گذراندن آموزشهای کوهنوردی کافی و مناسب و داشتن آمادگی جسمانی عالی، برای خلق یک تجربه موفقیت آمیز و دلپسند در کوهنوردی، حیاتی و ضروری است. بدون شک در کنار این تکنیکها وجود لوازم مناسب و متناسب با برنامهای که قصد دارید در آن شرکت کنید نیز بسیار ضروری و حائز اهمیت است و عملا میتوان گفت بدون در اختیار داشتن تجهیزات مناسب حتی اگر در تکنیکها به مرحله استادی نیز رسیده باشید بی معنی است. پس قبل از اقدام به اولین تجربه و برنامه کوهنوردی و برنامهریزی برای برنامه کوهنوردی، باید مطمئن شوید که به تجهیزات و البسه کافی و البته مناسب مجهز هستید. تمرکز این مقاله بر رویلوام کوهنوردی است، پس دعوت میکنیم با ما در دکوول رسانه ادونچر و کوهنوردی همراه باشید.
حال که به اهمیت این تجهیزات و لوازم اشاره شده است وقت آن رسیده که به بررسی این مساله بپردازیم که چه تجهیزاتی را واقعا نیاز داریم و داشتن آنها ضروری است. لطفا در پایان مقاله ما را از نظرات خود بی بهره نگذارید. قبل از شروع مقاله نکته دیگری که باید نظر شما به آن جلب شود متفاوت بودن شاخههای مختلف ورزش کوهنوردی است که میتواند شامل هایکینگ و بک پکینگ، کوهنوردی و کوهپیمایی و یا حتی طبیعت گردی شود که هر کدام تجهیزات مورد نیاز خود را میطلبند.
لوازم کوهنوردی: لوازمی مانند کفش کوهنوردی، کرامپونو یخ شکن، کلاه ایمنی یا هملت و کلنگ برف، از جمله لوازم استانداردی هستند که در یک برنامه کوهنوردی و بدون شک در زمستان ضروری به شمار میروند. برای سفرهایی که نیاز به هم طنابی و صعود با طناب باشد نیاز به طناب، هارنس و تجهیزات نجات از شکاف یخچالی جهت حفاظت و ایمنی در مقابل سقوط به شکاف نیز به لیست لوازم قبلی اضافه میشوند.
لوازم جانبی کوهنوردی: تجهیزاتی مانند یک ساعت ارتفاع سنج و ابزارهای جهتیابی میتوانند سفر در کوهستان را آسانتر و راحتتر کنند.
نکته: این لوازم در بسیاری از سفرهای کوهنوردی اما نه همه سفرها، مورد نیاز هستند؛ تجهیزاتی که همراه خود میبرید با توجه به فصل، انتخاب مسیر و ترجیحات فردی، متغیر خواهد بود.
لوازم کوهنوردی که برای سفر خود نیاز دارید، تا حد زیادی به مسیری که برای صعود انتخاب میکنید بستگی دارند. برای مثال، اگر از یک یخچال عبور میکنید، طناب، هارنس و تجهیزات نجات از شکاف یخچالی تبدیل به یک ضروری میشوند؛ اما در مسیرهایی که پوشیده از یخ نیستند، احتمالا میتوانید تمام یا بخشی از این لوازم را نادیده بگیرید. وقتی که تجربه به دست میآورید، شما متوجه خواهید شد که دقیقا به چه چیزی نیاز دارید و به چه چیزی نیاز ندارید. اما در حال حاضر سعی کنید به نکات ارائه شده در این مقاله توجه کنید و با دوستان و بیشتر همنوردان با تجربه خود پیرامون این موارد صحبت به میان آورید. حال در ادامه قصد داریم به مهمترین و ضروریترین دسته بندی تجهیزات و لوازم کوهنوردی بپردازیم.
