استان تهران: راهنمای جامع و بررسی کامل
راهنمای جامع سفر به استان تهران
استان تهران که مرکز آن پایتخت ایران نیز هست، را باید یکی از پرجمعیت‌ترین مناطق کشورمان دانست. تهران با استان‌های مازندران، قم، البرز و مرکزی همسایه است. این منطقه، از شمال به کوه‌های البرز و از جنوب به فلات مرکزی ایران میرسد. به دلیل وجود شهر تهران در این منطقه که از زمان قاجارها تاکنون پایتخت ایران بوده است، تنوع فرهنگی بالایی در استان وجود دارد. معمولا مردم زیادی از سر تا سر یک کشور به پایتخت آن مهاجرت می‌کنند تا بتوانند وضع زندگی و رفاه خود را بهبود ببخشند تهران هم از این قائده مستثنی نیست. مهاجران زیادی از شهرها و روستاهای دور و نزدیک برای زندگی و کار به پایتخت و اطراف آن آمده‌اند.
آلودگی همیشگی هوا در این استان را کنار بگذاریم به طور کلی آب و هوای تهران نسبتا معتدل است و هرچه به شمال این استان نزدیک‌تر می‌شویم آب و هوا نیز کوهستانی‌تر و معتدل‌تر می‌شود. بهترین زمان سفر به استان تهران را باید بهار دانست و این امر دلایل زیادی دارد. دلیل اول معتدل بودن آب و هوا در این فصل است. دلیل دوم این است که مردم تهران اکثرا مهاجر هستند و در تعطیلات نوروز به شهرهای خود می‌روند یا ترجیح می‌دهند در این فرصت مسافرت کنند و تهران که همیشه لبریز از جمعیت است در ایام عید خلوت می‌شود. سفر به استان تهران در بهار این امکان را به مسافران می‌دهد تا در شهرهای خلوت این استان با آسمان پاک و آبی به گشت و گذار بپردازند.
در مطلب راهنمای جامع سفر به استان تهران قصد داریم ابتدا شما را با تاریخ، فرهنگ و جغرافیای این استان آشنا کنیم و سپس به معرفی جاذبه های گردشگری استان بپردازیم. اگر شما هم علاقمند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
آشنایی با پیشینه استان تهران
باستان شناسان معتقدند، پیشنه زندگی در منطقه‌ای که امروزه آن را به عنوان دانشگاه تهران می‌شناسیم به زمان نوسنگی باز می‌گردد. چند سال پیش اسکلت هفت هزار ساله یک انسان در منطقه مولوی تهران پیدا شد که همین امر نشان از قدمت زندگی در این استان دارد. شهر ری منطقه‌ای بسیار تاریخی است که بارها نامش در بخش‌های مختلف تاریخ ایران ذکر شده. برخی نوشته‌ها به این مساله اشاره دارند که ری زادگاه زرتشت بوده است.
در طول تاریخ مردم به این دلیل تهران را به عنوان محل زندگیشان انتخاب می‌کردند که این منطقه به خوش آب و هوا بودن معروف بوده و میوه‌های بسیار زیادی در آن رشد و نمو پیدا می‌کرده است. اما این منطقه نیز از شر بلایای انسانی و طبیعی که در طول تاریخ بر ایران گذشته در امان نمانده. برای مثال زلزله‌های مختلف و حمله مغول مهم‌ترین اتفاقات رخ داده در این منطقه است.
اما تهران از زمان حکومت صفوی به بعد اهمیت بسیار زیادی در تاریخ سیاسی کشور پیدا کرد. پس از سرنگونی این حکومت افغانها تهران را فتح کردند و چندی بعد نادرشاه افشار این منطقه را پس گرفت. از زمان حکومت قاجاریه تاکنون هم شهر تهران پایتخت و استان تهران در مرکز توجهات بوده است. تهران پس از پایتخت شدنش از یک شهر معمولی به یک کلان‌شهر تبدیل شد. خصوصیات مربوط به کلان‌شهر نه تنها بر خود تهران بلکه بر شهرهای اطراف آن نیز تاثیرات مثبت و منفی زیادی گذاشته است. در حال حاضر استان تهران را باید یکی از پرجمعیت‌ترین استان‌های ایران دانست که مردمی با فرهنگ‌ها و قومیت‌های مختلف در آن زندگی می‌کنند.
آشنایی با فرهنگ استان تهران
همانطور که ذکر شد، مهاجران زیادی از سرتاسر ایران در استان تهران زندگی می‌کنند. بنابراین به هیچ عنوان فرهنگ این منطقه را نمی‌توان یک پارچه دانست. اگرچه تقریبا همه این جمعیت عظیم به زبان فارسی و بدون لهجه خاصی حرف می‌زنند اما قومیت‌هایی مانند فارس، ترک، لر، کرد، بلوچ و ... با فرهنگ و زبان خود در پایتخت کنار هم زندگی می‌کنند. در واقع امروزه اصالت و فرهنگ مخصوصی که روزی در استان تهران هم مانند همه مناطق دیگر حکم فرما بود، دیده نمی‌شود و این را باید یکی از ویژگی‌های کلان‌شهرها دانست. درباره لباس‌های سنتی هم همین مساله وجود دارد. امروزه در تهران هیچ خبری از لباس‌های سنتی که روزگاری مردم استفاده میکردهاند، نیست. در استان تهران هم آداب و آیین‌های باستانی و مذهبی مانند عید نوروز، چهارشنبه سوری، شب یلدا، نیمه شعبان، مراسم شب قدر، مراسم ماه محرم و ... به بهترین شکل ممکن برگزار می‌شود.
اگر دود و دم تهران را کنار بزنیم، سوغات زیادی در این استان وجود دارد. از میان این سوغات می‌توان به سیب دماوند، کشمش شهریار، کلاج فیروزکوه، سوهان شهر ری و ... اشاره کرد. از صنایع دستی مردم استان تهران نیز باید از جاجیم بافی (در شهر ری) نقاشی روی چرم (در ملارد) و ... اشاره کرد. در ادامه مطلب راهنمای جامع سفر به استان تهران پس از بررسی مختصر جغرافیای این استان به معرفی جاذبه های گردشگری آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
آشنایی با جغرافیای اقلیم تهران
استان تهران در دامنه جنوبی رشته کوه‌های البرز قرار گرفته و می‌توان پستی و بلندی‌های آن را به سه بخش کوهپایه‌های جنوبی البرز، دشتها و رشته کوه‌های البرز در شمال تقسیم کرد. به جز رشته کوه‌های البرز، وزش باد از غرب و دشت کویر که در جنوب استان تهران قرار دارد نیز بر آب و هوای این منطقه تاثیر می‌گذارند، بنابراین در بخش‌های مختلف استان، آب و هوای متفاوتی وجود دارد. پوشش‌های گیاهی استان نیز به دو بخش جنگل‌های طبیعی در دامنه‌ها و ارتفاعات و جنگل‌های دست کاشت تقسیم می‌شوند.
استان تهران از لحاظ منابع آبی کمبودی ندارد اما بیشتر این آب از رودخانه‌هایی که در استان‌های دیگر قرار دارند، مانند رودخانه‌های کرج و جاجرود تامین می‌شوند. البته برخی از این منابع آب مانند رود لار در خود استان تهران قرار دارد. در گذشته آب استان تهران از طریق قنات‌ها و چشمه‌هایی که در این منطقه وجود داشته تامین می‌شده است اما امروزه آب قنات‌ها فقط صرف کشاورزی می‌شود و از چشمه‌های آب معدنی نیز به عنوان یک صنعت و راه درآمد مهم در استان استفاده می‌کنند. مهم‌ترین چشمه‌های آب معدنی در تهران عبارتند از: دماوند، چشمه اعلاء، چشمه وله، چشمه علی و چشمه تیزآب.
معرفی جاذبه های گردشگری استان تهران
در این بخش از مطلب راهنمای جامع سفر به استان تهران وقت آن رسیده که به معرفی جاذبه های گردشگری استان بپردازیم. ابتدا به معرفی آن دسته از جاذبه‌هایی خواهیم پرداخت که به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند. سپس درباره آثار ثبت شده ملی حرف خواهیم زد و در نهایت دیگر جاذبه‌های استان تهران را مختصرا معرفی میکنیم. با ما همراه باشید.
کاخ گلستان
- ثبت درمیراث جهانی یونسکو: سال 2013
- ثبت در فهرست آثار ملی: 11 بهمن 1334
اگر بخواهیم یک جاذبه گردشگری جذاب از استان تهران معرفی کنیم، بدون شک باید نام کاخ گلستان را بیاوریم. این کاخ که بیش از 400 سال قدمت دارد، نه تنها یکی از جذابترین جاذبه‌های تهران است بلکه باید آن را از بهترین مجموعه‌های تاریخی کل کشور نیز دانست. ساخت کاخ گلستان مربوط به عهد صفوی است اما در طول این سال‌ها دستخوش مرمت‌ها و تغییرات بسیاری شده است. چیزی که بیشتر از هر چیز این بنا را مهم می‌کند، اتفاقات تاریخی است که در آن گذشته است. در واقع حکومت دو سلسه مهم قاجار و پهلوی در این بنا گذشته است. در کاخ گلستان جاذبه‌های فراوانی وجود دارد که از مهم‌ترین و معروفترین آنها می‌توان به شمس العماره، تالار آینه، خلوت کریمخانی، ایوان تخت مرمر و تالار عاج اشاره کرد. این اثر در واقع تنها اثر یونسکویی استان تهران به شمار می‌رود.
شهر دماوند و اطراف آن
- ثبت در فهرست آثار ملی: 24 شهریور 1310
شهر (به شکل امروزی) دماوند که در سال 1312 تاسیس شد یکی از شهرها و جاذبه‌های استان تهران است. دماوند و اطراف آن در سال 1310 در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند. جالب است بدانید این منطقه به عنوان شهر نمونه گردشگری ایران نیز انتخاب شده است. در واقع دماوند یکی از شهرهای کهن و اسطوره‌ای ایران بوده است که قدمتش را به زمان کیومرث یعنی نخستین پادشاه ایران نسبت می‌دهند. بدیهی است این شهر یادگارهایی از تمام سال‌های زیست خود داشته باشد و همین امر آن را به یک جاذبه تاریخی تبدیل کرده است.
توچال
در مطلب راهنمای جامع سفر به استان تهران نمی‌توان به توچال اشاره نکرد زیرا هر وقت نام تهران به میان می‌آید ارتفاعات توچال یکی از اولین چیزهایی است که یادآوری می‌شود. یکی از جاذبه‌های توچال تله کابین (مجموعه توچال) آن است که با همکاری یک شرکت فرانسوی معروف به نام پوما در سال 1353 تا 1357 ساخته شد. به جز تله کابین جاذبه‌های دیگری همچون پیست اسکی، اسنوموبیل، سورتمه، باشگاه تیراندازی، زیپ لاین و ... نیز در این منطقه تفریحی وجود دارد. جالب است بدانید در قله توچال پناهگاه‌ها و جانپناه‌های متعددی نیز قرار دارند که در مطلب دیگری تحت عنوان ارتفاعات شمال تهران به آن خواهیم پرداخت.
یخچال ترشنبه
- ثبت در فهرست آثار ملی: 2 بهمن 1382
یخچال ترشنبه اثری مربوط به زمان حکومت صفویان در شهرستان اسلامشهر است. قدمت این یخچال را به زمان قاجاریه نسبت می‌دهند. این یخچال در قدیم برای نگهداری از محصولات کشاورزی استفاده می‌شده است. آب این یخچال از قنات روستا تامین می‌شده و یخ‌های تولید شده در آن نیز خارج از روستا به فروش می‌رسیده است. در حال حاضر به دلیل کاهش بارندگی و خشک شدن قنات 75 سال است که هیچ یخی در ترشنبه تولید نشده است. این یخچال در طول این سال‌ها بارها مرمت شده و امروز به عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی استان تهران به حساب می‌آید.
آب انبار حیدرآباد
- ثبت در فهرست آثار ملی: 1 مهر 1382
آب انبار حیدرآباد در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی ساخته شده است و در شهرستان پاکدشت قرار دارد. این آب انبار یکی از آثار تاریخی استان تهران به حساب می‌آید. این آب انبار درواقع یک حوض برای ذخیره آب در زیر زمین است که در موافق خشکی و کمبود آب از آن استفاده می‌شده است. برای پر کردن این حوض نیز از آب باران استفاده می‌شده است.
بازار تهران
یکی از قدیمیترین و جذابترین جاذبه‌های تاریخی استان تهران، بازار شهر تهران است. شروع ساخت این بازار در زمان صفویه بوده و ساخت آن تا زمان حکومت قاجارها ادامه پیدا کرده است. بازار تهران در خیابان‌های مولوی، مصطفی خمینی و پانزده خرداد این شهر قرار دارد. بازار تهران شامل بخش‌هایی مانند سراها، بازار و بازارچه، پاساژها، دالان‌ها و تیمچه‌ها است. برخی از بخش‌های این بازار را معماران فرانسوی در قرن نوزدهم ساخته‌اند.
قلعه تیموری
- تاریخ ثبت در فهرست آثار ملی: 16 اسفند 1384
قلعه تیموری یکی از جاذبه های گردشگری استان تهران است که در شهرستان دماوند قرار دارد. قدمت این جاذبه گردشگری به قرن‌های اولیه حکومت اسلامی در ایران باز می‌گردد. قلعه تیموری در فاصله 570 متری روستای یهر واقع شده است. اگرچه درحال حاضر بخشی از بنای قلعه از بین رفته اما آنچه از بنا باقی مانده نشان از قدمت دور و دراز آن دارد. این قلعه در قدیم بیشتر برای دیده بانی استفاده می‌شده است.
کاخ بهارستان
- ثبت در فهرست آثار ملی: 3 خرداد 1357
عمارت یا کاخ بهارستان که به دارالشورای ملی ایران نیز معروف شده، بنایی متعلق به سده سیزدهم خورشیدی است. از این کاخ تا سال 1357به عنوان ساختمان مجلس شورای ملی استفاده می‌شده است. در باغ بهارستان بناهای مهمی مانند مدرسه سپهسالار قرار دارد. عمارت بهارستان به تصمیم حسین خان سپهسالار در سال 1289ساخته شد. جالب است بدانید این بنا سه بار با آتش‌سوزی و یک بار با بمب باران نابود و دوباره مرمت شده است. اگر چه کاخ بهارستان دارای جذابیت‌های تاریخی و معماری است اما بیشتر شهرت خود را به دلیل اتفاقات و رویدادهای سیاسی که در آن رخ داده، به دست آورده است.
بام استان تهران
بلندترین قله استان تهران را آیا می‌شناسید؟ گاها پیش آمده است در زمان پرسش این سوال بسیاری از افراد قله توچال در ذهنشان نقش می‌بندد، اما باید بگویم که اگر شما نیز چنین فکر کرده‌اید در اشتباه کامل به سر می‌برید. بلندترین قله استان یا به عبارتی دیگر بام استان تهران قله خلنو می‌باشد. قله خلنو، یکی از مهم‌ترین قله‌های منطقه البرز مرکزی است و ارتفاع آن ۴۳۷۵ متر می‌باشد. این قله در کنار آزادکوه، که دارای ارتفاع مشابه‌ی است، به عنوان سومین قله بلند البرز مرکزی پس از دماوند و علم‌کوه شناخته می‌شود. خلنو در یک موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد قرار گرفته است: از جنوب به شمشک و رودبار قصران، از شمال به دره‌ی رودخانه وارنگه‌رود، از شرق به دشت لار در محدوده لواسانات، و از غرب به وسیله خط الرأس هرزه‌کوه به دره‌ی رودخانه کرج محدود می‌شود. این قله جذاب، به خاطر زیبایی طبیعی و چشم‌اندازهای بی‌نظیرش، مقصدی پرطرفدار برای کوهنوردان، دوست‌داران طبیعت و همچنین علاقمندان به دریافت نشان سیمرغ کوه‌های ایران است.
- درباره قله خلنو و درجه سختی صعود آن در این لینک بخوانید: راهنمای صعود به قله خلنو بام استان تهران
کلام آخر
در استان تهران جاذبه‌های بسیار زیاد دیگری نیز برای بازدید وجود دارد که در این مقاله مجال معرفی آنها نبود. از میان این جاذبه‌ها می‌توان به دارالفنون، باغ فردوس، قلعه ایرج، دربند، درکه، گلابدره، باغ نگارستان، بازار تجریش، موزه‌های مختلف و ... اشاره کرد.
اگر چه آب و هوای استان تهران نسبتا معتدل است در همه فصل‌های سال می‌توان به این استان سفر کرد اما هماطور که ذکر شد سفر نوروزی به تهران حال و هوای دیگری دارد. توصیه می‌شود قبل از اینکه بازدید از جاذبه‌ها را شروع کنید مختصری درباره تاریخ ایران از زمان قاجاریه به بعد اطلاعات کسب کنید زیرا بسیاری از جاذبه‌های معروف استان تهران مربوط به این دوره است و این اطلاعات می‌تواند درک بهتری هنگام بازدید به شما بدهد. برای مثال وقتی در بازدید از بخش‌های مختلف کاخ سعد آباد هستید اگر درک درستی از تاریخ حکومت پهلوی نداشته باشید قطعا لباس‌هایی که آنها می‌پوشیده‌اند، ماشین‌هایی که استفاده می‌کردند و دیگر موارد مربوط آنها برایتان جذابیت نخواهد داشت. امید است این مطلب از دکوول برایتان مفید بوده باشد.
عضویـــت در خبـــرنامه
تمامی حقوق برای هلدینگ دکووِل محفوظ می‌باشد.
