باتوم کوهنوردی (2 مرور)

باتوم کوهنوردی

    باتوم کوهنوردی را شاید از جمله تجهیزاتی دانست که از سطح مبتدی تا سطح پیشرفته و حرفه‌ای در اختیار طبیعت گردان و کوهنوردان است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. هرچند انواع مختلفی از نظر جنس بدنه و اجزای تشکیل دهنده، از نظر مکانیزم قفل، از نظر کاربرد طراحی و تولید شده است و در بازار موجود می‌باشد. پس در قدم اول باید با آن به شکل کامل آشنا شوید و سپس به بررسی انواع باتوم با توجه به کیفیت مورد انتظار و بودجه‌ای که در نظر گرفتید اقدام به خرید بکنید.

    این وسیله به شما اجازه می‌دهد از قسمت بالای بدن خود در مسیرهای سربالایی استفاده کنید و در هنگام پایین آمدن، فشار وارد بر زانوهایتان را کاهش دهند. هرچه کوله پشتی شما سنگین‌تر باشد، باتوم کوهنوردی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از آن می‌تواند نیروی ضربه وارد بر زانوها را تا ۴۰ درصد کاهش دهد، به خصوص در مسیرهای طولانی سراشیبی.

    صرف نظر از سن، استفاده از باتوم در حین پیاده‌روی انرژی شما را حفظ می‌کند و درد زانو را کاهش می‌دهد و در حفظ تعادل در عبور از رودخانه‌ها و روی درختان یا جاهایی که نیاز به تعادل دارید نیز بسیار کمک می‌کند. بنابراین آشنایی با کاربردهای باتوم کوهنوردی برای مثال: بستن آتل، ثابت کردن چادر، دور کردن حیوانات، ساخت برانکارد در کنار استفاده اصولی از آن و همچنین داشتن دانش کافی برای بهره گیری و انتخاب باتوم صحیح از اهمیت بسیاری بالایی برخوردارند و به نوعی هدف این مقاله از دکوول نیز آشنا ساختن شما با این موارد خواهد بود.

10 دلیل مهم برای استفاده از باتوم

1. باتوم کوهنوردی با درگیر کردن بازوها و شانه‌ها در حرکت کوهنوردی، به شما اجازه می‌دهد از عضلات بیشتری برای پیشروی در سربالایی و کنترل فرود استفاده کنید. نتیجه نهایی افزایش سرعت بدون افزایش درد پا است.

2. باتوم فشار وارد بر پاها، زانوها، مچ پاها و پاها را کاهش می‌دهند، به ویژه در مسیرهای سراشیبی. مطالعه‌ای در سال ۱۹۹۹ در مجله پزشکی ورزشی نشان داد که عصای کوهنوردی می‌تواند نیروی فشاری وارد بر زانوها را تا ۲۵ درصد کاهش دهد. با اجازه دادن به عضلات شانه برای جذب بخشی از نیرویی که در غیر این صورت از طریق زانوها منتقل می‌شود، عصای کوهنوردی می‌تواند طول عمر شما را به‌عنوان یک کوهنورد فعال و بدون درد افزایش دهد.

3. عصای کوهنوردی می‌تواند مزاحمت‌های طبیعی ناشی از حیوانات و یا گیاهان را دفع کند، مانند کنار زدن بوته‌های خاردار و تار عنکبوت، که می‌تواند سفر شما را راحت‌تر کند. همچنین برای کنار زدن آب باران یا برف از شاخه‌های مسیر و خشک نگه داشتن لباس‌ها بسیار مفید است.

4. استفاده از باتوم می‌تواند به ایجاد یک ریتم ثابت کمک کند که به نوبه خود می‌تواند سرعت شما را افزایش دهد. این موضوع به‌ویژه در زمین‌های مسطح صادق است.

5. باتوم‌ها دو نقطه تماس اضافی ایجاد می‌کنند که کشش شما را روی سطوحی مانند گل، برف و سنگ‌های سست بهبود می‌بخشد.

6. این وسیله در حفظ تعادل در زمین‌های سخت مانند عبور از رودخانه، مسیرهای پر از ریشه و پل‌های لغزنده چوبی کمک می‌کنند. حفظ تعادل به شما کمک می‌کند سریع و ایمن حرکت کنید.

7. از باتوم می‌توان به‌عنوان یک کاوشگر استفاده کرد و اطلاعات بیشتری نسبت به آنچه فقط با چشم‌ها قابل مشاهده است، به دست آورد. از عصاهای خود برای بررسی آب‌گرفتگی‌ها، برف در حال آب شدن اطراف سنگ‌ها و باتلاق استفاده کنید.

8. با افزایش تعداد سگ‌ها در مسیر، عصای کوهنوردی می‌تواند به‌عنوان دفاع در برابر سگ‌های پرخاشگر استفاده شود. در بیش از یک مورد، کوهنوردان از باتوم خود برای دور نگه داشتن سگ‌های ولگرد و یا گله تا رسیدن صاحبشان استفاده کردند.

9. باتوم کوهنوردی با توزیع وزن بر روی چهار عضو به جای دو عضو، به‌ویژه هنگام بالا رفتن یا پایین آمدن، به کاهش بخشی از وزن حمل شده توسط شما کمک می‌کند.

10. این تجهیزات کاربردهای دیگری نیز دارد. آن‌ها وزن چادر را کاهش می‌دهند؛ برپایی چادر با باتوم می‌تواند تا 1 کیلوگرم در حمل وزن صرفه‌جویی کند. همچنین باتوم مقاومت بیشتری نسبت به تیرک چادر دارد، بنابراین احتمال شکستن آن در بادهای شدید کمتر است. این امر به ایجاد پناهگاه‌های امن‌تر کمک می‌کند. همچنین می‌توان از باتوم به‌عنوان آتل پزشکی و پاروی قایق بادی سبک استفاده کرد.

انواع باتوم

باتوم‌های طبیعت گردی یا کوهنوردی (Trekking poles)

    معمولا به شکل جفت به فروش می‌رسند، قابلیت تنظیم ارتفاع را دارند و بعضا فنرهایی در داخل آن قرار دارد که در نقش جاذب شوک عمل می‌کنند. این باتوم‌ها معمول‌ترین نوع باتوم به شمار می‌روند که هم برای طبیعت گردان و هم برای کوهنوردان حتی در سطوح بسیار بالا نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عصای طبیعت گردی یا کوهنوردی (Hiking staff)

    معمولا در حین راه رفتن بر روی مسیرهای صاف و حتی زمانی که وزنی حمل نمی‌کنید به کار گرفته می‌شوند. کاربرد آنها را می‌توان حفظ تعادل و کاهش فشار بر روی زانو دانست. در بعضی از مدل‌ها گیره دوربین نیز در زیر دسته باتوم قرار می‌گیرد که می‌تواند همانند مونوپاد به کار گرفته شود.

    شایان ذکر است این مدل نیز قابلیت تنظیم شدن را دارد اما معمولا به شکل تکی به فروش می‌رسد. فرق عمده این نوع با باتوم‌های کوهنوردی شکل عصاگونه آن است که توصیه نمی‌شود در کوهنوردی مورد استفاده قرار گیرد چون در طولانی مدت می‌تواند منجر به آسیب در ناحیه مچ دست شود.

تنظیم ارتفاع باتوم

    در حین تنظیم استفاده از باتوم باید توجه کنید که ارتفاع آن باید به شکلی تنظیم شود که وضعیت بازو نسبت به آرنج در حالت 90 درجه قرار گیرد. اگر باتوم شما از نوعی است که می‌توانید ارتفاع آن را تنظیم کنید باید طول ایده‌آل آن را با توجه به مسیری که در آن هستید ایجاد کنید.توجه داشته باشید که اگر تنظیم طول به درستی صورت نگیرد می‌تواند سبب ایجاد آسیب در شانه، کمر، گردن و بازو شود. البته این آسیب در طولانی مدت ایجاد می‌شود و فقط با یک بار استفاده نادرست اتفاقی نخواهد افتاد مگر گرفتگی در بخش‌هایی از کتف و شانه ایجاد شود.

    به شکل کلی، در طبیعت گردی در حین تنظیم طول باتوم سعی کنید سخمه بر روی زمین و نزدیک کفش شما قرار گیرد و سپس بازوی خود را در حالتی قرار دهید که زاویه 90 درجه بازو و آرنج برای شما قابل رویت باشد. به این ترتیب اندازه استاندارد برای طول باتوم را یافته‌اید. این اندازه در بیشتر بخش‌های پیاده‌روی شما مناسب خواهد بود.

    اگر بدنه باتوم شما از سه بخش ساخته شده باشد (به شکل معمول باتوم‌های کوهنوردی دارای سه بخش هستند)، امکان تنظیم ارتفاع برای یافتن اندازه مناسب خودتان به راحتی مقدور است. بنابراین در طول پیاده‌روی با هر کدام از این سه بخش (2 بخش متحرک) می‌توانید تنظیم ارتفاع دقیق را انجام دهید. توصیه ما این است که بخش پایینی را همیشه در بیشترین طول ممکن قرار دهید و سپس از بخش‌های دیگر برای تنظیم دقیق آن استفاده کنید. دلیل این را می‌توان جلوگیری از وارد شدن آلودگی مانند خاک و گل به داخل بخش‌های متحرک باتوم و قفل‌های آن دانست.

    اگر مسیر سربالایی باشد باید طول باتوم را متناسب با شیب زمین کم کنید به طور معمول کاهش 5 تا 10 سانتی‌متری برای این منظور کافی خواهد بود، اما اگر بخواهیم تنظیم دقیق انجام دهیم مجدد باید با روش ذکر شده در بالا فرآیند تنظیم را انجام دهید. توجه داشته باشید که باتوم نباید سبب ایجاد خستگی در ناحیه گردن و شانه شود تا فرآیند انتقال بار از بدن به زمین را تسهیل کند.

در مسیرهای سراشیبی نیز متناسب با سطح طول باتوم افزایش می‌یابد که معمولا در این بخش نیز بین 5 تا 10 سانتی‌متر افزایش طول مطلوب خواهد بود. مجددا تاکید می‌کنیم که مقدار افزایش طول باتوم باید متناسب با سطح باشد. همچنین اگر در حال تراورس، عبور افقی از یک مسیر، هستید باید طول باتومی که در سمت کوه قرار دارد، به اصطلاح باتوم کوه، را کاهش دهید تا راحتی و آسایش شما در طول این مسیر حفظ گردد.

مشخصه‌های یک باتوم

    با توجه به برنامه‌ریزی شما در استفاده از باتوم و کاربری که برای آن متصور هستید، یک باتوم باید دارای مشخصه‌ها و شرایط زیر باشد:

• قابلیت تنظیم ارتفاع داشته باشد/نداشته باشد: اکثر باتوم‌های کوهنوردی و طبیعت گردی این قابلیت را دارا هستند. حال اگر نیاز به تنظیم طول ندارید از باتوم‌های طول ثابت استفاده کنید که حتی سبک‌تر هستند و حمل آن برای شما راحت‌تر نیز خواهد بود. دلیل این کاهش وزن کمتر شدن تعداد قطعات باتوم است. البته این نوع از باتوم بیشتر در اسکی مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای کوهنوردی و طبیعت گردی به هیچ عنوان توصیه نمی‌شوند.
• قابلیت تا شدن: خاصیت تا شو بودن باتوم‌ها همانند تیرک‌های چادر است. باتوم‌های تا شونده معمولا وزن سبک‌تری دارند. این نوع از باتوم‌ها در بین کوهنوردان سرعتی کار و دونده‌ها محبوبیت زیادی دارند.
• قابلیت جذب شوک: این نوع از باتوم‌ها از یک فنر داخلی استفاده می‌کنند که می‌توانند در هنگام حرکت در مسیرهای سرازیری ضربه وارد شده به باتوم را تا حدودی جذب کنند. این خاصیت را می‌توان در شرایطی که به آن نیاز ندارید از مدار خارج کرد، برای مثال زمانی که در مسیرهای سربالایی حرکت می‌کنید این فنرها منجر به اتلاف انرژی شما خواهند شد.
• باتوم‌های استاندارد: این باتوم‌ها دارای خاصیت جذب شوک نیستند، معمولا ارزان‌تر بوده و همچنین سبک‌تر نیز هستند. اگرچه خاصیت جذب شوک از خود نشان نمی‌دهند اما حس پایداری که ایجاد می‌کنند مشابه با باتوم‌های جاذب انرژی است.
•  فوق سبک: باتوم‌های فوق سبک با توجه به وزن کم و امکان استفاده راحت از آنها مزیت بزرگی به همراه دارند. در طی مسیرهای طولانی وزن کمتر به معنی صرف انرژی کمتر و در نتیجه خستگی کمتر است. مهمترین معیاری که بر وزن باتوم تاثیرگذار است جنس بدنه آن به شمار می‌رود، در حالت کلی باتوم‌هایی که وزنی کمتر از 1 پوند (453 گرم) به ازاء هر کدام داشته باشند باتوم سبک اطلاق می‌شود.
• امکان اتصال دوربین: بعضی از مدل‌های باتوم‌های کوهنوردی محلی برای نصب دوربین دارند که کمک می‌کند تا بتوان از آن به عنوان مونوپاد نیز استفاده کرد.

مکانیزم قفل باتوم‌های کوهنوردی

    بدون توجه به نوع باتوم (طول ثابت یا متغیر) باتوم‌ها دارای مکانیزم قفل شوندگی هستند تا از لغزش طولی آن در حین فعالیت جلوگیری کنند. در باتوم‌های غیر قابل تنظیم، می‌توانید آن را به طول بیشینه باتوم رسانده و از آن استفاده کنید. در مورد باتوم‌های قابل تنظیم نیز مساله به همین شکل است. اما مکانیزم تغییر طول، توانایی قفل و کنترل طول را در یک یا چند نقطه بر عهده دارد. مکانیزم قفل در اکثر باتوم‌ها به یکی از اشکال زیر است.

• قفل خارجی اهرمی: در این نوع قفل سیستم کلیپس مانندی وجود دارد که امکان تنظیم طول باتوم را حتی زمانی که دستکش به دست دارید نیز بسیار ساده و قابل انجام می‌کند. این مکانیزم قفل در جاهایی که امکان درگیری با برف و یخ بیشتر است مانند فصل زمستان مطلوب‌تر هستند زیرا امکان یخ زدگی اتصالات باتوم را کاهش می‌دهند. همچنین کار کردن با دستکش نیز مزیت بزرگی است که به آن اشاره شد.
• قفل‌های کششی - دکمه‌ای: معمولا باتوم‌هایی که از این سیستم استفاده می‌کنند دارای طول ثابت هستند. بعد از افزایش طول باتوم دکمه‌ای که با استفاده از یک فنر فعال می‌شود از قطعه داخلی خارج می‌شود و به این ترتیب می‌تواند مانع از جمع شدن باتوم شود.
• قفل‌های چرخشی: در این سیستم از مکانیزم پیچی برای قفل کردن باتوم استفاده می‌شود. این سیستم معمولا دوام و قدرت بیشتری نسبت به مکانیزم‌های دیگر دارد اما نگهداری از آن اهمیت بسیار بالایی دارد. در این نوع از باتوم‌ها باید بسیار در نگهداری از باتوم و جلوگیری از ورود آلودگی محیطی به مکانیزم قفل باتوم جلوگیری کنید.
• قفل‌های ترکیبی: بعضی از باتوم‌ها از مکانیزم‌های مختلفی در بخش قفل کردن استفاده می‌کنند تا بتوانند قدرت و توانایی سیستم و همچنین قابلیت انتقال بار آن و سهولت استفاده ار افزایش دهند.