کفشهای کوهنوردی
اهمیت یک جفت کفش کوهنوردی مناسب را دست کم نگیرید. آنها اصطکاک و پایداری را برای حرکت بر روی ناحیه یخی و برفی ایجاد میکنند و همچنین بستری مناسب با قابلیت اتصال کرامپون نیز هستند که بدون آنها عملا صعود از مسیرهای برفی و یخچالی ممکن نخواهد بود. کفشهای انعطافپذیرتر که بیشتر در رسته کفش هایکینگ ممکن است یک گزینه مناسب برای خرید به نظر بیایند، اما تمام کفشهای این گروه سازگاری با کرامپون ندارند. همچنین، انعطافپذیری بیش از حد کفش میتواند سبب کمتر شدن پایداری شما بر روی مسیرهای یخی و همچنین خستگی زودهنگام شما شوند.
در اینجا نکاتی وجود دارد که در مورد کفشهای کوهنوردی باید در نظر بگیرید:
در زمان بررسی کفشهای کوهنوردی، دو گزینه اصلی دارید: کفشهای عایقدار و بدون عایق (عایق از نظر توانایی مقاومت در برابر آب). کفشهای کوهنوردی عایقدار بیشتر در صعود در دماهای سرد یا مواجهه با برف و سرما و یا یخچالها مورد استفاده قرار میگیرد.
گرمترین کفشهای عایقدار، دارای طراحی دو پوش یا بیشتر میباشند (دو پوش به معنی دو لایه مستقل کفش از هم است و به همین دلیل است که در بین کوهنوردان به عنوان کفش دوپوش میشناسند). در این کفشها هدف پوش داخلی حذف گرما و گرم نگه داشتن بدن و نقش سلاییه بیرونی مقاومت در برابر سرما و رطوبت و یخ است. این گروه از کفشها معمولا در صعودهای زمستانی در رشته کوههای ایران مانند البرز و زاگرس و ارتفاعات بالاتر و یا کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا یا صعودهایی بر روی قلههای بزرگتر مانند دنالی مورد استفاده قرار میگیرند.
کرامپون
کرامپونهای فولادی، مستحکم و پایدار هستند، که باعث میشود انتخابی رایج برای کوهنوردی عمومی باشند. کرامپونهای آلومینیومی، سبکتر از کرامپونهای فولادی هستند اما پایداری (مقاومت) کمتری دارند. اگر صعود شما بیشتر بر روی شیبهای برفی ملایم باشد، کرامپونهای آلومینیومی مناسب خواهند بود. با این حال، اگر مسیر شما بر روی صخرهها و برف باشد، یا سراشیبی فرانت پویینتینگ (اشاره به جلو، تکنیکی که برای صعود از شیبهای یخی متوسط تا تند در کوهنوردی و صعود به کار میرود) را ایجاب کند، کرامپونهای فولادی توصیه میشوند.
انواع بست
کرامپونها با استفاده از یکی از سه نوع بست، به کفشها متصل میشوند:
Strap-on: در این نوع کرامپون پنجه پا درون بخشی منعطق قرار میگیرد با تسمهای که از داخل آن عبور میکند اتصال کفش و کرامپون بهم انجام میگیرد. کرامپونهای Strap-on، بندهای چرمی وبینگ نایلونی و بستهای انعطافپذیر انگشت و پاشنه را دارد که تقریبا به هر نوع کفش کوهنوردی متصل میشوند.
Step-in: این نوع کرامپون هم در قسمت پنجه و هم در قسمت پاشنه، گیره دارند و فقط با برخی از کفشها سازگاری دارند. در واقع کفشها لبههایی برای اتصال دارند و اصطلاحات به آنها کفش کرامپون خور گفته میشود.
هیبریدی: این نوع کرامپونها هم یک قسمت برای قرار گرفتن پا و همچنین گیره پاشنه دارند و با بزرگ یا کوچک کردن آن میتوان کرامپون را متناسب با هر نوع کفشی تنظیم کرد. به اصطلاح کرامپونها قابلیت اتصال به انواع کفشها را دارند. کرامپونهای هیبریدی، اهرمهای پاشنهای دارند که بندهای چرمی یا شیارها را برای کفشها الزام میکنند. انگشتان با نوارهای باریک و بستهای انعطافپذیر انگشت متصل میشوند که برای بیشتر کفشها، با یا بدون نوارهای باریک، مناسب هستند. به کفشهایی که با این سیستم منطبق هستند بیشتر نیم اتومات میگویند.
