دوستداران برف و سرما، کوهنوردان و سنگنوردان عزیز، لباسهای گرمتان را بپوشید، وسایل کوهنوردی را بردارید و آماده سفر بشید. امروز در دکوول میخواهیم باهم، به کوهنوردی در دل کویر برویم. شاید فکر کنید الکی باشد، اما کاملا واقعی است. درمیان گرمی هوا، قلهای با یخچالهای طبیعی و دیوارهها و دهلیزهای سنگی که دائمی بوده، وجود دارد که از جاذبههای کوهنوردی و سنگنوردی استان یزد، به حساب میآید. امروز میخواهیم به این قله بینظیر سری بزنیم و با جاذبههای آن آشنا شویم.
روستا طزرجان، روستایی در شهرستان تفت در استان یزد میباشد. این روستا بسیار خوش آب و هوا، در کفِ درهای گسترده واقع شده و روستایی ییلاقی است. به خاطر زیباییهای شیرکوه و جاذبههای اکوتوریستی و تاریخی خود، هر سال تعداد زیادی از گردش گران را جذب میکند. به خصوص در فصلهای بهار و تابستان که بسیار دیدنیتر میشود و مردم برای فرار از گرما، به اینجا سفر میکنند.
روستای طزرجان 2676 نفر سکنه دارد، آب شرب آن هم از قنات چشمه و رودخانههای محلی تامین میشود. بومیان به زراعت، نساجی و کرباسبافی مشغول هستند. ازجمله محصولات این روستا، غلات است. روستا طزرجان، در همسایگی روستاهای سرسبز و ییلاقی هنزا، بنادک سادات و ده بالا قرار دارد؛ بنابراین میتوانید بعد از بازدید از طزرجان، به این روستاها رفته و از طبیعت بکر آنها لذت ببرید.
روستا تاریخی طزرجان، قدمت بسیار طولانی دارد. وجود سنگ قبری قدیمی با تاریخ روز جمعه یازدهم بهمن ماه سنه سمان و سبعه مئابه (سال 708هـ.ق یا 687 هـ.ش) و سه قطعه سنگ تاریخی در قبرستان لشکرگاه طزرجان، نشان دهنده قدمت طولانی این روستا و سکونت انسانها، در این محدوده است.
برخی از جاذبههای دیدنی این روستا باغ اوصاد، چاه الماس یخی، درختان سپیدار و تنومند باغ فرهنگ، خانه شاهزاده، آسیاب آبی، بشارت، درخت گردو، قبرستان 12 امام، ساختمان قدیمی مشکینی، اعرابیها، خانه مشیری، حمام جنها، پاگدار و کوه دخمه هستند. میتوانید در مقاله روستا طزرجان، اطلاعات بیشتری درباره این روستا به دست آورید.
قله مخروطی برفخانه طزرجان که در جناح جنوبی شیرکوه و در غرب آبادی تزرجان قرار دارد، یکی از جاذبههای اصلی و تماشایی این روستا است. با اینکه فراز و نشیبهای بسیاری دارد، باز هم عده زیادی مشتاق بازدید از این مکان زیبا هستند. در واقع، بلندترین قله طزرجان یزد محسوب میشود و پای دیواره آن در اکثر فصلها، پراز برف است. یخچالی دائمی، در دل کویر که پدیدهای بینظیر و شگفتانگیز به شمار میرود.
قله برفخانه شامل قله اصلی، قله غربی، میل و سوزنیهای برفخانه مشهور به «میل فریدونی» میباشد، که مشرف به روستا طزرجان است. در گذشته قبل از کشف تکنولوژی یخ، بومیان یزد برای آنکه بتوانند در گرمای تابستان آب را خنک کنند، به کمک قاطرچیان به بالای کوه میرفتند و بعد از بریدن قطعات یخ، آن را در میان کاه قرار میدادند تا از آب شدنشان جلوگیری کنند. سپس این قطعات را به سمت پایین حمل میکرده و از خنکای آن استفاده میکردند.
قله برفخانه با ارتفاع 3850 متر و دیواره 300 متری آن، یکی از زیباترین قلههای ایران است. کوه برفخانه طزرجان را به چند قله تقسیم کردهاند. قله طزرجان با ارتفاع 4005 متر و دیواره 300 متری آن، قله برفخانه با ارتفاع 3950 متر با دیواره 150 متری و میل برفخانه با ارتفاع 3850 متر، سوزنی معروف این کوه که به میل فریدونی مشهور است و همچنین پناهگاه این قله، که در ارتفاع 3200 متری و در زیر میل فریدونی قرار گرفته است.
برای صعود به آن، باید به منطقه افشارآباد طزرجان بروید و از آنجا در مسیر دره پونه، به سمت پناهگاه حرکت کنید. در پناهگاه باید به اندازه کافی آب برای ادامه مسیر و حتی برگشت تهیه نمایید. بعد از طی مسیر تراورسیِ دره امید، به دره پونه، و پس از آن، با دو ساعت پیادهروی، به قله باشکوه طزرجان خواهید رسید. چشمههای زلال و همیشه پر آب دامنه کوه، نشاط و سرحالی را در طی مسیر به شما میبخشند.
