راهنمای جامع انتخاب کفش کوهنوردی و طبیعت گردی

ساختار کفش کوهنوردی و طبیعت گردی

    در زمان‌های قدیم کفش‌ها بیشتر از چرم ساخته می‌شدند. کفش‌های چرمی در حال حاضر کمتر مورد استفاده قرار می­گیرند و پیشرفت تکنولوژی سبب جایگزین شدن آنها با کفش‌هایی با مواد اولیه جدید و رویه‌هایی از جنس الیاف مصنوعی و سایر مواد نوترکیب شده است. پیشرفت در تکنیک ساخت کفش‌ها، راحتی و ایمنی بیشتری را برای کو‌هنوردان و طبیعت گردان به ارمغان آورده است.

جنس کفش کوهنوردی

    کفش‌های کوهنوردی در جنس‌های مختلفی تولید می‌شدند. با شروع از چرم به ترتیب ترکیباتی جدید که دوام، راحتی و گرمایش کافی برای انجام فعالیت‌های ورزشی را برای شما ایجاد کرده‌اند، در تولید به کار گرفته می‌شوند.

• چرم در انواع مصنوعی یا طبیعی
• مواد نوترکیب مانند کولار (پارچه ضربه‌گیر) 
• پارچه‌های گورتکس (Gore-tex)، سیمپاتکس (Sympatex) عایق باد، رطوبت و قابل تنفس
• فایبرگلاس (برای کوهنوردی اصلا مناسب نیستند و در قدیم در تولید کفش‌ها به کار گرفته می‌شدند)
• تین‌سولیت (Thinsulate) خاصیت حفظ گرمای پا، برای ساخت کفش‌های زمستانی و هیمالیانوردی بسیار مورد استفاده است.

رویه کفش

    رویه کفش نقش مهمی در محافظت از کفش و راحتی آن دارد در ادامه به بعضی از نقش‌های آن اشاره می‌کنیم:

• در مقابل ورود آب عایق باشد.
• قابلیت تنفس صحیح برای پا را ایجاد کند.
• انعطاف‌پذیری تا حدودی برای جلوگیری از ضربه به پا را دارا باشد.
• از موادی با کیفیت و دارای استحکام بالا تهیه شده باشد.
• در برابر عوامل محیطی مانند گرما و سرما مقاوم باشد.
• با استفاده از مکانیزم‌های مختلف تثبیت کفش بر روی پا که در بخش پنجه و ساق پا قرار دارد به خوبی تثبیت شود.
• کفش­هایی که برای کوهنوردی استفاده می­شوند باید تا روی قوزک پا را بپوشاند تا از بروز پیچ خوردگی و مشکلاتی از این دست جلوگیری به  عمل آورند.

زیره (کفی) کفش

    زیره کفش از لایه‌ای ویژه از کربن و لاستیک، که معروف‌ترین آن با نام تجاری "ویبرام - " Vibram ایتالیا بوده که ساخته دست دو برادر است، ماده‌ای محکم، ضد خوردگی و لغزش و پراستحکام است. ویژگی­های اساسی زیره کفش عبارتند از:

• در برابر ضربه مقاوم باشد.
• با ارگونومی پا تناسب داشته باشد.
• دارای عاج­هایی با ارتفاع مناسب به جهت حرکت بر روی مناطق ناهموار باشد
• بتواند در تماس با زمین اصطکاک و چسبندگی کافی را ایجاد کند
• دارای مقاومت بالا و همچنین انعطاف‌پذیری مناسب با کاربرد کفش داشته باشد.

در انتخاب کفش کوهنوردی به چه مواردی توجه کنیم؟

    باید توجه داشت انتخاب کفش مقوله بسیار مهمی است و فارغ از برند و جنس کفش باید با توجه به کاربری خاصی که برای کفش در نظر دارید به انتخاب آن بپردازید. همانطوری که می‌دانید کفش‌ها در تنوع بسیار وسیعی تولید می‌شوند. بنابراین قبل از انتخاب توصیه می‌کنیم نسبت به کاربری که مد نظر دارید بیاندیشید و سپس به خرید کفش فکر کنید. در ادامه مواردی که در حین انتخاب باید رعایت کنید را اشاره خواهیم کرد.

• سایز کفش و راحتی پا
•  قابلیت فنی کفش متناسب با کاربری مد نظر (طبیعت گردی، کوهنوردی در تابستان، صعودهای زمستانه، هیمالیانوردی، سنگ‌نوردی، یخ‌نوردی، دره نوردی و ...)
• مقاومت و جنس رویه
• میزان استحکام زیره کفش
• تاریخ تولید کفش (این مساله بیشتر در ایران که واردات تجهیزات همواره با مشکل مواجه است اهمیت پیدا می‌کند)
•  برند و مارک کفش که شاید قیمت نیز وابسته به این مساله باشد
• گارانتی و اصالت کالایی که تهیه می‌کنید.