کلاههای ایمنی (هملت)
بیشتر کلاههای استاندارد صخرهنوردی برای کوهنوردی نیز مناسب هستند. مطمئن شوید که کلاه ایمنی شما قلابهایی برای اتصال هدلامپ را دارد. بعضی از کلاههای ایمنی، منافذ قابل بسته شدن دارند که در روزهای گرم میتواند خوشایند باشد، زیرا امکان تهویه هوا ایجاد میکنند. در مقاله کلاه ایمنی کوهنوردی، موارد بیشتری را بخوانید تا مطمئن شوید که میتوانید بهترین انتخاب را انجام دهید.
کلنگ و تبر یخ
در زمان انتخاب کلنگ و یا تبر یخ، شما باید مقایسه طول، وزن و شکلهای کلنگ را با ابعاد بدن خودتان انجام دهید و فعالیتی که قصد انجام آن را دارید را نیز در نظر بگیرید. برای کوهنوردی عمومی، بیشتر کوهنوردان، کلنگی با دسته نسبتا مستقیم از آلومینیم و سخمه، سر کلنگ و بیلچه ساخته شده از فولاد را انتخاب میکنند. یک روش رایج برای یافتن طول درست یک کلنگ، روش ایستادن است. در حالی که شما کاملا صاف ایستادهاید و بازوهایتان در دو طرف بدنتان قرار دارد، سخمه کلنگ باید به قوزک پای شما برسد. برای یادگیری بیشتر درباره پیدا کردن تبر مناسب، مقاله ما با عنوان کلنگ کوهنوردیرا مورد بررسی قرار دهید.
طناب کوهنوردی
اگر سفر کوهنوردی شما شامل عبور از یخچال یا سنگنوردی و یا انواع درای تولینگ و یخنوردی باشد، پس شما به یک طناب نیاز دارید. اگر از خدمات راهنما و مربی استفاده میکنید، طنابها معمولا از جانب راهنما فراهم میشوند. اما اگر شما خودتان طناب را برای کوهنوردی انتخاب میکنید، باید وزن آنها را به دقت بررسی کنید زیرا یک طناب سبکتر در طول کوهپیمایی و صعود، وزن کمتری را تحمل میکند. البته که انتخاب طناب فقط به وزن بستگی ندارد و موارد زیادی وجود دارد که باید بررسی کنید. در ادامه بعضی از این موارد را ذکر میکنیم:
قطر: اغلب اوقات، هر چقدر طناب نازکتر باشد، سبکتر خواهد بود. خبر خوب این است که طنابهایی که به عنوان تک طنابها گروهبندی شدهاند، همچنان نازکتر و نازکتر میشوند؛ هم اکنون امکانپذیر است که تک طنابی تهیه کنیم که در حدود 8/5 میلیمتر قطر داشته باشد.
طول: برای بسیاری از صعودهای کوهنوردی، ممکن است بتوانید طنابی را به کار ببرید که کوتاهتر از طول طناب استاندارد 60 متر باشد و در نتیجه وزن را کاهش میدهید. در زمان تعیین طول طنابی که نیاز دارید، باید مواردی مانند تعداد نفراتی که از آن استفاده میکنند یا نوع مسیرهای سنگنوردی و دیوارهنوردی که قصد پیمایش دارید چقدر طول دارند و یا در روی یخچال چند نفر هم طناب خواهند شد.
ضد آب بودن طناب: به دلیل اینکه وقتی از روی یخچالها عبور کردید بر روی برف حرکت خواهید کرد، ما توصیه میکنیم طنابی را انتخاب کنید که ضد آب داشته باشد تا در مقابل جذب آب مقاومت کند. وقتی که یک طناب آب را جذب میکند، نه تنها سنگینتر میشود، بلکه برای تحمل نیروی ایجاد شده در یک سقوط، قابلیت کمتری دارد. طنابهای مرطوب نیز میتوانند یخ بزنند، که باعث میشود لغزنده و سخت شوند و کارکردن با آنها دشوار شود. طنابهای خشک میتوانند یک هسته خشک، یک پوشش خشک یا هردو را داشته باشند. طنابهایی با هر دو ویژگی، بیشترین حفاظت را در مقابل رطوبت ایجاد میکنند.
هارنس
یک هارنس استاندارد سنگنوردی، میتواند در کوهنوردی استفاده شود، اما موردی که مشخصا برای کوهنوردی طراحی شده باشد، راحتتر و مناسبتر است. هارنس طراحی شده برای کوهنوردی، اغلب از وبینگ مسطح ساخته میشود و حلقههای پوششی مخفی را به کار میگیرد تا ضمن اینکه یک کولهپشتی بر پشت کوهنورد قرار دارد، هارنس را سبک وزن، فشرده و راحت نگه دارد.
برخلاف هارنس استاندارد سنگنوردی، هارنس کوهنوردی یا هیمالیانوردی معمولا حلقههای پایی دارد که با سگک باز و بسته میشوند بنابراین شما وقتی که اسکی یا کرامپون به پا دارید، میتوانید هارنس را بپوشید یا آن را در بیاورید. این موضوع را نیز به شکل مجزا و به شکل کامل مورد بررسی قرار دادیم.
تجهیزات نجات از شکاف یخچالی در کوهنوردی
اگر در برنامهای که پیش رو دارید مسیرتان روی یخچالهای مختلف است، حال چه قلل کوتاهی مثل قله کازبک یا قلل بلند و یخچالهای عظیم هشت هزار متری نیازمند همراه داشتن تجهیزات بالا کشی و همچنین تجهیزات نجات خواهید بود. این کیتها را میتوانید به شکل آماده تهیه کنید یا اینکه خودتان با مهارتهایی که دارید و آموزشهایی که دریافت کردید این تجهیزات را کنار هم قرار دهید. در ادامه به این تجهیزات اشاره میکنیم اما خاطرتان باشد که فراگرفتن تکنیکهای بالاکشی و نجات از شکاف در کنار تامین لوازم نیز بسیار مهم هستند.
این ابزار میتواند برای بیرون کشیدن یک کوهنورد سقوط کرده از یک شکاف یخچالی به کار رود. آگاهی از نحوه برپایی درست و سریع یک سیستم بالاکشی، اهمیت حیاتی دارد، بنابراین، در صورتی که در کوهنوردی تازه وارد هستید، آموزشهای حرفهای تکنیکهای کوهنوردی را جستجو کنید.
کارابین
شما برای ایجاد کارگاه و سیستم بالا کشی و نجات از شکاف یخچالی، به ترکیبی از کارابین پیچ و کارابین ساده نیاز دارید. تعداد دقیق مورد نیاز، با توجه برنامهای که پیش رو دارید و هدفی که دنبال میکنید متغیر خواهد بود اما به عنوان یک استاندارد حداقل به 3 کارابین پیچ از نوع گلابی یابیضی نیاز دارید. دقت کنید که از کلمه حداقل استفاده شد.
کوله پشتی
در حالی که احتمالا میتوانید کوله پشتی کوهپیمایی خود را در برنامههای کوهنوردی جدی به کار ببرید، ویژگیهای خاصی بر روی کوله پشتیهای کوهنوردی وجود دارند که آنها را برای صعود به قلههای بلند یا اکسپدیشنها و صعودهای جدی، ایدهآل میسازند. بیشتر کولهپشتیهای کوهنوردی دارای مقطع عرضی باریکتر و جادارتری هستند که امکان حرکت ایمن و راحت بازو را ضمن اینکه پیش میروید، صعود میکنید و طناب را به دست میگیرید، فراهم میکند. بسیاری از آنها همچنین به شما امکان میدهند تا کوله را با خارج کردن سرکوله، صفحه فریم و احتمالا کمربند روی مفصل ران (لگن)، سبک کنید تا بتوانید وزن و اندازه (حجم) را در اقدامات صعود به قله، کاهش دهید.
کوله پشتیهای کوهنوردی، شامل حلقههای برای نصب کلنگ کوهنوردی و تبر یخ هستند و بسیاری از آنها حلقههای دیگری نیز دارند که برای اتصال ابزارهای اضاف مانند باتوم کوهنوردی یا هلمت و همچنین محفظهای اضافی برای کرامپون مناسب هستند.
چادرهای کوهنوردی
برای برنامههای کوهنوردی بیش از یک روز، شما به یک پناهگاه و سرپناه برای گذران شب نیاز دارید. ترجیح بعضی از کوهنوردان، مخصوصا آنهایی که پیرو سبک صعود آلپی هستند استفاده از کیسههای بیواک است، اما بسیاری انواع چادرهای کوهنوردی را ترجیح میدهند. در این میان به شکل کلی چادرهای 3 فصل و چادرهای 4 فصل یا اکسپدیشن که توصیه میکنیم فقط در فصول سرما به کار گرفته شوند در بین انتخاب کوهنوردان و طبیعت گردان قرار میگیرند.
برای مقاومت در مقابل آب و هوای واقعا نامساعد، چادرهای 4 فصل تیرکهای نگهدارنده قدرتمند و پارچههای مقاومتر نسبت به چادرهای 3 فصل دارند. طراحی گنبدی شکل آنها، فضای سقف صاف را که برف میتواند بر روی آن جمع شود را نیز حذف میکند. اما وقتی که بادهای وحشتناک شروع به زوزه کشیدن میکنند، یک چادر 4 فصل پناهگاهی قابل اطمینان به شمار میرود. بسیاری از چادرهای 4 فصل شامل ورودی آشپزخانه هستند که یک محل امن برای پخت و پز و تعویض لباسهای مرطوب و کثیف قبل از ورود به چادر، برای شما فراهم میکند.
زیرانداز کوهنوردی
برای طی شبمانیهایی که در محیط کوهستان انجام میدهید چه در ایران و چه در هر کجای جهان بخواهید در کوهستان شب مانی کنید. نیاز به یک کیسه خواب با دمای مناسب و همچنین یک زیر انداز کیسه خواب مناسب خواهید داشت. اگر قصد مسافرت به کوههای بسیار سرد یا قلل بلند با دارید و یا یا برنامهریزی برای انجام هر نوع کوهنوردی زمستانی دارید، یک کیسه خواب با دمای راحتی زیر منفی 15 درجه سانتیگراد نیاز خواهید داشت.
زیرانداز کیسه خواب در کوهنوردی و شب مانی یک الزام به شمار میرود. زیرانداز فوم اگرچه میتواند حجیم و جاگیر باشد، اما نگرانی سوراخ شدن آن در زمانی که شب را در کوهستان میگذرانید، وجود ندارد. درصورتی که اگر از زیرانداز بادی استفاده میکنید باید مطمئن شوید که یک کیت تعمیر نیز همراه خود دارید. در هنگام خرید هر زیانداز کیسه خوابی، باید به مقدار R آن دقت کنید. معیاری که مقاومت حرارتی زیرانداز را مشخص میکند.هرچقدر مقدار R بالاتر باشد، میتوانید انتظار داشته باشید که زیرانداز برای فصول سردتر مناسب است.
هدلامپ یا چراغ پیشانی
چه برای یک روز یا چندین روز در محیط کوهستان باشید، داشتن چراغ پیشانی یک الزام است. بیشتر برنامههای صعود به قله شامل یک آغاز پیش از طلوع خورشید است، بنابراین شما به یک لامپ پیشانی روشن و قابل اطمینان نیاز دارید تا در جهتیابی در تاریکی به شما کمک کنند. در جستجوی یک لامپ پیشانی LED باشید که هردو شعاعهای نور پخش و نقطهای را داشته باشد و برای نور مناسب و کافی، 100 لومن یا بیشتر را ساطع کند. همیشه مجموعه اضافی باتری را با خود حمل کنید و استفاده از باتریهای لیتیومی را در نظر داشته باشید به دلیل اینکه آنها در مقابل دماهای سرد بهتر از آلکالینها مقاوم هستند.
اجاقها در کوهنوردی
وقتی که انتخاب محدودی برای کپسولهای سوخت باشد، انتخاب به انواع مایع و گازی محدود میشود. البته امروزه دیگر به ندرت از کپسولهای مایع استفاده میشود اما اینجا برای افزایش اطلاعات شما به مقایسه این دو در دو معیار بررسی وزنی و همچنین عملکرد در دمای محیط میپردازیم.
بررسی وزنی: برحسب طراحی، اجاقهای گازسوز، همیشه سبکتر از اجاقهای مایع هستند. با این حال، تعداد زیادی از کپسولهای گاز به واسطه یک بطری سوخت قابل پرکردن، در مقایسه با یک اجاق سوخت مایع میتوانند باعث کاهش و متعادلسازی وزن شوند. بنابراین، برای سفرهای طولانیتر از چند روز یا سفرهایی که قصد دارید یک اجاق را زیاد روشن کنید، اجاق با سوخت مایع در نظر بگیرید. برای سفرهای کوتاه یک یا دو روزه، کپسول گاز قطعا مناسبتر است.
بررسیهای دمای بیرون: در دماهای سرد که اغلب ضمن کوهنوردی با آن مواجه هستید، اجاقهای مایعسوز بهتر از اجاقهای گازسوز کار میکنند. دماهای سرد، فشار در کپسول گازرا کاهش میدهند که عملکرد اجاق را به طور قابل ملاحظهای کاهش میدهد. بعضی از اجاقهای گازسوز، برای غلبه بر این مورد، به تنظیم کنندههای فشار مجهز هستند. گرم نگه داشتن کپسول گاز در کیسه خواب یا جیب کت پر، میتواند به بهبود کارایی کمک کند.
سیستمهای آبرسانی در کوهنوردی
یا از دو بطری آب از جنس پلاستیک سخت با دهانه گشاد یا از یک بطری و یک مخزن یا کمل بک استفاده کنید. بطریها تقریبا تخریب ناپذیر هستند و معمولا آسانتر پر میشوند، بنابراین توصیه میکنیم که حداقل یک بطری همراه خودتان داشته باشید. اگر یک مخزن آب استفاده میکنید، بدانید که تیوب مخزن میتواند در دماهای سرد یخ بزند و ذخیره آب شما را قطع کند. شما احتمالا خرید یک روکش عایقساز را که از یخ زدن جلوگیری خواهد کرد، در نظر میگیرید.
تصفیه آب
وقتی که در ارتفاع کمپ میکنید، احتمالا نیاز دارید که برف را با یک اجاق گرم کنید تا آب نوشیدنی ایجاد کنید. همچنین باید آب را برای سه دقیقه بجوشانید یا قبل از نوشیدن آن را فیلتر کنید. اگر نمیخواهید که آب را بجوشانید، گزینههای مناسب دیگر برای اینکه آب قابل نوشیدن شود، فیلترهای تصفیه کننده آب، از انواع فرابنفش یا قرصهای تصفیه آب میتوانند مورد استفاده قرار گیرند.
کلام آخر
در اینجا به بررسی تجهیزات ضروری کوهنوردی پرداختیم. تجهیزاتی که در سفرهای شما نه تنها میتوانند ایمنی شما را تضمین کننده بلکه برای عبور از مسیرهایی که تعیین کردهاید یک ضرورت به شمار میروند. اینجا دکوول است و در مقاله دیگری همراه شما بودیم. صمیمانه از همراهی شما سپاسگزاریم. دکوول: رسانه ادونچر و کوهنوردی ایران.
یوسف تقی زاده
علاقه شخصی من به کوهنوردی و صعودهای بلند هیمالیایی منجر شد که به شکل حرفهای این ورزش رو دنبال کنم و به سمت مربی شدن و راهنمای کوهستان شدن برم.