در هنگام غروب خورشید، سایه قله برفخانه بر روی کوههای غربی منطقه طزرجان، منظره زیبایی را به وجود میآورد.
این کوه زیبا، دارای امکانات ویژهای از جمله آب لوله کشی، آنتن دهی تلفن همراه و وجود سرویس بهداشتی در پناهگاه خود میباشد.
کوه برفخانه با دیواره 150 متری آن، توسط گردنه صخرهای که جناح جنوبی آن را کاملاً بریده است، به شانه شمالی قله طزرجان و از سمت شمال به قله میل فرعی 3500 متری میرسد.
برج صخرهای طزرجان، بر فراز آبادی نیر و روستا تزرجان قرار دارد. طزرجان قلهایست که از هر سو توسط دیوارهها و دهلیزهای سنگی پوشیده شده است. این قله از سمت تیغه شمالی، به شانه شمالی 3900 متری و سپس از طریق گردنهای صخرهای و بریده، به قله مخروطی برفخانه و از سمت جنوب، به میلههای فریدونی محدود میگردد. دیواره عظیم و مطبق شرقی 350 متری طزرجان، از جمله دیدنیهای منطقه به شمار میرود.
در فصل زمستان به دلیل بارندگی برف و یخزدگی، مسیر صعود به این قله از آبادی تا پناهگاه و سپس صعود از طریق دهلیز امکانپذیر است، اما راهی بسیار دشوار و سخت است. دستیابی به قله از دو مسیر دیگری که از ده بالا شروع میشوند نیز در زمستان دشوار است؛ بنابراین بهترین زمان برای صعود به قله طزرجان، اردیبهشت و خردادماه و برای کوهنوردان حرفهای فروردینماه میباشد.
گروه کوهنوردی باید خود را برای صعودی دشوار آماده کنند. برای صعود به قله طزرجان، شما نیاز به آشنایی کافی با فن سنگنوردی دارید. بهترین زمان صعود، در اردیبهشت ماه است که هم از برف منطقه کم شده و هم حال و هوای بهاری وجود دارد. از طریق شهرستان تفت به آبادی طزرجان، در زیر دیواره با شکوه قله میرسید. سپس از طریق دره افشارآباد، به سوی جناح جنوبی در پشت قله، به سمت میلههای فریدونی ارتفاع میگیرید.
در این قسمت از مسیر، باید از درهای با شیب تند بالا بروید. پس از مدتی نه چندان کوتاه، به پناهگاه بزرگ طزرجان در ارتفاع 3200 متری شانه جنوبی قله میرسید. نوار پرشیب سنگلاخی، به صورت خاصی از ارتفاع 3200 تا 3300 متری به صورت حلقهای خاکی، تمام برجهای طزرجان و برفخانه را دور میزند. به سمت شمال که مینگرید، راه صعود فردایتان بهتر مشخص میشود. شبی را در پناهگاه گذرانده و صبحگاه، در یک هوای عالی، در حالی که از نوار خاکی عبور میکنید، قله نوک تیز اِرنو را در پشت سرتان به خوبی میبینید. مسیر ضمن پیش رفتن، ارتفاع هم میگیرد.
کم کم میلههای فریدونی را دور زده، به پایین دهلیزی صخرهای در جناح جنوب غربی قله میرسید و صعود را آغاز میکنید. بالا رفتن از این شکاف کمی دشوار است و باید با استفاده از طناب و با دقت کافی انجام شود. مسیر با سختیهای بسیار و عبور از تکههای سنگی و سنگلاخی به سمت لبه نوکتیز یک قله یا همان شاخک بالا میرود. سپس از فراز شاخک از شیب آن کاسته شده، از طریق گردهای سنگی با شیب ملایمتری به سمت اوج قله صعود میکنید.
حالا به زیر برج اصلی قله رسیدهاید و عظمت شیرکوه، بهتر از هر زمان دیگری جلب توجه میکند. پس از آن، از نوار صخرهای کوچکتری در ارتفاع 3900 متری صعود کرده و به قله مرتفع طزرجان میرسید. برج صخرهای شمالی برفخانه، شاخک بناتک و قله صخرهای بزرگ منشاد، در جنوب دیده میشوند. شاخک سوزنی و صخرهای بیدُم، قلل آدرش و کوههای آسمان نما در شمال، از مناظر فراز طزرجان محسوب میشوند. پس از بازدید از این مناظر، با دقت و احتیاط بیشتری نسبت به زمان صعود و با استفاده از طناب و گام به گام، باید از دهلیز به سمت نوار سنگلاخی زیر آن و سپس به پناهگاه طزرجان بروید.
برای رسیدن به پناهگاه این قله چندین مسیر وجود دارد که معروفترین آنها، مسیر دره پونه است که باید از راه مزرعه آقا محسن عبور کنید. برای صعود در تابستانها، این مسیر ایدهآل است. ولی مسیر صعود زمستانی آن، یاری است که بین مسیر دره آغل و مزرعه آقا محسن واقع شده است و شیب نسبتاً تندی دارد. در این پناهگاه ظرفیت برای 25 نفر وجود دارد. همچنین، مجهز به آب آشامیدنی و سرویس بهداشتی است.
برای صعود به قله برفخانه، باید از مزرعه آقا محسن در امتداد باغهای تازه بهار ده، به سوی جنوب پیچیده و از کوچه باغها عبور کنید، تا وارد دره طولانی و عمیقی در جناح غربی قلل طزرجان شوید. راه از میان تپه ماهورهای متعددی عبور میکند. بوی عطر بهار در همه جا پیچیده است. مسیر کم کم ارتفاع میگیرد و مستقیم به سوی یال بلندی در روبروی دیدگاهتان به پیش میرود. زمانی که در امتداد یال قرار میگیرید، به سوی شرق شروع به صعود از یال میکنید.
پس از عبور از نوارهای صخرهای بسیار سادهای که در بیشتر نقاط برف روی آن را پوشانده است، باید با شیب بسیار تندی بالا بروید. سپس، اندکی به سمت راست متمایل شده، از اینجا پهنه پرشیب تا قله امتداد مییابد. با گامهایی آهسته برفها را کوبیده و بر روی قله برفخانه قرار میگیرید. مناظر اطراف قله، بسیار زیبا و پر ابهت هستند.
دیدار دیواره بزرگ تزرجان که از میان برفهای زمستانی شیارها، دهلیزها و اوج قلهاش سر برآورده، تماشای میلههای باشکوه فریدونی و بالاخره در شمال مشاهده سراسری کرانه عظیم شیرکوه که مانند شیری خوابیده دیده میشود، خاطرههایی به یاد ماندنی خواهند بود. از مسیر صعود شده، با گامهای آهسته مقداری فرود آمده و پس از عبور از نوار صخرهای، با سُر خوردن بر روی برفها، به کف دره میرسید.
بهترین زمان برای صعود به قله برفخانه فقط اوایل فروردین میباشد. برای صعود زمستانی قله، یال بهاره آن مسیری مناسب و قابل دسترسی میباشد. منتهی توجه به بریدگی سمت جنوب قله، به هنگامی که هوا مه آلود میشود، ضروری است.
در فصل زمستان، این منطقه بسیار برفگیر و سرد میشود. برای صعود در این فصل، به کفش دوپوش، کلنگ، طناب و سایر تجهیزات کامل زمستانی نیاز دارید. با توجه به هوای متغیر خصوصاً در فصل زمستان، بهتر است به کمک جی پی اس مسیر صحیح را داشته باشید یا نسبت به منطقه آگاهی کامل داشته و یا از راهنمای محلی استفاده کنید.
باید به این نکته توجه داشته باشید که قله برفخانه طزرجان، در منطقه کویری قرار دارد و طبیعی است که در روز و شب، اختلاف دما بسیار بالایی وجود داشته باشد. حتی در وسط فصل تابستان، باید لباس مناسب سرما و بارش به همراه داشته باشید.
حجم سنگین برف و وزش باد شدید در مسیر صعود به قله، در فصول پر برف و داشتن شیب تند، از نکات قابل توجهی است که باید در زمان صعود به قله برفخانه در نظر بگیرید و حدالامکان در فصل زمستان، به این قله صعود نکنید. بهتر است با تعداد نفرات کم و یا با گروههای کوچکتر و با فاصله زیاد به این قله صعود کنید.
زیرا خطر ریزش سنگها وجود دارد. در صورت مه آلود بودن منطقه، احتمال تغییر مسیر بسیار زیاد است که در این شرایط، باید با رعایت نکات فنی به مسیر خود ادامه دهید. اجرای کامل این برنامه بیشتراز یک روز زمان میبرد. اما اگر میخواهید این برنامه را در یک روز اجرا کنید، نیازمند آمادگی جسمانی بالایی هستید.
برای صعود به قله برفخانه طزرجان، به مواردی مانند کوله دوروزه، کفش و صندل و لباس مناسب کوهنوردی، زیرانداز، قمقمه آب، کرم ضد آفتاب، چراغ قوه یا هدلایت، کیسه خواب، وسایل و ظروف شخصی و لباس گرم و بارانی نیاز دارید.
همانطور که گفتم، حدالامکان در فصل زمستان به قله برفخانه و طزرجان صعود نکنید. حتماً لوازم مورد نیاز برای کوهنوردی و سنگنوردی را به همراه داشته باشید. اگر سنگنوردی بلد نیستید، پیشنهاد میکنم به این کوه صعود نکنید؛ زیرا برایتان خطرناک میباشد. سفر خوشی را برایتان آرزومندم.