    البته در روز خرید کفش باید به این مساله توجه کنید که جوراب خودتان را همراه داشته باشید و کفش را با جورابی که قصد خرید آن را دارید تهیه کنید. همچنین فروشگاه‌هایی هستند که به شبیه‌سازی مسیرهای راهپیمایی شما در داخل فروشگاه می‌پردازند و مجهز به سطوح شیب‌داری هستند که می‌توانید کفش را در سربالایی و سرازیری نیز امتحان کنید. همواره توجه داشته باشید که کفش را در سایزهای کمتر و بیشتر از شماره‌ای که فکر می‌کنید حالت ایده‌آل دارد نیز امتحان کنید.

    توجه کنید پیش از بستن بندها، پای‌تان را تا جایی که امکان دارد در داخل کفش به قسمت جلو برانید و پنجه‌ پا را کاملا در جلوی کفش قرار دهید در این هنگام باید به اندازه حداقل قطر یک انگشت، پاشنه با انتهای کفش فاصله داشته باشد. بعد از پوشیدن کفش و بستن بند آن، روی یک پای خود ایستاده و با پای دیگر خود به دیوار ضربه وارد کنید. اگر کفش مناسب باشد در این حالت هیچ‌‌گونه ضربه‌ای به طور مستقیم به پای‌تان وارد نمی‌شود.

سایز کفش کوهنوردی و طبیعت گردی

    سایز کفش کوهنوردی و طبیعت گردی باید به گونه‌ای باشد که بتوان ساعت‌ها کفش را به‌ راحتی و آسانی بپوشد و به فعالیتی که می‌خواهید بپردازید. نباید کفش به نحوی باشد که پای شما آزادانه در داخل کفش حرکت کنید. این مساله قطعا منجر به تشکیل تاول در پاهای شما خواهد شد. همچنین تنگ بودن و کوچک بودن کفش نیز به ناخن‌ها و بخش‌های دیگر پای شما آسیب وارد خواهد کرد.

انواع کفش کوهنوردی و طبیعت گردی

    در حال حاضر کفش‌­های کوهنوردی با توجه به پیشرفت تکنولوژی، براساس نوع برنامه و کارایی تقسیم‌بندی می‌شوند. برای تهیه کفش کوهنوردی و طبیعت گردی باید به کارایی خاص آن دقت نمود. در ادامه به بخشی از این تقسیم‌بندی و نکات مربوط به هر کدام خواهیم پرداخت.

کفش راهپیمایی (Hiking)

    این دسته از کفش‌ها معمولا یا بدون ساق هستند و ساق کوتاهی دارند. بسیار سبک و انعطاف‌پذیر هستند، که در مسیرهای ساده و کفی و یا مسیرهای با شیب کم راحتی کافی را برای شما ایجاد می‌کنند. عموما کفی آنها منعطف است و برندهای مختلف در تنوع بسیار بالایی به تولید این رسته از کفش‌های می‌پردازند.

کفش کوهپیمایی (Trekking)

    این دسته از کفش‌ها به نسبت به کفش‌های راهپیمایی مقداری سنگین‌تر هستنند، رویه با دوام‌تری دارند و در مسیرهای که دارای شیب است و یا در مسیرهای جنگل‌پیمایی مختلف می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. خیلی ساده بخواهیم شما را با کفش کوهپیمایی آشنا کنیم اگر قصد طبیعت گردی و کوهپیمایی ساده را دارید بهتر انتخاب برای شما این نوع هستند. بعضی از انواع این کفش‌ها دارای روی ضد آب هستند پس اگر قصد دارید در مناطقی با رطوبت بالا را دارید این کفش گزینه خوبی برای شما است و راحتی کافی در طول برنامه را به شما ارائه خواهد داد. توجه کنید این کفش‌ها برای زمستان و کوهنوردی جدی مخصوصا در فصل زمستان مناسب نیستند پس در حین خرید به این نکته توجه کنید. لازم به ذکر است در صعودهای بسیار سبک زمستانه که حجم برف کم است و برودت هوا نیز آنقدر زیاد نیست می‌توان از این کفش‌ها استفاده کرد.

کفش کوهنوردی تک پوش High Mountain -  

    این دسته از کفش‌ها معمولا دارای ساق بلند (14 تا 19 سانتی‌متر) هستند تا در حین اینکه از مچ پا محافظت خوبی به عمل می‌آورند در مقابل ورود برف و سرما به پا نیز محافظت خوبی ایجاد کنند. کاربری بسیار خوبی در برنامه‌های زمستانی دارند و در برنامه‌های زیر 5000 متر به راحتی در زمستان قابل استفاده است. زیره این نوع از کفش‌ها معمولا دارای انعطاف­پذیری کمی است تا صلبیت کافی در برخورد با برف و یخ را برای شما ایجاد کند و خاصیت عایق کافی نیز باشد.

