورند. برخی از این سنگ‌ها بیش از 60 خروار وزن داشتند و حمل و نقلش کار بسیار دشواری بود. شاید برایتان جالب باشد که بدانید سه قطعه از حجیم‌ترین این سنگ‌ها را با نام‌های «ایران خراب»، «عالم خراب» و «خراج عالم» مزین نمودند.

    جدا از این دو مقبره، نادر شاه افشار دو مقبره دیگر نیز برای خود ساخت که ساخت یکی از آنها تا سال پایانی عمرش به طول انجامید و نام عمارت خورشید را روی آن گذاشت اما جالب است بدانید این پادشاه کشورگشا و جنگجو را در هیچ کدام از این عمارت‌ها به خاک نسپردند. پس از اینکه نادرشاه کشته شد، سرش را از قوچان به هرات فرستادند و بدن بی سرش را نیز موقتا در یکی از این عمارت‌ها به خاک سپردند. اما آقا محمدخان قاجار، آن را از مشهد به تهران انتقال داد. پادشاهی که برای خود قبل از مرگش سه مقبره ساخته بود تا مدت‌ها پس از مرگش هیچ مقبره‌ای در مشهد نداشت.

    در سال ۱۲۹۶، یعنی اواخر حکومت قاجارها در ایران، قوام السلطنه بر روی یکی از همان سه مقبره که حالا ویران شده بودند، آرامگاه جدیدی برای نادر شاه افشار ساخت. سپس استخوان‌های این پادشاه کشور گشا را به مشهد بازگرداند و در آرامگاه جدید به خاک سپرد. در سال ۱۳۳۵، انجمن آثار ملی ایران آرامگاهی درخور این نام این پادشاه بنا کرد. البته کار ساخت این مقبره از سال 1336 آغاز شد و تا سال 1342 به طول انجامید.

مختصری از معماری آرامگاه نادر شاه افشار در مشهد

    باغی که آرامگاه فعلی که بدن نادرشاه در آن دفن شده است؛ در آن قرار دارد، 14 هزار و 400 متر مربع مساحت را شامل می‌شود. بنای اصلی نیز 12 هزار متر مساحت دارد و آن را به چهار قسمت تقسیم کرده‌اند. مقبره در جایی قرار گرفته که اطرافش را 16 ستون شبیه به هم پوشانده‌ است. هر کدام از این ستون‌ها بیش از 26 متر ارتفاع دارند. یک سکوی 12 پله‌ای و یک پوشش خیمه مانند روی قبر دیگر چیزهایی هستند که اطراف مقبره نادر خواهید دید.

    در کنار قبر نادر همچنین یک سکوی مرتفع وجود دارد که مجسمه این پادشاه سوار بر اسب همراه با سه نفر در کنارش روی این سکو قرار گرفته است. طرح کلی بنا را به صورت ساده می‌توان به دو شکل مربع و مثلث تعبیر کرد. تالار مربع شکل دو دیوار قرمز دارد و تالار یک فضای باز دارد که آن را با حالت صحنه جنگ چیدمان کرده‌اند. بیشتر مصالحی که در ساخت این بنا از آن استفاده شده سنگ‌های خشن و گرانیتی کوهسنگی مشهد است.

    آن خیمه‌ای که روی مقبره قرار دارد؛ نمایانگر چادر عشایر است. از آنجایی که زندگی نادر شاه در چنین جایی آغاز شده و در چنین جایی هم به پایان رسیده است، وجود چنین طرحی سمبلی از زندگی این پادشاه است. جدا از بنا و مقبره اصلی در باغ کنار مقبره هم بناهای فرعی مختلفی را می‌توانید پیدا کنید. آرامگاه چند شخصیت مهم مانند محمد تقی خان پسیان سردار خراسان نیز در این مجموعه قرار دارد. همچنین شماری مجسمه در این بنا خواهید دید که طراحی آنها بر عهده مرحوم  ابوالحسن صدیقی بوده است.

    موزه نادری که در این مجموعه قرار دارد دارای دو تالار است. در تالار اول صلاح‌های دوره افشاریه و وسایلی مانند زین، برگ اسب و ... مربوط به همان دوره نمایش داده می‌شود. همچنین چند نسخه خطی مربوط به دوره افشاریه را نیز در این بخش می‌توانید ببینید. دیوارهای این تالاز از آثار سیدحسین میر مصور گر شده است. در تالار دوم اما  انواع سکه، اشیای باستانی و مردم‌شناسی، ظروف و دیگر اشیای اهدایی از دوره‌ صفویه تا معاصر و موارد دیگر این چنینی را خواهید دید. ورودی سالن نیز با عراده‌های توپ جنگی تزئین شده که خود قدمت تاریخی دارد.

نکات مهم درباره آرامگاه نادر شاه افشار در مشهد

• بهترین زمان بازدید از آرامگاه نادر را باید اواخر بهار تا اوایل پاییز دانست. زیرا مشهد هوای نسبتا سردی دارد و در این ایام آب و هوای معتدل‌تری نسبت به زمستان دارد. بازدید آرامگاه نادر هم از این قائده کلی مستثنی نیست.
• در تمام روزهای هفته امکان بازدید از این جاذبه گردشگری وجود دارد. این قانون شامل  روزهای شهادت و تاسوعا و عاشورا نمی‌شود. در این ایام آرامگاه نادر تعطیل است.
• شما می‌توانید همه روزه از ساعت 9 صبح تا پنج بعد از ظهر بلیط تهیه نمایید و از این مجموعه زیبا دیدن کنید.
• این جاذبه در تاریخ 18 آذر 1354 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
• مسیر دسترسی به آرامگاه نادرشاه از طریق ضلع شمال غربی چهارراه شهدا یا همان نادری سابق، در خیابان شیرازی شهر مشهد امکان‌پذیر است.

کلام آخر

    در مطلب راهنمای بازدید از آرامگاه نادر افشار در مشهد، هر آنچه را لازم بود درباره این جاذبه گردشگری بدانید بیان کردیم. ابتدا به معرفی آن پرداختیم و کمی هم درباره تاریخچه و معماری این جاذبه حرف زدیم. حالا برای بازدید از این جاذبه آماده‌اید. هرگاه گذرتان به مشهد خورد حتما این جاذبه را هم در لیست بازدیدهای خود قرار دهید. سعی کنید در طول بازدید هیچگونه آسیبی به این مجموعه وارد ننمایید و این مساله را به دیگران نیز توصیه کنید.

    توصیه دکوول به شما این است که قبل از بازدید از این جاذبه کمی درباره نادرشاه افشار اطلاعات کسب کنید، تا بازدید از آرامگاهش و به شما لذت بیشتری بدهد. اگر نکته دیگری درباره آرامگاه نادر شاه افشار وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما آن را با ما و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از آن استفاده کنید.