بخش‌های مختلف تشکیل دهنده باتوم کوهنوردی

    باتوم‌ها از بخش‌های مختلفی ساخته می‌شوند. همانطور که در تصویر زیر به نمایش درآمده است یک باتوم از بدونه، دسته، بند، سخمه و محافظ سخمه (البته در باتوم‌ها بعضا این بخش به شکل پیش فرض روی باتوم قرار داده نمی‌شود و باید آن را خریداری کنید)، مکانیزم قفل، گل برف یا گل سنگ تشکیل شده است. در ادامه به بررسی این بخش‌ها می‌پردازیم.

بدنه باتوم

    شاید مهمترین بخش باتوم را بتوانیم بدنه آن بنامیم. جایی که تمامی قطعات بر روی آن سوار می‌شوند و همچنین عامل انتقال بار بین بدن و زمین نیز همین بخش است. هم نقش بسیار زیادی در مقدار وزن باتوم و همچنین استحکام آن دارد. در نتیجه همین بدنه باتوم تا حد زیادی قیمت باتوم رو مشخص می‌کند. جذابیت بصری این وسیله پر کاربرد نیز به همین مساله بستگی دارد و شما در نگاه اول با نگاه به بدنه و بررسی آن خواهید توانست باتومی که بیش از همه برای شما جذاب است را انتخاب کنید.

جنس بدنه باتوم

    همانطور که گفته شد مهمترین فاکتور در مشخص شدن وزن باتوم جنس بدنه آن است. دو جنس عمده تشکیل دهنده باتوم آلومینیوم و کربن می‌باشد که از لحاظ استحکام و قدرت و وزن اختلافات زیادی با هم دارند.

• آلومینیوم: اقتصادی‌ترین و بادوام‌ترین انتخاب آلومینیوم است، وزن باتوم‌های ساخته شده از جنس آلومینیوم معمولا در حدود 500 تا 700 گرم برای هر باتوم تخمین زده می‌شود، قیمت و وزن آنها می‌تواند با توجه به قطر باتوم تغییر کند. در شرایط با تنش بالا، آلومینیوم می‌تواند خم شود و حتی بشکند.
• کامپوزیت: معمولا کل یا بخشی از بدنه باتوم از کربن ساخته می‌شوند. هر چقدر سبک‌تر باشند قیمت آنها نیز بیشتر خواهد بود. وزن آنها بین 300 تا 500 گرم برای هر باتوم تخمین زده می‌شود. همچنین آنها در مقابل جذب ارتعاشات و شوک نیز مقاوم هستند، اما در شرایط مختلف در مقابل خم‌شدگی و تنش‌های زیاد آسیب پذیرتر از باتوم‌های آلومینیومی به شمار می‌روند.

دسته باتوم

    بعضی از باتوم‌ها از دسته‌های ارزان استفاده می‌کنند. معمولا به منظور ایجاد راحتی کافی در مچ دست شما دارای زاویه 15 درجه‌ای هستند. همچنین بعضی از باتوم‌ها نیز حالت عصا مانند دارند این نوع در راه رفتن‌های بسیار سبک و معمولی می‌توانند مفید واقع شود.

جنس دسته باتوم

    در تولید این دسته‌ها از جنس‌های مختلفی استفاده می‌شود که شما در حین دست گرفتن آن احساس راحتی داشته باشید.

• چوب پنبه: این ماده در مقابل رطوبت ایجاد شده از دست‌های عرق کرده مقاوم است و همچنین می‌‌تواند نقش خوبی در جذب ارتعاشات نیز داشته باشد. اگر تعرق دست شما زیاد است، حتما از جنس چوب پنبه استفاده کنید.
• فوم: این ماده نیز توانایی جذب عرق دست را دارد و همچنین نسبت به چوب پنبه لطافت بیشتری را داراست.
• پلاستیک: این ماده در مقابل سرما خاصیت عایق ایجاد می‌کند و می‌تواند جاذب ضربه و ارتعاش باشد، بنابراین برای فعالیت در فصول سرما مناسب هستند. اما از آنجایی که می‌توانند به دلیل ایجاد عرق دست دچار خوردگی شود در فصول گرم توصیه نمی‌شود.

بخش‌های دیگر باتوم

• بند باتوم (Strap): یکی دیگر از ملاحظات بسیار مهم را می‌توان بند آن دانست. به وفور می‌توانید افرادی را ببینید که از بند باتوم به درستی استفاده نمی‌کنند. برای استفاده صحیح از آن باید دست را از زیر وارد بند باتوم کنید و سپس آن را به سمت پایین فشار داده و دسته باتوم را بگیرد. این تکنیک علاوه بر محافظت از مچ شما شرایط نسبتا راحتی را برای آن ایجاد می‌کند. با توجه به مکانیزم تعبیه شده می‌توانید طول بند را نیز تنظیم کنید. توجه داشته باشید طول بند باید به شکلی باشد که نه سبب تحت فشار واقع شدن دستتان و جمع شدن خون در آن شود و نه به علت شل بودن زیاد نتوانید نیرویی صحیح به زمین وارد کنید.
• گل سنگ و گل برف (Baskets): در سایزهای مختلفی تولید می‌شوند. گل سنگ برای محافظت از رزوه‌های باتوم استفاده می‌شود. این رزوه‌ها برای بستن گل برف ضروری هستند و عملا بدون آنها کارایی قابل ملاحظه‌ای در زمستان نخواهد داشت.
• سخمه (Pole tips): سخمه از جنس فولاد یا کاربید تولید می‌شود و معمولا برای ایجاد چسبندگی حتی بر روی یخ بسیار کاربردی است. سری پلاستیکی هم به منظور حفظ سلامت این سخمه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و هم می‌تواند از بروز آسیب به تجهیزات شما در داخل کوله پشتی استفاده شود. همچنین آنها را باید در سطوح حساس و برای جلوگیری از وارد کردن آسیب به زمین استفاده می‌شود یا در سطوحی مانند آسفالت یا سنگ که به سخمه آسیب وارد می‌کنند اکیدا توصیه به استفاده از سری پلاستیکی داریم.

کلام آخر

همانطور که در تمام مقاله صحبت به میان آمد باتوم‌های کوهنوردی نقش مهمی در کوهنوردی و طبیعت گردی دارند و در صورتی که به درستی انتخاب شده و مورد استفاده قرار گیرند می‌توانند بسیار در راحتی فعالیت‌هایی که انجام می‌دهید نقش داشته باشند. به شکل کلی باتوم‌های کوهنوردی در دو نوع trekking poles و hiking staff یا همان باتوم کوهنوردی و عصای کوهنوردی تقسیم بندی می‌شوند و از آلومینیوم و کربن ساخته می‌شوند.

    مکانیزم قفل معمول آنها نیز کلیپسی و پیچی یا چرخشی است که با توجه به شرایطی که فعالیت می‌کنید نوع مناسب را انتخاب کنید. اینجا دکوول است و در این مقاله پیرامون باتوم‌های کوهنوردی با شما صحبت کردیم. امیدارم که مفید واقع شده باشد. پس با ما همراه باشید.