    همچنین این کفش‌ها قابلیت نصب کرامپون را نیز دارند و این امکان را که در برنامه‌هایی که امکان درگیری با برف خیلی سفت و یا یخ وجود داشته باشد را نیز برای مخاطبانشان ایجاد می‌کنند. توصیه می‌کنیم در برنامه‌هایی که برف در منطقه وجود ندارد از این نوع کفش‌ها استفاده نشود زیرا سبب کاهش شدید عمر کفش و مستهلک شدن آن می‌شود (البته استثناهایی نیز وجود دارد و این مساله تا حدی وابسته به برندی است که کفش را از آن تهیه می‌کنید).

کفش کوهنوردی سنگین دو پوش (Expedition)

    این دسته از کفش‌ها برای صعودهای سنگین به کار گرفته می‌شوند، زیره این نوع از کفش انعطاف‌پذیری ندارد. طراحی کفش به نوعی است که از دو لایه تو در تو استفاده می‌شود، لایه داخلی را می‌پوشید و سپس آن را وارد کفش و لایه بیرونی می‌کنید. خاصیت گرمایی فوق‌العاده برای شما ایجاد می‌کنند و با خیال راحت در زمستان و در برنامه‌های مختلف سنگین و اکسپدیشن می‌توانید طی مسیر کنید.

    این کفش‌ها نیز قابلیت نصب کرامپون را دارند و در تمام مسیرهایی که امکان درگیری با برف و یخ وجود دارد می‌توانید از آنها استفاده بکنید. سیستم‌های مختلفی برای تثبیت کفش در روی پای شما طراحی شده است. سیستم BOA در کفش‌های لااسپورتیوا ایده‌ای کاملا خلاقانه به شمار می‌رود که جایگزین بند و چسب در مدل‌های معمول و قدیمی شده است.

    توصیه‌هایی نیز در استفاده از این کفش‌ها وجود دارد. برای مثال به شدت توصیه می‌شود از این کفش‌ها در مسیرهای خاکی و بدون برف استفاده نشود، زیرا این مساله استهلاک کفش را به شدت افزایش می‌دهد. در انتخاب سایز کفش دقت زیادی بکنید زیرا انتخاب اشتباه می‌تواند سبب سرمازدگی پاهای شما و یا آسیب‌های دیگر در پای شما شود. همچنین از این کفش‌ها می‌توانید در صعود به قلل 7000 متری نیز بهره بگیرید.

    کفش‌های یک و نیم پوش و دو و نیم پوش نیز در این دسته طبقه‌بندی می‌شوند که با توجه به محافظت‌هایی که ایجاد می‌کنند و کاربردهای خاص بسیار در بین کوهنوردان محبوب هستند و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کفش هیمالیانوردی (Expedition)

    این دسته از کفش­ها دارای سه لایه هستند، زیره این کفش انعطاف‌پذیری ندارد. پوش اول یا داخلی آن را می‌پوشید و سپس آن را در داخل پوش دوم می‌پوشید که متصل به یک لایه بیرونی که دارای گتری بلند است. این نوع کفش‌ها نیز قابلیت نصب کرامپون را دارند و در صعودهای بالای 7000 متر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کفش یخ نوردی

    این دسته از کفش‌ها شبیه به کفش­های سنگ‌نوردی هستند که دارای نیش‌هایی متصل به کفش هستند و فقط برای صعودهای روی یخ یا درای تولینگ می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

کفش سنگ نوردی (Climbing)

    این دسته از کفش‌ها که به نام کتانی سنگ‌نوردی نیز معروف هستند شکلی خاص دارند و به نوعی طراحی می‌شوند که معمولا پا در آن تحت فشار است، البته این مساله به این دلیل است که بتوانید به شکل خیلی دقیق در جهات مختلف نیروی کافی برای صعود را به گیره‌های موجود در روی صخره‌ها وارد کنید.

مراقبت و نگهداری از انواع کفش­های کوهنوردی 

    اگر از کفش خود به درستی مراقبت کنید و آن را تمیز و سالم نگهداری کنید، هم خاصیت ضدآب بودن‌شان را حفظ می‌کنند و هم دوام بیشتری خواهند داشت. جنس و نوع کفش کوه با نحوه­ پاک کردن آن بسیار مهم است. اگر کفشی که تهیه کرده‌اید دارای بروشور باشد از آن استفاده کنید و همچنین می­توانید به سایت سازنده کفش مراجعه کنید و از آنجا اطلاعات کامل را به دست آورید. البته در مقاله‌ای دیگر نحوه تمیز کردن انواع کفش‌ها را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت.