تفتان

قله تفتان

    قله تفتان در نزدیکی شهر خاش است، برای رسیدن به قله کوه تفتان باید از جاده‌ خاش به زاهدان به سمت شمال خاش حرکت کنید، پس از طی کردن حدود ۲۰ کیلومتر در سمت راست خود تابلوی راهنمایی بزرگی را مشاهده خواهید کرد که مسیر‌های دسترسی به تفتان را نشان می‌ده د. برای رسیدن به تفتان چهار راه پیش و روی‌تان وجود دارد: مسیر پناهگاه در جبهه غربی، روستای ترشاب از سمت شرقی، روستای تمین در شمال و دو راهی سنگان و روستای خنجک در سمت شمال شرقی. مسیر پناهگاه در جبهه‌ی غربی پرترددترین مسیر کوهنوردان است که در مسیر آن پناهگاه نیز قرار گرفته است.

    در مطلب قله تفتان قصد داریم سیر تا پیاز را درباره این قله که در لیست پروژه سیمرغ نیز به عنوان بلندترین قله استان سیستان و بلوچستان ثبت شده است، بررسی کنیم. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید و یا قصد صعود به تفتان را دارید، با ما تا انتهای این مطلب از وب سایت دکوول همراه باشید.

معرفی کوه تفتان

    کوه عظیم تفتان چهار قله و سه دهانه آتشفشانی دارد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این قله بخشی از یک محله آتشفشانی است که تا کشور پاکستان شمالی ادامه دارد و متعلق به گره آتشفشان کوه آتشفشانی خاموش سلطان در پاکستان است. درباره وجه تسمیه کوه تفتان باید گفت، برخی بر این باورند که تفتان از واژه «تفت» به معنی گرم و سوزان گرفته شده و این به خاطر بخار‌های آتشفشانی است که از دهانه این قله بیرون می‌آید و آن را مانند یک مشعل بزرگ و طبیعی در دل کوهستان جلوه می‌دهد.

    همانطور که ذکر شد، سه دهانه آتشفشانی در کوه تفتان وجود دارد که همیشه از آنها بخار گوگرد و دود بلند می‌شود یکی از آنها چهل تن نام دارد که درواقع مرتفع‌ترین قله تفتان نیز هست. ارتفاع این قله را 4040 متر تخمین زده‌اند. طبق  یک باور افسانه‌ای که بومیان این منطقه دارند، روزگاری چهل نفر از مرشدین مذهبی در قله‌ اصلی این کوه گم شده‌اند و هیچ وقت کسی نتوانسته اثری از آنها  پیدا کند. بر اساس این افسانه محلی نام قله ی شمال این کوه را چهل تن گذاشته‌اند.

    دو دهانه آتشفشانی دیگر کوه تفتان، به جز چهل‌تن، نر‌کوه و ماده‌کوه نام دارد. لازم به ذکر است که  گاز‌های خارج شده از این کو‌ها سمی هستند و از ترکیب آنها با آب، اسید‌سولفوریک به وجود می‌آید که بسیار خطرناک است و اصطلاح محلی  به آن «تیزآب سلطانی» نیز گفته می‌شود.

    تقریبا آخرین باری که این آتشفشان فوران کرده چیزی در حدود هفت هزار سال پیش بوده است ، یعنی زمانی که تازه تمدن‌های اولیه در اطراف این کوه دور هم جمع شده بودند، آتشفشان تفتان فوران کرد و هرچه را سر راهش بود، از بین برد. ماده کوه  قله آتشفشانی این کوه، در فاصله‌ای ۳۸۰ کیلومتری  شمال دریای مکران واقع شده و فاصله ماد کوه تا شهر زاهدان حدودا ۱۰۰ کیلومتر است.

جاذبه‌های گردشگری تفتان

    در اطراف تفتان سه دریاچه شناخته شده وجود دارد که آب آنها در فصل‌های پر‌بارش سال لبریز می‌شود؛ اما در مواقع دیگر سال معمولا خشک هستند از جاذبه‌های گردشگری دیگر این کوه می‌توان به چشمه آب گرم گوگردی و چشمه‌های آب شیرین «جم چن» یا «جم چین» است که در قسمت شمال ‌غربی کوهستان اشاره کرد که در شمال غربی این ارتفاعات قرار دارند. این چشمه‌های آب گرم‌ها خاصیت درمانی دارند و افراد بسیار زیادی برای درمان بیماری‌های گوارشی و مفاصل به این جا سفر می‌کنند و درحالی که بهتر شده‌اند، به خانه‌هایشان بر‌می‌گردند.

    همچنین دو دیواره سنگ‌نوردی به نام‌های «گراش خان» و «شست خدا» نیز نزدیکی شهرستان‌های خاش و زاهدان، در مسیر کوه تفتان قرار گرفته‌اند. ورزشکاران بسیاری طرفدار سنگ‌نوردی روی آنها هستند. این دیواره‌ها را باید از دیگر جاذبه‌هایی به حساب آورد که گردشگران و کوهنوردان را به سوی تفتان جذب می‌کند.

جغرافیای قله تفتان

    از آنجایی که این کوه در یک منطقه‌ گرم و خشک قرار گرفته است، در سال خیلی کم پیش می‌آید که پوشیده از برف و یخ باشد؛ ولی در عوض بیشتر سال پوشیده شده از درختچه‌های کوهی، درختان پسته کوهی، بادام کوهی، گز، سیه چوب، بنه، ارژن، آویشن، پونه، بومادران، ریواس، کاکوتی، گون، خارگلک، گرمونه، کاینیا است.

    درباره پوشش گیاهی تفتان باید گفت، این منطقه پر از گیاهان دارویی است. معمولا گیاهانی که اطراف چشمه‌های آب گرم تفتان می‌رویند خواص دارویی بالایی دارند و ترکیب مواد معدنی داخل آب این چشمه‌ها نیز برای درمان انواع بیماری‌ها کاربرد دارد.درباره پوشش جانوری این منطقه نیز می‌توان به این مساله اشاره کرد که در اطراف تقتان حیواناتی مانند روباه، شغال و گرگ مشاهده می‌شود و این جانوران  پوشش جانوری این منطقه را تشکیل می‌دهند.

بهترین زمان صعود به کوه تفتان

    با توجه به آب‌ و‌هوای کوه تفتان در فصل‌های مختلف سال و مسیر مخصوصی که این کوه برای رسیدن به قله‌هایش و فتح آنها دارد، این کوه را باید از پر‌طرفدار‌ترین کوه‌های ایران برای صعود کوهنوردان دانست. هر‌ سال ورزشکاران بسیاری از دامنه‌های آن به قصد فتح قله‌های مرتفعش بالا می‌روند. از آنجایی که در پاییز و زمستان باد بسیار شدیدی در ارتفاعات کوه تفتان می‌وزد، این دو فصل زمان مناسبی برای کوهنوردی نیست؛ مگر آن‌که آن‌قدر حرفه‌ای باشید و ابزار و امکانات خوبی داشته باشید که بتوانید از این کوه، بدون مشکل بالا بروید.

    اما با توجه به اعتدال آب و‌هوا در فصل بهار مخصوصا دو ماه اول آن یعنی فروردین و اردیبهشت و اسفند ماه که تازه سال به سمت بهار می‌رود، از اسفند ماه تا اردیبهشت بهترین زمان صعود به کوه تفتان و از پر‌طرفدار‌ترین زمان‌های انتخابی میان کوهنوردانی است که می‌خواهند این کوه را فتح کنند. اگر می‌خواهید از شمال سیستان و بلوچستان به سمت کوه تفتان حرکت نمایید، در فاصله 130 کیلومتری جنوب شهر زاهدان یک مسیر برای خروج وجود دارد. اگر آن جاده فرعی را 30 کیلومتر به سمت شرق برانید، در طول مسیر می‌توانید قله تفتان را ببینید و از روستاهای خوشه، تمندان، انجیرک، تمین، ترشاب، سنگان و خارستان بگذرید تا به کوه برسید.

