استان گیلان: راهنمای جامع و بررسی کامل
راهنمای جامع سفر به استان گیلان
وقتی نام استان گیلان به میان می‌آید یاد چه چیزهایی می‌افتید؟ برای من گیلان یادآور شوره باران‌ها، میرزا کوچک خان و جنبش جنگل، بزرگ علوی و داستان‌هایش، خانههای روستایی زیبا، غذاهای گیلکی فوقالعاده خوشمزه و گویش شیرین گیلکی است. حرف زدن درباره استان گیلان، معرفی تاریخ و فرهنگ آن و همچنین معرفی جاذبه‌هایش زمان زیادی لازم دارد و شاید مطلبی که شامل تمام اینها باشد از 10 هزار کلمه هم فراتر برود. اما ما در مطلب راهنمای جامع سفر به استان گیلان سعی داریم مفید و مختصر به معرفی این استان بپردازیم.
چیزی که بیشتر از همه در میان جاذبه های گردشگری استان گیلان جلب توجه می‌کند؛ جاذبه‌های طبیعی آن است اما این بدان معنا نیست که جاذبه‌های تاریخی جایی در این استان ندارد. بهترین زمان سفر به گیلان را نمی‌توان به یک فصل محدود کرد زیرا این استان در هر فصل زیبایی‌های مخصوص به خود را دارد اما شاید سفر به گیلان در بهار به دلیل وجود آب و هوای متعادل در این فصل گزینه مناسبی باشد.
در این مطلب قصد داریم ابتدا به بررسی مختصر پیشینه گیلان بپردازیم. سپس فرهنگ مردم این استان را بررسی کنیم. در مرحله بعد کمی به جغرافیای این اقلیم بپردازیم و در نهایت هم جاذبه های گردشگری استان را بررسی کنیم. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید با ما تا انتهای راهنمای جامع سفر به استان گیلان همراه باشید.
تاریخی پر از جنگ و مقاومت
به دلیل وجود دریای خزر سابقه طولانی شهرنشینی در گیلان وجود داشته است. از قبل میلاد در کرانه دریای خزر تمدن‌هایی وجود داشته. در طول فرمانروایی حاکمان مختلف در ایران گیلان به دلیل وضعیت جغرافیایی و البته مردم استقلال طلبش تقریبا توانسته استقلال خود را حفظ کند. حتی جالب است بدانید اسکندر مقدونی نتوانست گیلان را فتح کند. این استقلال باعث شد دین زرتشت که زمانی دین رسمی ایرانیان بود و با ظهور اسلام نفوذ خود را در بخشهای مختلفی از ایران از دست داد، در گیلان مدت بیشتری دوام بیاورد.
همانطور که ذکر شد، یکی از خصیصه‌های اصلی گیلانیها در طول تاریخ مقامت آنها در برابر بیگانگان بوده است. مینورسکی، ایران شناس اهل روسیه، گیلانیها را پرچم‌دار ایران گرایی می‌داند. از میان این مقاومت‌ها می‌توان به مقاومت دیلمان در برابر حمله اعراب، مستقل ماندن هنگام حمله مغول و جنبش جنگل اشاره کرد.
در نهایت در زمان صفویه شاه عباس توانست همه گیلان را به تصرف خود درآورد. داستان این تصرف شنیدنی است. شاه اسماعیل صفوی قبل از اینکه به حکومت برسد شش سال در گیلان منتظر فرصت مناسب بود. شاه عباس اما به جبران این لطف حاکم وقت گیلان به شاه اسماعیل خاندان او را از بین برد و گیلان را به تصرف خود درآورد. گیلان همچنین یکی از مناطق بسیار فعال در جریان جنبش مشروطه بوده است. مهم‌ترین اتفاق سیاسی گیلان در زمان قاجاریه جنبش جنگل به سرکردگی میرزاکوچک خان بود.
آشنایی با یک فرهنگ رنگارنگ و خوشمزه
نمی‌توانیم درباره فرهنگ گیلان صحبت کنیم و پای غذاهای محلی آن را به میان نکشیم. یقینا غذاهای محلی هر منطقه ارتباط مستقیم با فرهنگ آن دارد. زیرا مردم در زمان قدیم‌تر براساس اقلیم خود و مواد اولیه‌ای که در سرزمینشان وجود داشته آشپزی می‌کرده‌اند. از جمله غذاهای محلی گیلان می‌توان به باقالاقاتوق، میرزا قاسمی، ترشه تره، کته کباب و ... اشاره کرد. در طول سفر به استان گیلان اگر نتوانستید تمام غذاهای محلی آنها را امتحان کنید، به هیچ عنواان چشیدن طعم یکی دو تا از آنها را از دست ندهید.
گیلانیها از جمله مردمی هستند که گویش و لباس محلی خود را مثل یک گنجینه حفظ کردهاند. اگر چه در مناطق مختلف این استان ممکن است لهجه‌ها با هم متفاوت باشد اما به طور کلی مردم این استان گیلکی حرف می‌زنند. گیلان را باید خطه‌ای شاعر پرور و نویسنده پرور دانست. بسیاری از نویسندگان بزرگ ایرانی مانند بزرگ علوی از این خطه برخواسته‌اند.
مردم گیلان بیش از همه به آداب و رسوم و جشن‌های قدیمی خود پایبند هستند اگر چه امروز این جشنها بیشتر در روستاها برگزار می‌شود اما هنوز هم بسیاری از آنها که مربوط به قبل از حکومت اسلامی در ایران است؛ زنده مانده. در آخرین بخش از فرهنگ گیلان باید به صنایع دستی این مردم اشاره کنیم. صنایع دستی گیلانیها مانند طبیعتشان پر از رنگ و زندگی است. از جمله مهم‌ترین این صنایع می‌توان به حصیربافی، گلیم بافی، سفالگری، سرامیک سازی و جاجیم بافی اشاره کرد. در ادامه مطلب راهنمای جامع سفر به استان گیلان پس از بررسی مختصر جغرافیای این اقلیم به معرفی جاذبه‌های گردشگری استان خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
آشنایی با جغرافیای استان گیلان
گیلان به دلیل دارا بودن رودخانه‌های فراوان منطقه‌ای مرطوب محسوب می‌شود. بیشتر از چهل رودخانه در استان گیلان قرار دارد که معروف‌ترین و مهم‌ترین آنها سفیدرود است. همچنین ارتفاعات بسیار زیادی مانند ارتفاعات تالش در این منطقه قرار دارد. این ارتفاعات گیلان را از آذربایجان جدا می‌کند. مهم‌ترین خصیصه جغرافیایی گیلان را باید جلگه‌ها دانست. اصلا نام گیلان هم از همین گرفته شده زیرا گیلان به مناطق جلگهای اطلاق می‌شود.
درباره وضعیت آب و هوایی این استان باید گفت بخشهای مختلف استان کمی با هم تفاوت دارند. برای مثال مناطق کم ارتفاع ساحل دریای خزر آب و هوای هیرکانی دارند درحالی که شهرهایی مانند رودبار و منجیل که در طول دره سفید رود قرار گرفته‌اند و معمولا در بعد از ظهرهای تابستانی وزش باد شدیدی را تجربه می‌کنند ؛ دارای آب و هوای خشک مدیترانه‌ای هستند. استان گیلان از نظر پوشش گیاهی بسیار غنی است. بسیاری از گونههای گیاهی مانند درختان هیرکانی و سرخدار در این منطقه وجود دارند.
اما یکی از ویژه‌ترین بخشهای گیلان از این نظر، تالاب انزلی است. این منطقه گیاهان، جانوران و مورفولوژی ویژه خود را دارد. لاله مردابی معروف‌ترین گیاه این تالاب است که در جهان شهرت بسیاری دارد. به طور کلی 94 گونه پرنده در معرض انقراض در استان گیلان وجود دارد. همچنین سمندر بالدار جنوبی که از گونه‌ای کمیاب در جهان محسوب می‌شود نیز در این منطقه زندگی می‌کند.
آشنایی با جاذبه های گردشگری استان گیلان
به روال همیشه جاذبه‌های گردشگری استان گیلان را نیز از آن دسته از جاذبه‌هایی شروع میکنیم که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند. سپس به معرفی آثار ثبت شده ملی می‌پردازیم و در نهایت مختصری درباره دیگر جاذبه های گردشگری استان حرف خواهیم زد. با ادامه مطلب راهنمای جامع سفر به استان گیلان همراه باشید.
جنگل های هیرکانی
- ثبت در میراث جهانی یونسکو: 14 تیر 1398
جنگلهای هیرکانی بین 25 تا 50 میلیون سال قدمت دارد. در جهان جنگلهای هیرکانی را به عنوان موزه طبیعی می‌شناسند. اگر چه عصر یخبندان باعث شد وسعت این جنگل‌ها کمتر شود اما به نابودی کامل آنها منجر نشد. در این جنگل‌ها گونههای جانوری مختلفی زندگی می‌کنند که پلنگ ایرانی نیز جزو آنهاست. همچنین سه هزار و 200 گونه گیاهی در جنگلهای هیرکانی وجود دارند. در سال‌های اخیر متاسفانه بخشی از جنگلهای هیرکانی ایران به دلایل مختلف مانند آتش‌سوزی، تصرف بی‌رویه کشاورزی و ... نابود شده است.
مسجد جامع پادشاهاه
- ثبت در فهرست آثار ملی: 21 آبان 1317
مسجد چهار پادشاهان که در شهر لاهیجان قرار دارد یکی از جاذبه‌های تاریخی استان گیلان است که چهار پادشاه کیایی در آن دفن شده‌اند. البته جالب است بدانید تنها یکی از این افراد یعنی سید رضی کیا پادشاه بوده و آن سه تن دیگر از مشایخ دیدن بودهاند و چون در میان گیلانیها مرسوم بود مشایخ والا مقام دیدن را هم پادشاه بنامند این مسجد به نام چهار پادشاهان معروف شده است. از ویژگی‌های معماری این بنا باید به کاشی کاریهای خاص مربوط به دوره قاجاریه اشاره کرد. در حاشیه بالایی ایوان اشعاری از محتشم کاشانی با خط نستعلیق گچ بری شده است. ویژگی جالب دیگر در معماری این بنا استفاده از نمادهای مختص گیلان در نقوش دیوارهاست.
محوطه قلاکوتی خرم کوه
- ثبت در فهرست آثار ملی: 19 مرداد 1384
این محوه مربوط به هزاره قبل از میلاد است و در شهرستان رودبار، روستای خرمکوه قرار دارد. درواقع در قلاکوتی دو قلعه رو به روی هم قرار دارند که در قدیم برای دیدبانی از آنها استفاده می‌شده است. محوطه قلاکوتی را باید یکی از قدیمی‌ترین میراثی دانست که در ایران وجود دارد.
قلعه رودخان
- ثبت در فهرست آثار ملی: 30 مرداد 1354
قلعه رودخان را باید یکی از مشهورترین جاذبه های گردشگری استان گیلان دانست که در شهرستان فومن قرار دارد. این قلعه در زبان محلی روخان نامیده می‌شود و نامش را به دلیل قرارگیری در کنار رودخانه انتخاب کردهاند. قدمت قلعه رودخان به زمان ساسانیان باز می‌گردد و در دوره سلجوقیان نیز یک بار بازسازی شده است. قلعه رودخان یک بار دیگر هم در زمان سلطان حسام الدین دباج فومنی، اولین کسی که در گیلان از صفویان سرپیچی کرد، بازسازی شده است.
از مشخصات این قلعه می‌توان به یک دیوار با 1500 متر ارتفاع و 65 برج و بارو اشاره کرد. به طور کلی می‌توان این قلعه را به دو بخش ارگ و قورخانه تقسیم کرد. جالب است بدانید در بخش شرقی قلعه حتی زندان و در اضطراری نیز وجود دارد.
گنج پر
- ثبت در فهرست آثار ملی: 7 اسفند 1386
یکی دیگر از جاذبه‌هایی که در راهنمای جامع سفر به استان گیلان حتما باید بدان اشاره کرد، گنجه پر است. این محوطه باستانی در رستم آباد، شهرستان رودبار قرار دارد. اگرچه مدت زیادی نیست که این محوطه کشف و بررسی شده اما کشفیاتی که در آن انجام شده نشان می‌دهد قدمت این منطقه به عصر آهن باز می‌گردد و حیات آن حداقل تا زمان اشکانیان ادامه داشته است. به زبان ساده‌تر گنج پر یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسان در ایران و مربوط به 300 هزار سال قبل بوده است.
ماسوله
- ثبت در فهرست آثار ملی: 30 مرداد 1354
شهر تاریخی و توریستی ماسوله را باید یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری استان گیلان دانست. دلایل زیادی وجود دارد که این شهر پلکانی را تبدیل به یک مرکز توریستی کند. طبیعت بکر و زیبا، بازار محلی جذاب و همچنین ارتفاعات شهر بخشی از این دلایل است. ماسوله اکنون جمعیت کمی دارد. یک قحطی در سال 1320، احداث جاذبه ارتباطی بین گیلان و آذربایجان و همچنین عدم اجازه شهرداری ماسوله برای ساخت و ساز بیشتر پس از ثبت ملی باعث شده در طول 70 سال اخیر بیشتر جمعیت این شهر دست به مهاجرت بزنند.
مرداب آستارا
مرداب آستارا درواقع یک رودخانه است که از روستاهای آسیاب، لمیرمحله و بیجاربین میگذرد و در نهایت به دریای خزر میریزد. بر روی این رودخانه پنج پل وجود دارد که بخش جنوبی شهر را به آستارا متصل می‌نماید. مرداب آستارا را باید زیستگاه آبزیان مختلف دانست اما متاسفانه در سال‌های اخیر به دلیل تخلیه فاضلاب‌های خانگی در آن مشکلات زیست محیطی فراوانی برای این رودخانه ایجاد شده است.
مسجد جامع لاهیجان
یکی دیگر از جاذبه‌هایی که باید در مطلب راهنمای جامع سفر به استان گیلان بدان اشاره کنیم، مسجد جامع لاهیجان است. این مسجد را که مربوط به قرن چهارم هجری است بر روی یک آتشکده بنا کردهاند. اگرچه بنای مسجد در طول سالیان تغییراتی کرده اما برخی از بخشهای قدیمی آن مانند بقعه، ایوان، سردر و مناره تقریبا به شکل قدیم خود باقی مانده‌اند. در سردر کنار ورودی مسجد یک فرمان از سلطان حسین صفوی نقش بسته که به خوبی نفوذ این خاندان در گیلان را نشان می‌دهد.
بام استان گیلان
شهر ساحلی زیبای گیلان که بسیاری از جاذبه‌های طبیعی را در خود جای داده است و بر کرانه‌های دریای خزر قرار دارد، در این قسمت از مقاله قصد داریم درباره بام استان گیلان یکی از پروژه‌های طرح سیمرغ کوه‌های ایران صحبت کنیم، قله سماموس به ارتفاع 3689 متر که به ارتفاعات شهر رامسر مشرف است. موقعیت جغرافیایی سماموس در بلندای منطقه جواهرده و لپاسر واقع شده است و زمانی که بر بالای قله قرار بگیرید طبیعت زیبایی طبیعت بسیار زیبای این منطقه همه و همه در پیش چشمان شما خواهد بود، درباره این قله در مقاله قله سماموس بیشتر بخوانید.
کلام آخر
استان گیلان منطقه‌ای مناسب برای سفر کسانی است که هم عاشق طبیعت بکر هستند و هم دوست دارند از جاذبه‌های تاریخی دیدن کنند. همچنین گیلانیها فرهنگی غنی دارند که اگر از نزدیک با آن آشنا شوید سفرتان رنگین‌تر خواهد شد. آنها تا حد زیادی بر آداب و رسوم قدیم خود پایبند مانده‌اند. در طول سفر به گیلان چند چیز را فراموش نکنید. ابتدا یادتان نرود از غذاهای محلی استان بچشید و با معاشرت بیشتر با مردم خون گرم گیلان فرهنگ آنها را بیشتر درک کنید. نکته دوم اینکه برای حمایت از صنایع دستی گیلانیها اگر قصد تهیه سوغات یا یادگاری دارید حتما این صنایع دستی را در اولویت قرار دهید و در پایان اینکه طبیعت بکر گیلان که تا امروز پا برجا مانده میراثی است که از پدران و مادرانمان به دست ما رسیده و ما باید آن را به نسل‌های بعد از خود برسانیم. از این طبیعت حفاظت کنید و یادتان نرود که هر اندازه با طبیعت مهربان باشیم او هم همان اندازه مهربانی و سخاوتش را به ما نشان می‌دهد. امید است مطلب راهنمای جامع سفر به استان گیلان برایتان مفید بوده باشد.
عضویـــت در خبـــرنامه
تمامی حقوق برای هلدینگ دکووِل محفوظ می‌باشد