    این روستاها از بهترین روستاهای گردشگری اطراف آتشفشان تفتان محسوب می‌شوند. روستاهی حوالی تفتان، جدا از کوهنوردانی که در راهشان از آنها می‌گذرند، گردشگران زیادی را در طول سال به سمت جاذبه‌های طبیعی خود می‌کشانند. بنابراین می‌توانید در کنار برنامه‌تان برای صعود به قله تفتان، زمانی هم برای بازدید از این جاذبه های گردشگری در نظر بگیرید.

افسانه کوه تفتان

    یک افسانه قدیمی می‌گوید: بک برادر و خواهر به نام‌های زنده و تفتان بر سر تقسیم میراث پدرشان با هم دعوا می‌کردند. تفتان تلاش می‌کرد همه‌چیز را برای خود بردارد و به نام خود کند و زنده از این بابت بسیار ناراحت و دلخور بود. روزی زنده، کنده درختی را آتش زد و بر سر تفتان کوبید. پنج انگشت که در همسایگی آنها زندگی می‌کرد، میان آن دو نفر واسطه شد و زنده را قانع کرد تا به جای دیگری برود و زندگی تازه‌ای را آغاز کند. تفتان هم بر سر جای خود ماند؛ اما از آن روز تا کنون همچنان مجبور است با دود و آتش زندگی کند.

برای صعود به کوه تفتان چه لوازم کوهنوردی نیاز است؟

    برای صعود به قله تفتان حتما وسایل و تجهیزات ضروری کوهنوردی باید همراهتان باشد؛ این وسایل شامل کفش کوهنوردی، کوله پشتی مخصوص که هم سبک و ضدآب باشد و هم وسایل به‌خوبی در آن جا بگیرد، لباس مناسب کوهنوردی شامل سه لایه: لباس خنک و معمولی، گرم و بارانی و بادگیر، کلاه، گتر (لایه محافظ کفش‌های شما)، زیرانداز یا صندلی مسافرتی مناسب کوه، باتوم کوهنوردی، کیسه خواب و چادر، هدلامپ می‌شود. اما مهم‌تر از همه یادتان باشد در مسیر دسترسی به کوه تفتان و صعود به قله، در پناهگاه‌ها و تمام طول مسیر آب آشامیدنی وجود ندارد و شما اول از همه باید مقدار مناسب آب آشامیدنی و نوشیدنی همراه خود داشته باشید تا بتوانید صعود را به پایان برسانید.

کلام آخر

    در مطلب قله تفتان هر آنچه را که لازم بود درباره بلندترین قله استان سیستان و بلوچستان بدانید بیان کردیم. حالا دیگر اطلاعات کافی درباره این قله را دارید و می‌توانید برای صعود به آن برنامه‌ریزی کنید، توجه داشته باشید که کوهنوردی یک ورزش گروهی است و شما هم اگر قصد صعود به قله تفتان را دارید بهتر است با یک تیم حرفه‌ای کوهنوردی همراه شوید.

    در طول این کوهپیمایی چه بهتر که یک کیسه زباله همراه با خود بردارید و زباله‌هایتان را به جای رها کردن در طبیعت داخل این کیسه ریخته و همراه با خود برگردانید تا به طبیعت زیبای تفتان و پوشش گیاهی و جانوری‌اش آسیب نرسانید. اگر نکته دیگری درباره قله تفتان وجود دارد که در این مطلب بدان اشاره نشد، حتما ان را با ما و دیگر خوانندگان بله اشتراک بگذارید تا دیگران نیز بتوانند از تجارب شما استفاده کنند. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد و بتوانید از ان استفاده کنید.